Chińska firma zajmująca się sztuczną inteligencją, DeepSeek, niedawno wypuściła aktualizację do swojego modelu językowego R1 (oznaczonego jako “R1-0528”). Nowa wersja imponuje wynikami w benchmarkach testujących kodowanie, umiejętności matematyczne i ogólną wiedzę, niemal dorównując flagowemu modelowi o3 od OpenAI. Jednakże, jak wskazują testy, R1-0528 wykazuje znacznie większą ostrożność w odpowiadaniu na pytania kontrowersyjne, szczególnie te dotyczące tematów uznawanych za wrażliwe przez chiński rząd.
Według anonimowych twórców SpeechMap, platformy porównującej, jak różne modele radzą sobie z tematami wrażliwymi, R1-0528 cechuje się znacznie niższą tolerancją wobec dyskusyjnych kwestii związanych z wolnością słowa niż poprzednie wersje DeepSeek. Jest to również “najbardziej cenzurowany model DeepSeek pod względem krytyki chińskiego rządu”.
Jak wyjaśniono w artykule Wired z stycznia, chińskie modele sztucznej inteligencji muszą przestrzegać surowych zasad kontroli informacji. Ustawa z 2023 roku zakazuje generowania treści, które “szkodzą jedności narodowej i harmonii społecznej”, co może być interpretowane jako sprzeczne z rządową narracją historyczną i polityczną. W celu przestrzegania tych regulacji, chińskie firmy zazwyczaj stosują filtry na poziomie podpowiedzi (prompts) lub precyzyjne dostrajanie (fine-tuning) swoich modeli, aby je cenzurować. Jedno z badań wykazało, że oryginalny DeepSeek R1 odmawiał odpowiedzi na 85% pytań dotyczących tematów uznawanych za politycznie kontrowersyjne przez chiński rząd.
Według xlr8harder, R1-0528 cenzuruje odpowiedzi na pytania dotyczące obozów reedukacyjnych w regionie Xinjiang w Chinach, gdzie arbitralnie przetrzymywanych jest ponad milion ujgurskich muzułmanów. Chociaż model czasami krytykuje niektóre aspekty polityki chińskiego rządu – w testach xlr8harder podał obozy w Xinjiang jako przykład łamania praw człowieka – często przedstawia oficjalne stanowisko chińskiego rządu, gdy zostanie o to bezpośrednio zapytany.
Podobne obserwacje poczyniło TechCrunch podczas krótkich testów. Chińskie modele AI dostępne publicznie, w tym modele generujące wideo, były w przeszłości krytykowane za cenzurowanie tematów wrażliwych dla chińskiego rządu, takich jak masakra na placu Tiananmen. W grudniu Clément Delangue, dyrektor generalny platformy rozwoju AI Hugging Face, ostrzegł przed niezamierzonymi konsekwencjami zachodnich firm budujących swoje rozwiązania na wydajnych i posiadających otwarte licencje chińskich modelach AI.
Wpływ cenzury na modele AI od dawna jest przedmiotem troski, zwłaszcza w kontekście napięć geopolitycznych. Przypadek DeepSeek R1-0528 uwypukla złożoną równowagę między dążeniem do postępu w technologii AI a utrzymaniem wolności myśli i dostępu do informacji. Warto dogłębnie zbadać, jak DeepSeek radzi sobie z tymi wyzwaniami i co to oznacza dla przyszłego rozwoju branży AI.
Definicja i Formy Cenzury
Cenzura, w najszerszym rozumieniu, to ograniczenie lub tłumienie informacji. W dziedzinie sztucznej inteligencji, cenzura może przybierać różne formy:
- Filtrowanie treści: Blokowanie generowania lub wyświetlania pewnych rodzajów treści, takich jak te dotyczące politycznie wrażliwych tematów, przemocy, dyskryminacji itp.
- Zniekształcanie informacji: Prezentowanie informacji w sposób zmodyfikowany lub zniekształcony, aby odpowiadały określonej ideologii lub politycznemu stanowisku.
- Unikanie odpowiedzi: Odmowa udzielenia odpowiedzi na pewne pytania lub podawanie niejasnych, dwuznacznych odpowiedzi.
- Inżynieria podpowiedzi: Używanie starannie zaprojektowanych podpowiedzi, aby nakierować model na udzielenie odpowiedzi zgodnych z określonym zamiarem.
