Trung Quốc đã đạt được những bước tiến đáng kể trong lĩnh vực trí tuệ nhân tạo (AI) trong những năm gần đây, được thúc đẩy bởi các kế hoạch quốc gia đầy tham vọng, nguồn tài trợ đáng kể và sự trỗi dậy của cả những gã khổng lồ công nghệ và các công ty khởi nghiệp sáng tạo. Tiến trình này đã thu hẹp khoảng cách AI giữa Trung Quốc và Hoa Kỳ, định vị Trung Quốc như một quốc gia dẫn đầu tiềm năng trong bối cảnh AI toàn cầu.
Các Sáng Kiến Chiến Lược và Sự Tăng Vọt về Tài Trợ
Năm 2017, chính phủ Trung Quốc đã công bố Kế hoạch Phát triển AI Thế hệ Tiếp theo, một bản thiết kế chiến lược với mục tiêu đầy tham vọng là thiết lập Trung Quốc như một quốc gia dẫn đầu thế giới về công nghệ AI vào năm 2030. Kế hoạch này đã đóng vai trò là chất xúc tác cho việc tăng cường đầu tư vào lĩnh vực AI của Trung Quốc.
Dữ liệu từ Tech in Asia cho thấy sự gia tăng đáng kể về tài trợ cho các công ty khởi nghiệp AI của Trung Quốc. Trong năm qua, phân khúc này chiếm 16% tổng số tiền tài trợ ở Trung Quốc, một bước nhảy vọt đáng kể so với chỉ 6% vào năm 2023. Sự gia tăng đầu tư này nhấn mạnh tầm quan trọng ngày càng tăng của AI trong sự phát triển kinh tế và công nghệ của Trung Quốc.
Phát Triển Mô Hình AI Được Tăng Tốc
Trung Quốc cũng đã chứng kiến sự tăng tốc trong việc phát triển và ra mắt các mô hình AI đáng chú ý. Theo dữ liệu từ Epoch AI, một viện nghiên cứu phân loại các mô hình AI hàng đầu dựa trên các tiêu chí như cải tiến hiện đại trên các tiêu chuẩn được công nhận, trích dẫn đáng kể, mức độ liên quan lịch sử hoặc sử dụng rộng rãi, các tổ chức Trung Quốc đã phát triển 24 mô hình AI hàng đầu vào năm ngoái. Con số này chiếm gần một nửa tổng số mô hình như vậy được phát triển ở Hoa Kỳ, đánh dấu khoảng cách hẹp nhất giữa hai quốc gia kể từ năm 2010.
Sự phát triển nhanh chóng của các mô hình AI ở Trung Quốc làm nổi bật khả năng ngày càng tăng của đất nước trong lĩnh vực này và cam kết thu hẹp khoảng cách công nghệ với Hoa Kỳ.
Các Nhân Tố Chính: Các Gã Khổng Lồ Công Nghệ và Các Công Ty Khởi Nghiệp Đang Trỗi Dậy
Tính đến ngày 23 tháng 4, hai trong số 10 mô hình ngôn ngữ lớn (LLM) hoạt động tốt nhất trên toàn cầu đã được phát triển bởi các công ty Trung Quốc, cụ thể là Alibaba và DeepSeek. Thành tích này nhấn mạnh sức mạnh và sự đổi mới trong thị trường AI của Trung Quốc, được đặc trưng bởi sự hiện diện của cả những gã khổng lồ công nghệ đã thành danh và các công ty khởi nghiệp mới nổi.
Đầu Tư của Gã Khổng Lồ Công Nghệ
Các gã khổng lồ công nghệ Trung Quốc như Alibaba, Baidu, Tencent và ByteDance đang đầu tư đáng kể vào AI, nhận ra vai trò then chốt của nó trong tương lai của công nghệ. Các công ty này đã phát triển LLM của riêng họ kể từ năm 2015 và đã cam kết hàng tỷ đô la đầu tư vào nghiên cứu và phát triển AI trong những năm tới.
Những khoản đầu tư này phản ánh tầm quan trọng chiến lược của AI đối với các công ty này và quyết tâm duy trì tính cạnh tranh trong bối cảnh công nghệ toàn cầu.
