Model Bağlam Protokolü (MCP), yapay zeka (YZ) alanında büyük ilgi uyandırıyor. Anthropic tarafından öncülük edilen bu açık kaynaklı standart, Büyük Dil Modelleri (LLM’ler) ile harici veri kaynaklarının bağlantısını kolaylaştırmayı amaçlamaktadır. Bu gelişme, YZ geliştiricileri için önemli faydalar vaat ederken, aynı zamanda potansiyel güvenlik açıkları da sunmaktadır. Bu kapsamlı kılavuz, MCP hakkında sıkça sorulan soruları yanıtlayarak işlevselliği, faydaları ve güvenlik hususlarına ışık tutmaktadır.
Model Bağlam Protokolü (MCP) Tam Olarak Nedir?
Temelinde Model Bağlam Protokolü (MCP), LLM’ler ve harici kaynaklar arasındaki etkileşimi kolaylaştıran evrensel bir köprü görevi görür. LLM’lerin mevcut kaynakları etkili bir şekilde tanımlaması ve kullanması için standartlaştırılmış bir metodoloji oluşturur. Bu, LLM’nin görevleri yerine getirmek veya anlayışını geliştirmek için bu kaynakları ne zaman ve neden kullanması gerektiğini anlamasını sağlar.
MCP aracılığıyla erişilebilen harici verilerin kapsamı geniştir ve diğerlerinin yanı sıra yerel dosya sistemlerini, veritabanlarını, API’leri ve Hizmet Olarak Yazılım (SaaS) uygulamalarını kapsar.
Özünde MCP, LLM’lerin veri veya eylemler için deterministik isteklerde bulunmasını sağlayarak, doğru ve kapsamlı yanıtlar sağlamak için önceden var olan eğitim veri kümelerinin ötesindeki bilgilere başvurmalarını sağlar.
MCP’nin yaygın olarak benimsenmesi, YZ şirketlerinin birçoğunun platformlarına entegre etmesiyle YZ manzarasını hızla dönüştürmektedir.
MCP İlgisindeki Artışın Nedeni Nedir?
MCP’nin artan popülaritesinin ardındaki itici güç, harici veri kaynaklarının LLM’lere bağlanmasını standartlaştırma yeteneğinde yatmaktadır. Bu standardizasyon, geliştiricilere önemli bir avantaj sunar: Bir LLM için tek bir entegrasyon oluşturabilir ve MCP’yi destekleyen çeşitli araçlar ve LLM’ler arasında sorunsuz bir şekilde dağıtabilirler. Bu ‘bir kez yaz, her yerde kullan’ yaklaşımı, entegrasyon sürecini önemli ölçüde basitleştirir.
Ayrıca, MCP sunucularının yer aldığı ‘uygulama mağazaları’ ve ‘pazaryerlerinin’ ortaya çıkışı, entegrasyon sürecini daha da kolaylaştırarak geliştiricilerin bunları ortamlarına hızla dahil etmelerini sağlar. Belirli ihtiyaç ve gereksinimleri karşılayan özel MCP sunucuları oluşturma konusunda uzmanlaşmış özel hizmetler de mevcuttur.
Bu, LLM’lerin Harici Verilerle Etkileşiminin İlk Örneği mi?
Bağımsız olarak çalışma ve harici kaynaklarla etkileşim kurma kapasitesine sahip olan Agentic AI kavramı bir süredir ortalıkta. Ancak, önceki uygulamalar genellikle her araç için benzersizdi ve standardizasyondan yoksundu. LangFlow gibi çözümler, araçların bir kısmını standartlaştırarak ve belirli bir çerçeve içinde birden çok LLM ile etkileşimi etkinleştirerek bu sorunu ele almaya çalıştı.
MCP, standardizasyonu bir sonraki seviyeye taşıyarak birden çok çözümde kullanılabilen entegrasyonların oluşturulmasına olanak tanıyarak daha önce var olan siloları ortadan kaldırır.
MCP ile Çalışmaya Nasıl Başlanır?
MCP ile çalışmaya başlamak için bir ana uygulama (‘istemci’ olarak anılır) ve bir sunucuya ihtiyacınız olacak. Ana uygulama, LLM ile MCP sunucularına bağlanan arabirimler arasındaki iletişimi yöneten merkezi orkestratör görevi görür.
