Rewolucja Open Source AI stwarza dla Malezji szansę. Pojawienie się dużego modelu językowego (LLM) DeepSeek R1 na początku tego roku zasygnalizowało przełomowy moment dla generatywnej sztucznej inteligencji (Gen AI). Wydarzenie to oznaczało znaczący skok naprzód, nie tylko technologicznie, ale także z komercyjnego i strategicznego punktu widzenia. DeepSeek udowodniło, że zaawansowane LLM można opracować po znacznie niższych kosztach niż wcześniej sądzono, i co najważniejsze, że ta innowacja nie ogranicza się do Doliny Krzemowej.
Pojawienie się DeepSeek ma głębokie implikacje dla ekosystemu AI w Malezji, wykraczające poza trwającą rywalizację technologiczną między USA i Chinami oraz tymczasowe ostudzenie entuzjazmu giełdy malezyjskiej dla centrów danych.
Znaczenie Open Source
Kluczowym aspektem LLM DeepSeek jest ich fundament w oparciu o technologię open-source. Modele takie jak DeepSeek R1 są dostępne na licencjach open-source lub open-weight, co oznacza, że można je bezpłatnie pobierać, modyfikować i używać. Ten otwarty charakter ma istotne implikacje dla ewolucji i komercjalizacji LLM.
Od lat chińskie giganty technologiczne, takie jak Baidu, Alibaba i Tencent, aktywnie opracowują modele AI typu open-source. Ta strategia, wspierana przez chińskie uniwersytety i inicjatywy rządowe, przyjmuje podejście „otwartej innowacji”, mające na celu przyspieszenie badań i rozwoju oraz potencjalne przewyższenie Stanów Zjednoczonych w zakresie możliwości AI.
Jednak zaangażowanie w open-source AI wykracza poza Chiny. Meta i Google również wydały LLM typu open-weight, motywowane czynnikami konkurencyjnymi. Uzasadnienie tego wynika ze strategii biznesowej „utowarowienia komplementu”. Jeśli firma w dużym stopniu polega na Gen AI, korzystniejsze może być zainwestowanie w alternatywy open-source, zamiast polegać wyłącznie na modelach własnościowych, takich jak ChatGPT. Nawet jeśli nadal wykorzystywane są zastrzeżone LLM, dostępność dobrych modeli open-source osłabia siłę cenową kluczowych dostawców, takich jak OpenAI.
Strategia ta odzwierciedla działania podjęte przez Oracle, producenta serwerów i sprzętu sieciowego. Oracle wspierało system operacyjny Linux typu open-source, aby ograniczyć dominację cenową systemu Windows OS firmy Microsoft.
Niezależnie od motywacji, dostępność wysokiej jakości LLM typu open-weight znacznie obniża koszty dla krajów takich jak Malezja, otwierając nowe drzwi do innowacji. Jest to szczególnie istotne dla Malezji, która dąży do transformacji cyfrowej i chce stać się regionalnym liderem w dziedzinie AI. Dostęp do otwartych zasobów AI umożliwia szybsze wdrażanie i eksperymentowanie z zaawansowanymi technologiami, bez konieczności ponoszenia ogromnych kosztów związanych z licencjami i infrastrukturą.
Korzyści dla Rządu i Przedsiębiorstw
Dla rządu malezyjskiego LLM typu open-source oferują możliwość obsługi własnych modeli AI bez konieczności przekazywania wrażliwych danych komercyjnym stronom trzecim lub obcym państwom. Wzmacnia to autonomię i suwerenność danych. Rząd może wykorzystać LLM do zautomatyzowania procesów administracyjnych, poprawy usług publicznych i opracowania strategii politycznych opartych na analizie danych. Dostęp do modeli open-source pozwala również na lepszą kontrolę nad algorytmami i danymi, co jest kluczowe dla zapewnienia bezpieczeństwa narodowego i ochrony prywatności obywateli.
Dla malezyjskich firm, zwłaszcza startupów, LLM typu open-weight tworzą równe szanse. Mają dostęp do tych samych podstawowych LLM co ich odpowiednicy w Chinach i USA, co sprzyja innowacjom i konkurencji. Startupom łatwiej jest eksperymentować z nowymi pomysłami i tworzyć innowacyjne produkty i usługi, korzystając z otwartych zasobów AI. Dodatkowo, firmy mogą dostosowywać i optymalizować LLM do swoich specyficznych potrzeb, co pozwala im na lepsze dopasowanie do lokalnego rynku i klientów. To z kolei przyczynia się do tworzenia bardziej konkurencyjnej i innowacyjnej gospodarki.