Przypadek DeepSeek R1-0528 sugeruje, że model ten może wykorzystywać różne z powyższych metod cenzury, zwłaszcza w odniesieniu do tematów wrażliwych dla chińskiego rządu.
Przyczyny i Motywacje Cenzury
Przyczyny i motywacje cenzurowania modeli sztucznej inteligencji są zwykle wielorakie:
- Przepisy prawne: Niektóre kraje lub regiony wprowadziły przepisy prawne, które nakazują przestrzeganie określonych standardów kontroli informacji przez modele sztucznej inteligencji. Na przykład, odpowiednie chińskie przepisy zakazują modelom generowania treści, które “szkodzą jedności narodowej i harmonii społecznej”.
- Presja polityczna: Rządy lub grupy polityczne mogą wywierać presję na firmy zajmujące się sztuczną inteligencją, wymagając od nich cenzurowania treści modeli w celu ochrony ich interesów politycznych.
- Odpowiedzialność społeczna: Firmy zajmujące się sztuczną inteligencją mogą, z przyczyn związanych z odpowiedzialnością społeczną, aktywnie cenzurować treści modeli, aby uniknąć rozpowszechniania szkodliwych informacji lub wywoływania niepokojów społecznych.
- Interesy handlowe: Aby uniknąć narażania się na gniew rządu lub opinii publicznej, firmy zajmujące się sztuczną inteligencją mogą cenzurować treści modeli w celu ochrony swoich interesów handlowych.
DeepSeek, jako chińska firma zajmująca się sztuczną inteligencją, może być narażony na różne względy, takie jak przepisy prawne, presja polityczna i odpowiedzialność społeczna, co zmusza ją do cenzurowania R1-0528.
Potencjalne Konsekwencje Cenzury
Cenzura modeli sztucznej inteligencji może mieć następujące potencjalne konsekwencje:
- Ograniczony dostęp do informacji: Cenzura ogranicza użytkownikom dostęp do kompleksowych, obiektywnych informacji, co wpływa na ich osąd i podejmowanie decyzji.
- Tłumienie innowacji: Cenzura ogranicza rozwój technologii sztucznej inteligencji, ponieważ badacze mogą nie być w stanie swobodnie badać i testować różnych pomysłów.
- Pogłębianie podziałów społecznych: Cenzura może pogłębiać podziały społeczne, ponieważ różne grupy mogą mieć dostęp tylko do informacji zgodnych z ich własnym stanowiskiem.
- Utrata zaufania: Jeśli użytkownicy odkryją, że model sztucznej inteligencji cenzuruje informacje, mogą stracić do niego zaufanie.
Przypadek DeepSeek R1-0528 pokazuje, że cenzura może prowadzić do ograniczeń w dostępie użytkowników do informacji na temat tematów wrażliwych dla chińskiego rządu.
Strategie Radzenia Sobie z Cenzurą
Aby radzić sobie z cenzurą w sztucznej inteligencji, można zastosować następujące strategie:
- Metody techniczne: Opracowywanie technologii, które mogą wykrywać i omijać filtry cenzorskie.
- Postępowanie prawne: Wnoszenie pozwów o naruszenie wolności słowa.
- Rzecznictwo publiczne: Zwiększanie świadomości publicznej na temat cenzury w sztucznej inteligencji i wzywanie rządów oraz przedsiębiorstw do podjęcia działań.
- Decentralizacja sztucznej inteligencji: Opracowywanie zdecentralizowanych platform sztucznej inteligencji, aby zmniejszyć prawdopodobieństwo cenzury.
- Współpraca open source: Zachęcanie do współpracy open source w celu wspólnego rozwoju bardziej otwartych i przejrzystych modeli sztucznej inteligencji.
Reakcja DeepSeek
DeepSeek nie odpowiedziała jeszcze publicznie na zarzuty dotyczące cenzury R1-0528. Jeśli DeepSeek udzieli odpowiedzi, warto zwrócić uwagę na następujące aspekty:
- Czy DeepSeek przyznaje, że cenzurowała R1-0528?
- Jeśli tak, jakie są powody i motywacje DeepSeek dotyczące cenzury?
- Czy DeepSeek planuje zmienić swoją politykę cenzury?
- Jak DeepSeek równoważy postęp technologiczny z wolnością informacji?
Reakcja DeepSeek będzie miała istotny wpływ na branżę sztucznej inteligencji.