Temel bir örnek, Claude Masaüstü Kullanıcıları için Hızlı Başlangıç kılavuzunda ayrıntılı olarak açıklandığı gibi, bir dosya sistemi MCP sunucusu eklemek için Claude Masaüstü’nü kullanmaktır. Bu, Claude.ai’ye yerel dosya sistemi bilgileri sağlamasını sağlayarak bir dosya sistemi sunucusunu Claude Masaüstü’ne ekleme sürecini gösterir. Claude Masaüstü, MCP sunucuları için bir kanıt alanı görevi görürken, diğer birçok istemci gelişmiş kullanıcı deneyimleri sunar.
MCP İstemcileri | Glama ve Açık Kaynaklı MCP Sunucuları | Glama gibi MCP istemci ve sunucu çevrimiçi dizinleri, geliştiriciler için değerli kaynaklar sağlar.
MCP Nasıl Çalışır?
MCP, LLM’lerin harici verilerle sorunsuz bir şekilde etkileşim kurmasını sağlayan bir istemci/sunucu mimarisinde çalışır. Bu mimari üç temel bileşenden oluşur:
Sunucu: Sunucu, LLM’ler ve birden çok MCP istemcisi arasındaki etkileşimi yönetir. Popüler MCP sunucuları arasında Claude Masaüstü, Claude Code, Cursor, Windsurf ve Cline ve Continue gibi düzenleyici entegrasyonları bulunur.
İstemci: İstemci, LLM ile sunucu arasındaki etkileşimi kolaylaştıran ana uygulama içinde bir arayüz görevi görür. Sunucuyla bire bir bağlantıyı sürdürür.
Sunucu: Sunucu, MCP protokolünü kullanarak istemciyle iletişim kuran küçük bir uygulamadır. Yetenekleri listelemek ve ilgili veri veya eylemler için isteklere yanıt vermek için standartlaştırılmış süreçler sağlar.
Bu bileşenler tipik olarak ayrı varlıklar olarak tartışılırken, tek bir uygulamaya entegre edilebilir veya ayrı uygulamalar olarak var olabilirler. Şu anda, en yaygın yapılandırma, istemcinin ana uygulamaya entegre edilmesi ve JSON-RPC kullanılarak güvenli aktarımlar üzerinden sunucuyla iletişim kurmasıdır.
MCP Sunucuları Hangi Yetenekleri Sunar?
MCP sunucuları, veri alma ve veriler üzerinde gerçekleştirilen eylemleri desteklemek için istemcilere çeşitli yetenekler sağlar. Bu yetenekler şunları içerir:
Kaynaklar: LLM’nin izleyebileceği, dosyalar, veritabanı şeması bilgileri ve konsol günlükleri gibi veri depoları. Statik veriler için yinelenen isteklerden kaçınmak için kaynaklar bir sohbet oturumunun başında yüklenir.
Araçlar: Dosyalardan içerik alma, bir veritabanına veri ekleme veya e-postalara yanıt verme gibi gerçekleştirilebilen eylemler.
İstemler: Sunucu tarafından istemciye sağlanan yararlı ve yeniden kullanılabilir istemler. Birçok ana uygulama, kullanıcıların genellikle bir ‘/‘ yazarak tetiklenen bir ‘hızlı liste’ özelliği kullanarak mevcut istemleri listelemesine olanak tanır. Bu istemler ayrıca kullanıcı girişleriyle dinamik olarak doldurulabilen şablonlar olarak da işlev görebilir.
Şu anda, MCP tarafından sunulan en etkili yetenek ‘araçlar’dır ve en çok dikkat çeken de budur.
MCP Sunucu Kullanımı Güvenli mi?
MCP büyük ölçüde güvene dayanır ve şunları kapsar:
- Ana uygulamanın istemcilere erişimi etkili bir şekilde kontrol ettiğine dair güven.
- İstemcinin sunucuyla iletişim kurarken güvenli aktarımlar kullandığına dair güven.
- Sunucunun kaynaklara erişirken güvenli uygulamalar uyguladığına dair güven.
Kullanıcılar saygın kaynaklardan MCP sunucularına öncelik vermeli ve kurulumdan önce yazılımın bütünlüğünü doğrulayarak her zaman dikkatli olmalıdır.
MCP Sunucusu Güvenliği Nasıl Uygular?