Rozwiązywanie Problemów z Uprzedzeniami Kulturowymi i Politycznymi
Rozwój chińskiej AI uwidacznia również istotne wyzwanie: uprzedzenia kulturowe i polityczne. Chińskie LLM są często szkolone, aby odzwierciedlać narrację historyczną i perspektywy polityczne Chińskiej Partii Komunistycznej (CCP), przestrzegając norm cenzury w Chinach kontynentalnych.
Nawet bez wyraźnej cenzury modele AI z natury niosą ze sobą uprzedzenia obecne w danych szkoleniowych. Jeśli są szkolone głównie na tekstach w języku angielskim, modele będą odzwierciedlać zachodnie punkty widzenia i uprzedzenia kulturowe. Ważne jest, aby zdawać sobie sprawę z tych uprzedzeń i aktywnie pracować nad ich minimalizacją, szczególnie w kontekście zastosowań w różnorodnych kulturowo społeczeństwach, takich jak Malezja.
Dobrą wiadomością jest to, że LLM można stosunkowo łatwo przeszkolić. Podobnie jak w przypadku chińskich LLM, które otrzymują zabezpieczenia w celu promowania lojalności wobec CCP, inne projekty open-source wykazały, że DeepSeek R1 można poddać dalszemu szkoleniu, aby złagodzić postrzegane uprzedzenia. To otwiera drzwi do tworzenia bardziej neutralnych i obiektywnych modeli AI, które są odpowiednie dla różnych kultur i kontekstów.
Lokalizacja i Wrażliwość Kulturowa
Doświadczenie to podkreśla potrzebę, aby kraje takie jak Malezja rozwinęły własne możliwości lokalizowania, szkolenia i dalszego szkolenia LLM w celu dostosowania ich do lokalnych warunków. Modele, które nie uwzględniają malezyjskiej wrażliwości rasowej i religijnej, hierarchii społecznych lub lokalnego slangu, mogą działać gorzej lub generować szkodliwe treści. Zatem kluczowe jest inwestowanie w lokalne zasoby i wiedzę, aby zapewnić, że AI jest odpowiednio dostosowana do potrzeb i wartości malezyjskiego społeczeństwa.
Malezja posiada już pewne zdolności w zakresie rozwoju LLM. Na przykład lokalny startup Mesolitica wydał w styczniu LLM open-source MaLLaM, demonstrując bardziej niuansowe zrozumienie języka Bahasa Malaysia niż główne LLM, takie jak ChatGPT. MaLLaM jest przykładem, jak lokalna inicjatywa może przyczynić się do tworzenia bardziej odpowiednich i efektywnych rozwiązań AI dla malezyjskiego społeczeństwa. Istnieje również potencjał do współpracy z innymi krajami regionu, aby wymieniać się wiedzą i doświadczeniem w zakresie lokalizacji i adaptacji LLM.
Jednak świadomość wśród malezyjskich decydentów dotycząca potencjału open-source AI i znaczenia lokalnego rozwoju LLM pozostaje niejasna. Konieczne jest podnoszenie świadomości i promowanie korzyści wynikających z inwestowania w lokalne zasoby AI, aby zapewnić, że Malezja może w pełni wykorzystać potencjał tej technologii.
Krajowa Strategia AI
Krajowy Plan Działania AI, opracowany w 2021 r., zawiera niewiele wzmianek o open source. Podobnie, ostatnie dokumenty z nowego Krajowego Biura AI (NAIO) również nie podkreślają open-source AI. Sugeruje to lukę w strategii krajowej, która powinna zostać pilnie wypełniona. Włączenie open-source AI do strategii krajowej może przyspieszyć rozwój AI w Malezji i umożliwić krajowi konkurowanie na arenie międzynarodowej. Konieczne jest również uwzględnienie aspektów etycznych i społecznych związanych z wdrożeniem AI, aby zapewnić, że technologia ta jest wykorzystywana w sposób odpowiedzialny i zrównoważony.