Cenzura a Etyka i Moralność
Cenzura w sztucznej inteligencji rodzi szereg kwestii etycznych i moralnych, w tym:
- Wolność słowa: Czy modele sztucznej inteligencji powinny korzystać z wolności słowa?
- Dostęp do informacji: Czy użytkownicy mają prawo do dostępu do kompleksowych, obiektywnych informacji?
- Transparentność: Czy firmy zajmujące się sztuczną inteligencją są zobowiązane do ujawniania swoich zasad cenzury?
- Odpowiedzialność: Kto powinien być odpowiedzialny za cenzurę w sztucznej inteligencji?
- Zaufanie: Jak budować zaufanie w erze sztucznej inteligencji?
Kwestie te wymagają dogłębnego zbadania.
Specyfika Cenzury w Chinach
Cenzura w Chinach ma swoją specyfikę, która objawia się głównie w następujących aspektach:
- Szeroki zakres: Chiński zakres cenzury obejmuje wiele dziedzin, takich jak polityka, historia, kultura, religia itp.
- Rygorystyczne podejście: Chińska cenzura jest bardzo rygorystyczna i może obejmować nawet cenzurę wypowiedzi osobistych.
- Zaawansowane technologie: Chiny posiadają ogromny zespół cenzorów i stosują zaawansowane technologie do cenzury.
- Wsparcie prawne: Chiny opracowały szereg przepisów prawnych, które stanowią podstawę prawną dla cenzury.
Cechy te sprawiają, że rozwój modeli sztucznej inteligencji w Chinach jest wyjątkowo trudny.
Porównanie Cenzury Sztucznej Inteligencji na Świecie
Oprócz Chin, w innych krajach również istnieją różne formy cenzury sztucznej inteligencji, które objawiają się głównie w następujących aspektach:
- Europa: Unia Europejska wydała ustawę o sztucznej inteligencji, której celem jest regulacja zastosowań sztucznej inteligencji i zapobieganie jej wykorzystywaniu do dyskryminacji lub naruszania praw człowieka.
- Stany Zjednoczone: Stany Zjednoczone regulują rozwój sztucznej inteligencji głównie poprzez mechanizmy rynkowe i samoregulację branży, ale istnieją również pewne kontrowersje dotyczące cenzury treści.
- Inne kraje: Inne kraje również opracowały różne polityki regulacyjne dotyczące sztucznej inteligencji zgodnie ze swoimi własnymi warunkami krajowymi, z których niektóre mogą obejmować cenzurę treści.
Porównując cenzurę w sztucznej inteligencji w różnych krajach, możemy lepiej zrozumieć złożoność i różnorodność cenzury.
Przyszłe Trendy w Cenzurowaniu Sztucznej Inteligencji
Przyszłe trendy w cenzurowaniu sztucznej inteligencji mogą obejmować następujące aspekty:
- Postęp technologiczny: Technologie cenzorskie i antycenzorskie będą stale rozwijane, tworząc grę w kotka i myszkę.
- Wzmocnienie regulacji: Rządy na całym świecie mogą wzmocnić regulacje dotyczące sztucznej inteligencji, w tym w zakresie cenzury treści.
- Współpraca międzynarodowa: Kraje mogą wzmocnić współpracę międzynarodową w zakresie zarządzania sztuczną inteligencją, w tym w zakresie cenzury treści.
- Zainteresowanie społeczne: Społeczeństwo będzie bardziej świadome wpływu cenzury w sztucznej inteligencji i będzie wzywać do bardziej odpowiedzialnych działań.
Wpływ Cenzury na DeepSeek
DeepSeek, jako chińska firma zajmująca się sztuczną inteligencją, jest głęboko dotknięta chińską cenzurą. DeepSeek musi znaleźć równowagę między przestrzeganiem chińskich przepisów i spełnianiem potrzeb użytkowników. Przyszły rozwój DeepSeek będzie zależał od tego, jak poradzi sobie z wyzwaniami związanymi z cenzurą.
Sztuczna Inteligencja a Uprzedzenia
Cenzura jest ściśle związana z kwestią uprzedzeń w sztucznej inteligencji. Cenzura może prowadzić do sytuacji, w której modele uczą się tylko części informacji, co prowadzi do uprzedzeń. DeepSeek musi podjąć kroki, aby upewnić się, że