Ana uygulama, kullanıcının kullanılmadan önce araçları onaylamasına izin veren kontroller uygulamalıdır. Ana akım uygulamalar genellikle araç kullanımının kabul edilebilirliğini doğrulamak için mekanizmalara sahiptir. Örneğin, Claude Masaüstü, bir araç ilk kez çağrıldığında kullanıcıdan ‘bir kez kullan’ veya ‘tüm sohbet oturumu için kullan’ arasında seçim yapmasını ister. Cline gibi diğer uygulamaların, belirli araçları veya uygulamaları otomatik olarak onaylama yöntemleri olabilir. Bu doğrulama iletişim kutularında kullanıcıya sunulan bilgi düzeyi değişebilir.
Hangi Aktarım Güvenlik Kontrolleri Mevcuttur?
İki temel aktarım mekanizması kullanılır: STDIO ve Sunucu Tarafından Gönderilen Etkinlikler (SSE).
İstemci ve sunucu aynı bilgisayarda bulunduğunda STDIO tercih edilir. İstemcinin çıktısını sunucunun girdisine ve tersini yönlendirir. Aktarım, yalnızca yerel sistem ihlal edilirse tehlikeye atılabilir.
SSE, istemci ve sunucu farklı bilgisayarlarda olduğunda kullanılır. JSON mesajlarını HTTP bağlantıları üzerinden aktarır ve SSL aktarımları ve Açık Kimlik Doğrulama (OAuth) yetkilendirmesi gibi standart HTTP güvenlik seçeneklerinin kullanımını sağlar.
MCP Kullanımının En Büyük Riskleri Nelerdir?
MCP ile ilişkili en önemli risk, kötü amaçlı sunucuların enjekte edilmesidir. Kayıtlı tüm sunucuların ana uygulamada ve LLM’de tek bir referans noktası olduğundan, kötü amaçlı sunucular potansiyel olarak LLM’yi zehirleyebilir veya meşru sunucuların araçlarını kullanabilir. MCP ekosistemi olgunlaştıkça, MCP güvenlik sertifikasyonu, sunucu bütünlüğü izleme ve izleme için günlük kaydının standardizasyonu gibi kavramların resmileştirilmesi bekleniyor. MCP sunucularını mevcut araçlara kolayca entegre etmek için merkezi depolar sağlayan MCP ‘Uygulama Mağazaları’nın da ortaya çıkması muhtemeldir.
MCP spesifikasyonu, uzaktan sunucular için kimlik doğrulama ve yetkilendirmeyi şiddetle tavsiye etse de, bunları zorunlu kılmaz. MCP sunucularının geliştiricileri, ağ güvenliği yönlerini gözden kaçırabilir ve bu önerileri uygulamayabilir.
Uzaktan erişilebilir MCP sunucuları, ortadaki adam saldırılarına ve uzaktan istismarlara karşı savunmasızdır. Bu nedenle, ağ tabanlı aktarım kullanan herhangi bir MCP sunucusu, sağlam kimlik doğrulama ve yetkilendirme mekanizmaları uygulamalıdır.
MCP Kullanırken Bilgilerimi Nasıl Koruyabilirim?
MCP çözümlerini güvence altına almaya yönelik teknik çözümler ve yetenekler gelişmeye devam ederken, mevcut öneri yerleşik siber güvenlik en iyi uygulamalarına uymaktır. Temel adımlar şunları içerir:
Ortamınızdaki MCP kurulumlarınızı ve yapılandırmalarınızı tespit edin ve envanterini çıkarın. MCP’nin benimsenmesinin erken aşaması göz önüne alındığında, bu, merkezi izlemeye güvenmek yerine, yapılandırma dosyaları için uç noktaların yakından incelenmesini içeren daha uygulamalı bir yaklaşım gerektirir. MCP kullanımını anlamak ve onaylamak, çevresel bütünlüğü korumak için kritik öneme sahiptir.
MCP sunucularının eriştiği kaynakları kontrol edin ve izleyin. Kaynaklar uç noktalara yerel veya SaaS uygulamaları olsun, günlük kaydı ve denetim yoluyla erişimi izlemek önemlidir.
İş görevlerinde MCP kullanan kişileri eğitin. Kullanımını yetkilendirmeden önce bir aracın etkisini anladıklarından emin olun. MCP spesifikasyonu, işlemler gerçekleştirilmeden önce kullanıcının onayını ve yetkilendirmesini vurgular. Eğitim, bilinçli kararlar almak için gereken anlayışı sağlar.