Chociaż przewidywanie przyszłości rozwoju AI pozostaje trudne, otwarty charakter obecnej generacji LLM zapewnia Malezji wyjątkową okazję do dogonienia liderów technologicznych. Kluczowe jest, aby Malezja szybko wykorzystała tę okazję i zainwestowała w rozwój lokalnych kompetencji w zakresie AI. Rząd, sektor prywatny i środowisko akademickie powinny współpracować, aby stworzyć ekosystem, który sprzyja innowacjom i rozwojowi AI.
Wykorzystanie Szansy
Aby to wykorzystać, Malezja musi zaktualizować swoje zasady, aby uwzględnić pojawienie się mniejszych i bardziej przystępnych cenowo LLM. Obejmuje to uproszczenie wdrażania tych modeli, uczynienie Gen AI bardziej dostępną dla małych i średnich przedsiębiorstw oraz umożliwienie lokalnego wdrażania, szczególnie na obszarach wiejskich z ograniczonym dostępem do Internetu. Dostępność AI dla MŚP może przyczynić się do zwiększenia ich konkurencyjności i produktywności, a także do tworzenia nowych miejsc pracy. Lokalizacja zasobów AI na obszarach wiejskich może poprawić dostęp do edukacji, opieki zdrowotnej i innych usług, co przyczyni się do zmniejszenia nierówności społecznych i gospodarczych.
Rozszerzenie zdolności Malezji do rozwijania LLM, uczynienie ich bardziej odpowiednimi dla lokalnych języków i uwzględnienie lokalnej kultury, ma kluczowe znaczenie. Inwestowanie w szkolenia LLM, potencjalnie zakotwiczone na lokalnych uniwersytetach, można uznać za dobro publiczne, wspierające krajowe talenty i napędzające lokalne badania i rozwój. Uniwersytety mogą odegrać kluczową rolę w kształceniu przyszłych specjalistów w dziedzinie AI i prowadzeniu innowacyjnych badań. Rząd powinien wspierać współpracę między uniwersytetami a sektorem prywatnym, aby zapewnić, że badania naukowe są dostosowane do potrzeb przemysłu i że innowacje są szybko wdrażane w praktyce.
Autonomia Danych i Bezpieczeństwo Narodowe
Hosting własnych LLM ma zasadnicze znaczenie dla zapewnienia krajowej autonomii danych. Dane gromadzone przez LLM mogą być cenne, a zamiast być wykorzystywanym przez podmioty zagraniczne, informacje te powinny być przechowywane i wykorzystywane przez lokalne organizacje. Autonomia danych jest kluczowa dla ochrony prywatności obywateli i bezpieczeństwa narodowego. Rząd powinien ustanowić jasne zasady dotyczące gromadzenia, przechowywania i wykorzystywania danych, aby zapewnić, że dane są wykorzystywane w sposób etyczny i odpowiedzialny.
Oto bardziej szczegółowy podział tego, jak Malezja może konkretnie wykorzystać ruch open-source AI:
Aktualizacje Zasad: Istniejące zasady powinny zostać poddane przeglądowi i aktualizacji, aby odzwierciedlały obecny krajobraz AI, ze szczególnym uwzględnieniem możliwości i korzyści płynących z LLM open-source. Obejmuje to usprawnienie przepisów dotyczących wykorzystania danych (przy zachowaniu odpowiednich zabezpieczeń prywatności), zapewnienie finansowania i zachęt dla badań i rozwoju AI typu open-source oraz promowanie wdrażania rozwiązań AI typu open-source w całym sektorze rządowym.
Inwestycje w Rozwój Talentów: Budowanie wykwalifikowanej siły roboczej ma kluczowe znaczenie. Malezja musi inwestować w programy edukacyjne i inicjatywy szkoleniowe skoncentrowane na AI, uczeniu maszynowym i przetwarzaniu języka naturalnego. Programy te powinny kłaść nacisk na narzędzia i technologie open-source, zapewniając, że absolwenci są dobrze przygotowani do wniesienia wkładu w lokalny ekosystem AI. Stypendia, granty badawcze i partnerstwa branżowe mogą dodatkowo zachęcać studentów do podjęcia kariery w AI.
Badania Prowadzone przez Uniwersytety: Lokalne uniwersytety powinny być w czołówce badań i rozwoju AI. Rząd może zapewnić finansowanie na tworzenie ośrodków badawczych AI na uniwersytetach, koncentrując się na obszarach takich jak dostosowywanie LLM, adaptacja kulturowa i rozwój nowych narzędzi AI typu open-source dostosowanych do specyficznych potrzeb Malezji. Tworzenie platform współpracy między uniwersytetami a przemysłem może przyspieszyć transfer wiedzy i technologii.