Đổi Mới của Công Ty Khởi Nghiệp
Ngoài các gã khổng lồ công nghệ, các công ty khởi nghiệp đang đóng một vai trò quan trọng trong việc định hình bối cảnh AI của Trung Quốc. Ví dụ: DeepSeek đã được công nhận nhờ mô hình R1 mã nguồn mở tiết kiệm chi phí, đã gây ấn tượng với các nhà lãnh đạo AI của Hoa Kỳ như OpenAI, Meta và Google.
Hơn nữa, Trung Quốc là quê hương của sáu “Hổ AI”, một thuật ngữ được giới truyền thông địa phương sử dụng để mô tả các công ty khởi nghiệp AI tạo sinh đã đạt được mức định giá hàng tỷ đô la. Các công ty này, bao gồm Zhipu AI, Minimax, Moonshot AI, StepFun, 01.AI và Baichuan AI, đang thúc đẩy sự đổi mới và cạnh tranh trong thị trường AI của Trung Quốc.
Hợp Tác và Quan Hệ Đối Tác Chiến Lược
Mặc dù các gã khổng lồ công nghệ và các công ty khởi nghiệp AI ở Trung Quốc có vẻ cạnh tranh, nhưng họ thường hoạt động trong một hệ sinh thái hợp tác. Ví dụ: nhiều “Hổ AI” được hỗ trợ bởi các công ty công nghệ lớn của Trung Quốc. Sự hợp tác này cho phép các công ty khởi nghiệp tận dụng các nguồn lực và chuyên môn của các công ty đã thành danh, trong khi các gã khổng lồ công nghệ có thể hưởng lợi từ sự đổi mới và nhanh nhẹn của các công ty khởi nghiệp.
Hơn nữa, một số công ty khởi nghiệp này, chẳng hạn như Baichuan, Moonshot, Zhipu AI và StepFun, đã nhận được tài trợ từ các nhà đầu tư liên kết với nhà nước. Sự hỗ trợ này từ chính phủ nhấn mạnh tầm quan trọng chiến lược của AI đối với chương trình nghị sự quốc gia của Trung Quốc.
Phát Triển Tài Năng và Giáo Dục
Trong nhiều năm, Trung Quốc đã tích cực tuyển dụng các chuyên gia khoa học và công nghệ Trung Quốc được đào tạo ở nước ngoài, khuyến khích họ trở về quê hương và đóng góp vào sự phát triển của đất nước. Tuy nhiên, trong lĩnh vực AI, hệ thống giáo dục trong nước của Trung Quốc đã chứng minh khả năng nuôi dưỡng tài năng địa phương.
Một cuộc kiểm tra nền tảng giáo dục của các nhân vật chủ chốt từ các công ty khởi nghiệp AI hàng đầu của Trung Quốc cho thấy rằng phần lớn trong số họ, bảy trên 10 người, đã lấy bằng cấp cao nhất của họ ở Trung Quốc. Chỉ có ba người được học hành ở Hoa Kỳ. Ví dụ: tại DeepSeek, tất cả các thành viên cốt cán trong nhóm, bao gồm các nhà khoa học và nhà phát triển, đều theo học tại các trường đại học địa phương.
Sự nhấn mạnh vào phát triển tài năng trong nước này đã cho phép Trung Quốc xây dựng một nền tảng vững chắc cho sự đổi mới và tăng trưởng AI.
Thu Hẹp Khoảng Cách về Tài Năng
Mặc dù Trung Quốc vẫn отстает Hoa Kỳ về tổng số nhân tài AI, nhưng họ đang nhanh chóng bắt kịp.
Năm 2019, Trung Quốc thậm chí còn không xuất hiện trong danh sách các quốc gia hàng đầu sử dụng 2% nhà nghiên cứu AI hàng đầu. Tuy nhiên, chỉ ba năm sau, nó đã tăng lên vị trí thứ hai với 12%, theo nghiên cứu của MacroPolo, tổ chức tư vấn cũ của Viện Paulson.
Sự gia tăng nhanh chóng trong việc sử dụng các nhà nghiên cứu AI hàng đầu này thể hiện cam kết của Trung Quốc trong việc thu hút và giữ chân nhân tài trong lĩnh vực quan trọng này.
Đi Sâu Vào Bối Cảnh AI của Trung Quốc
Phân Tích “Hổ AI”
Sự trỗi dậy của “Hổ AI” - Zhipu AI, Minimax, Moonshot AI, StepFun, 01.AI và Baichuan AI - cung cấp một bức ảnh chụp nhanh hấp dẫn về tính năng động trong lĩnh vực AI của Trung Quốc. Các công ty khởi nghiệp này, tất cả đều đạt được mức định giá hàng tỷ đô la, mỗi công ty đều đang tạo ra những ниши độc đáo và đóng góp vào sự tiến bộ chung của AI ở Trung Quốc.
Zhipu AI: Nổi tiếng với việc tập trung vào AI hướng đến tri thức, Zhipu AI đang phát triển các mô hình có thể hiểu và lý luận về thông tin phức tạp, với các ứng dụng trong các lĩnh vực như giáo dục, chăm sóc sức khỏe và tài chính.
Minimax: Công ty khởi nghiệp này chuyên tạo ra các tác nhân AI tương tác có thể tham gia vào các cuộc trò chuyện tự nhiên và hấp dẫn, khiến chúng phù hợp cho các ứng dụng như dịch vụ khách hàng, trợ lý ảo và giải trí.
Moonshot AI: Moonshot AI tập trung vào việc phát triển các mô hình AI đa phương thức có thể xử lý và hiểu thông tin từ nhiều nguồn khác nhau, bao gồm văn bản, hình ảnh và video, cho phép chúng thực hiện các tác vụ như nhận dạng hình ảnh, phân tích video và xử lý ngôn ngữ tự nhiên.
StepFun: StepFun đang xây dựng các công cụ hỗ trợ AI để tạo nội dung sáng tạo, cho phép người dùng dễ dàng tạo ra hình ảnh, video và âm nhạc chất lượng cao, với các ứng dụng trong tiếp thị, quảng cáo và giải trí.
01.AI: Công ty khởi nghiệp này đang phát triển các mô hình nền tảng có thể được điều chỉnh cho một loạt các tác vụ xuôi dòng, cung cấp một giải pháp linh hoạt và tiết kiệm chi phí cho các doanh nghiệp muốn kết hợp AI vào hoạt động của họ.
Baichuan AI: Baichuan AI tập trung vào việc phát triển các mô hình ngôn ngữ lớn có thể hiểu và tạo ra văn bản giống như con người, với các ứng dụngtrong các lĩnh vực như chatbot, tạo nội dung và dịch thuật.
Vai Trò của Sự Hỗ Trợ của Chính Phủ
Sự tập trung chiến lược của chính phủ Trung Quốc vào AI đã đóng một vai trò quan trọng trong sự tiến bộ của đất nước trong lĩnh vực này. Ngoài Kế hoạch Phát triển AI Thế hệ Tiếp theo, chính phủ đã cung cấp nguồn tài trợ đáng kể, thành lập các viện nghiên cứu và thực hiện các chính sách để thúc đẩy sự đổi mới và áp dụng AI.
Sự hỗ trợ này đã tạo ra một môi trường thuận lợi cho sự phát triển AI ở Trung Quốc, thu hút cả đầu tư trong nước và quốc tế và thúc đẩy sự hợp tác giữa học viện, ngành công nghiệp và chính phủ.
Thách Thức và Cơ Hội
Mặc dù có những tiến bộ ấn tượng, Trung Quốc vẫn phải đối mặt với những thách thức trong việc theo đuổi vị trí dẫn đầu AI. Chúng bao gồm:
Truy Cập Dữ Liệu: Truy cập vào các tập dữ liệu lớn, chất lượng cao là điều cần thiết để đào tạo các mô hình AI. Mặc dù Trung Quốc có một lượng lớn dữ liệu, nhưng các vấn đề liên quan đến quyền riêng tư, bảo mật và truy cập dữ liệu có thể cản trở sự phát triển AI.