Wsparcie dla Startupów i MŚP: Open-source AI oferuje znaczącą okazję dla startupów i MŚP do innowacji i konkurowania. Malezja powinna zapewnić ukierunkowane wsparcie tym firmom, w tym dostęp do finansowania, mentoringu i wiedzy technicznej. Wsparcie to może obejmować granty na opracowywanie produktów i usług opartych na AI, inkubatory i akceleratory skoncentrowane na AI oraz programy, które łączą startupy z potencjalnymi klientami i inwestorami.
Ramy Zarządzania Danymi: Ustanowienie solidnych ram zarządzania danymi ma zasadnicze znaczenie dla zapewnienia odpowiedzialnego i etycznego wykorzystania AI. Ramy te powinny uwzględniać kwestie takie jak prywatność danych, bezpieczeństwo i uprzedzenia, i powinny być zgodne z międzynarodowymi najlepszymi praktykami. Powinny również promować udostępnianie danych w ekosystemie AI, jednocześnie chroniąc poufne informacje. Można to osiągnąć poprzez utworzenie krajowego repozytorium danych i ustanowienie jasnych wytycznych dotyczących dostępu do danych i ich wykorzystania.
Partnerstwa Publiczno-Prywatne: Współpraca między sektorem publicznym i prywatnym ma kluczowe znaczenie dla napędzania innowacji w dziedzinie AI. Rząd może współpracować z prywatnymi firmami w celu opracowywania i wdrażania rozwiązań AI w obszarach takich jak opieka zdrowotna, edukacja i transport. Partnerstwa te mogą wykorzystywać wiedzę i zasoby obu sektorów, prowadząc do bardziej skutecznych i wpływowych wyników.
Krajowa Infrastruktura AI: Inwestowanie w krajową infrastrukturę AI, w tym zasoby obliczeniowe o wysokiej wydajności i zaplecze do przechowywania danych, ma zasadnicze znaczenie dla wspierania badań i rozwoju AI. Infrastruktura ta powinna być dostępna dla naukowców, startupów i firm w całym kraju, zapewniając im narzędzia potrzebne do innowacji i konkurowania.
Adaptacja Kulturowa LLM: Malezja powinna inwestować w projekty skoncentrowane na adaptacji LLM typu open-source, aby odzwierciedlały unikalny krajobraz kulturowy i językowy kraju. Obejmuje to opracowywanie modeli, które biegle posługują się językiem Bahasa Malaysia i innymi językami lokalnymi, i które są wrażliwe na różnorodne kultury i tradycje Malezji. Wymaga to interdyscyplinarnego podejścia z udziałem lingwistów, ekspertów ds. kultury i inżynierów AI.
Rozważania dotyczące Cyberbezpieczeństwa: W miarę jak AI staje się coraz bardziej zintegrowana z krytyczną infrastrukturą, cyberbezpieczeństwo musi być priorytetem. Malezja musi inwestować w badania i rozwój rozwiązań cyberbezpieczeństwa specyficznych dla AI oraz ustanowić jasne wytyczne dotyczące zabezpieczania systemów AI. Obejmuje to opracowywanie solidnych mechanizmów wykrywania i łagodzenia zagrożeń związanych z AI.
Promowanie Etycznej AI: Zapewnienie, że AI jest rozwijana i wykorzystywana w sposób etyczny i odpowiedzialny, ma zasadnicze znaczenie. Malezja powinna ustanowić krajowe ramy etyki AI, które określają zasady i wartości, które powinny kierować rozwojem i wdrażaniem AI. Ramy te powinny uwzględniać kwestie takie jak sprawiedliwość, przejrzystość i odpowiedzialność.
Podejmując te aktywne kroki, Malezja może wykorzystać moc open-source AI do napędzania wzrostu gospodarczego, poprawy usług publicznych i rozwiązywania niektórych z najpilniejszych wyzwań kraju. Okno możliwości jest otwarte, a Malezja musi działać zdecydowanie, aby je wykorzystać. Zaangażowanie w promowanie silnego, inkluzywnego i etycznego ekosystemu AI będzie miało kluczowe znaczenie dla realizacji pełnego potencjału tej transformacyjnej technologii. Nacisk powinien zawsze kłaść się na wzmocnienie pozycji, innowacje i długoterminowy zrównoważony rozwój.