Công Nghệ Chip: Sự phụ thuộc của Trung Quốc vào công nghệ chip nước ngoài đặt ra một nút thắt tiềm năng cho tham vọng AI của nước này. Phát triển khả năng sản xuất chip trong nước là rất quan trọng để đảm bảo khả năng cạnh tranh lâu dài trong lĩnh vực AI.
Cân Nhắc Đạo Đức: Khi AI trở nên phổ biến hơn, các cân nhắc về đạo đức như thiên vị, công bằng và trách nhiệm giải trình ngày càng trở nên quan trọng. Giải quyết những vấn đề này là điều cần thiết để đảm bảo rằng AI được phát triển và sử dụng có trách nhiệm.
Tuy nhiên, Trung Quốc cũng có những cơ hội đáng kể để tiếp tục nâng cao khả năng AI của mình. Chúng bao gồm:
Quan Hệ Đối Tác Chiến Lược: Tăng cường quan hệ đối tác với các quốc gia và tổ chức khác có thể cung cấp quyền truy cập vào nhân tài, công nghệ và thị trường, đẩy nhanh sự đổi mới AI.
Sáng Kiến Mã Nguồn Mở: Áp dụng các nguyên tắc mã nguồn mở có thể thúc đẩy sự hợp tác và chia sẻ kiến thức, dẫn đến tiến bộ nhanh hơn trong phát triển AI.
Tập Trung vào Ứng Dụng: Tập trung vào phát triển các ứng dụng AI giải quyết các nhu cầu xã hội cụ thể có thể tạo ra giá trị kinh tế và cải thiện chất lượng cuộc sống cho người dân.
Hàm Ý Toàn Cầu về Sự Trỗi Dậy AI của Trung Quốc
Khả năng AI ngày càng tăng của Trung Quốc có những hàm ý quan trọng đối với bối cảnh công nghệ toàn cầu. Khi Trung Quốc trở thành một nhân tố chính trong AI, họ sẽ ngày càng định hình hướng đi của nghiên cứu, phát triển và triển khai AI.
Điều này sẽ có ý nghĩa đối với:
Cạnh Tranh Địa Chính Trị: AI đang trở thành một lĩnh vực cạnh tranh địa chính trị chính giữa Hoa Kỳ và Trung Quốc. Quốc gia dẫn đầu về AI sẽ có một lợi thế đáng kể về khả năng cạnh tranh kinh tế, khả năng quân sự và ảnh hưởng toàn cầu.
Tiêu Chuẩn Công Nghệ: Ảnh hưởng ngày càng tăng của Trung Quốc trong AI có thể dẫn đến sự phát triển của các tiêu chuẩn công nghệ thay thế, có khả năng tạo ra một bối cảnh công nghệ toàn cầu фрагментированный.
Khung Đạo Đức: Cách tiếp cận của Trung Quốc đối với đạo đức AI có thể khác với các quốc gia khác, dẫn đến các cuộc tranh luận về việc sử dụng AI phù hợp và sự cần thiết phải hợp tác quốc tế về các hướng dẫn đạo đức.
Một Tương Lai Được Định Hình bởi AI
Khi AI tiếp tục phát triển, nó sẽ thay đổi hầu như mọi khía cạnh của cuộc sống của chúng ta, từ cách chúng ta làm việc và giao tiếp đến cách chúng ta tiếp cận chăm sóc sức khỏe và giáo dục. Vai trò của Trung Quốc trong việc định hình tương lai của AI sẽ rất quan trọng và sự tiến bộ của nước này trong lĩnh vực này sẽ có tác động sâu sắc đến thế giới.
Bằng cách đầu tư vào nhân tài, thúc đẩy sự đổi mới và thúc đẩy sự hợp tác, Trung Quốc đang định vị mình để trở thành một nhà lãnh đạo trong cuộc cách mạng AI. Mặc dù vẫn còn những thách thức, nhưng cam kết của đất nước đối với AI và những tiến bộ ấn tượng trong những năm gần đây cho thấy rằng nó sẽ tiếp tục đóng một vai trò then chốt trong việc định hình tương lai của công nghệ biến đổi này.