ओपनएआयचे GPT-4.5: भाषिक मॉडेल

वर्धित संवाद आणि कमी भ्रम

OpenAI, कृत्रिम बुद्धिमत्ता संशोधन आणि उपयोजन कंपनीने, गुरुवारी आपल्या नवीनतम सामान्य-उद्देश मोठ्या भाषिक मॉडेल, GPT-4.5 ची संशोधन झलक सादर केली. प्रारंभी, सॉफ्टवेअर डेव्हलपर्स आणि ChatGPT Pro सबस्क्रिप्शन असलेल्या व्यक्तींना प्रवेश दिला जाईल. हे नवीन मॉडेल त्याच्या पूर्ववर्तींच्या तुलनेत चुकीच्या माहितीची वारंवारता लक्षणीयरीत्या कमी करण्याचे आश्वासन देते, जे AI-व्युत्पन्न सामग्रीच्या विश्वासार्हतेमध्ये एक उल्लेखनीय प्रगती दर्शवते.

घोषणेसोबतच्या ब्लॉग पोस्टमध्ये, OpenAI ने GPT-4.5 द्वारे ऑफर केलेल्या सुधारित वापरकर्ता अनुभवावर प्रकाश टाकला. ‘सुरुवातीच्या चाचणीत असे दिसून आले आहे की GPT-4.5 सोबत संवाद साधणे अधिक नैसर्गिक वाटते,’ कंपनीने सांगितले. हे वर्धित नैसर्गिकता अनेक प्रमुख सुधारणांमधून उद्भवते:

• विस्तृत ज्ञान आधार: GPT-4.5 मध्ये अधिक विस्तृत ज्ञान आधार आहे, ज्यामुळे ते अधिक अचूकतेने आणि खोलीने विषयांच्या आणि प्रश्नांच्या विस्तृत श्रेणी हाताळण्यास सक्षम आहे.
• सुधारित हेतू समज: मॉडेल वापरकर्त्याचा हेतू समजून घेण्याची आणि त्याचे अनुसरण करण्याची उत्कृष्ट क्षमता दर्शवते, ज्यामुळे अधिक संबंधित आणि उपयुक्त प्रतिसाद मिळतात.
• अधिक ‘EQ’: OpenAI सूचित करते की GPT-4.5 ‘भावनिक बुद्धिमत्ता’ उच्च पातळीचे प्रदर्शन करते, ज्यामुळे ते मानवी संवादातील बारकावे अधिक चांगल्या प्रकारे समजून घेण्यास आणि प्रतिसाद देण्यास सक्षम होते.

या सुधारणा एकत्रितपणे अधिक अंतर्ज्ञानी आणि उत्पादक वापरकर्ता अनुभवासाठी योगदान देतात. याव्यतिरिक्त, अंतर्गत चाचणीमध्ये असे दिसून आले आहे की GPT-4.5 OpenAI च्या मागील मॉडेल, GPT-4o आणि o1 पेक्षा लक्षणीयरीत्या कमी भ्रम दर दर्शवते. भ्रम, जिथे AI मॉडेल चुकीची किंवा अर्थहीन माहिती तयार करतात, ही मोठ्या भाषिक मॉडेलच्या विकासामध्ये एक सतत आव्हान आहे. GPT-4.5 चा कमी झालेला भ्रम दर हे या समस्येचे निराकरण करण्याच्या दिशेने एक महत्त्वपूर्ण पाऊल दर्शवते.

एक पाऊल पुढे, पण शिखरावर नाही

GPT-4.5 एक महत्त्वपूर्ण प्रगती दर्शवते, तरीही OpenAI चे सह-संस्थापक आणि CEO, सॅम ऑल्टमन यांनी स्पष्ट केले की बेंचमार्क कामगिरीच्या बाबतीत ते अत्याधुनिक नसेल. X (पूर्वीचे Twitter) वरील एका पोस्टमध्ये, ऑल्टमन यांनी मॉडेलचे वर्णन ‘त्यात एक जादू आहे जी मला पूर्वी कधीही जाणवली नाही,’ असे केले, त्याच्या अद्वितीय क्षमता आणि संभाव्यतेकडे इशारा केला. तथापि, त्यांनी कबूल केले की ते प्रमाणित चाचण्यांवर इतर मॉडेलपेक्षा श्रेष्ठ कामगिरी करणार नाही.

हे वेगळेपण OpenAI च्या मॉडेल विकासाच्या दृष्टिकोनाला अधोरेखित करते, जे केवळ कच्च्या कार्यक्षमतेलाच नाही तर एकूण वापरकर्ता अनुभव आणि मॉडेलच्या वास्तविक-जगातील कार्ये प्रभावीपणे हाताळण्याच्या क्षमतेला देखील प्राधान्य देते. GPT-4.5 चे नैसर्गिक संवाद, कमी झालेले भ्रम आणि सुधारित हेतू समजण्यावर लक्ष केंद्रित करणे हे केवळ शक्तिशाली नसून विश्वासार्ह आणि वापरकर्ता-अनुकूल असलेल्या मॉडेलकडे वळणे सूचित करते.

टप्प्याटप्प्याने रोलआउट आणि पायाभूत सुविधा आव्हाने

OpenAI च्या रिसर्च लीड आणि कंपनीच्या तांत्रिक कर्मचाऱ्यांचे सदस्य, ॲलेक्स पेनो यांनी लाईव्हस्ट्रीम दरम्यान सांगितल्याप्रमाणे, OpenAI पुढील आठवड्यात ChatGPT Plus आणि टीम सदस्यांसह GPT-4.5 चा टप्प्याटप्प्याने रोलआउट करण्याची योजना आखत आहे. ChatGPT Edu आणि Enterprise सदस्यांना पुढील आठवड्यात प्रवेश मिळेल. हा टप्प्याटप्प्याने केलेला दृष्टिकोन OpenAI ला नवीन मॉडेलची मागणी व्यवस्थापित करण्यास आणि त्याच्या वापरकर्त्यांसाठी एक सुरळीत संक्रमण सुनिश्चित करण्यासअनुमती देतो.

ऑल्टमन यांनी त्यांच्या X पोस्टमध्ये GPT-4.5 चे वर्णन ‘एक विशाल, महाग मॉडेल’ असे केले. त्यांनी स्पष्ट केले की प्रारंभिक रोलआउटमध्ये प्लस आणि प्रो सदस्यांना संसाधनांच्या अडचणींमुळे प्राधान्य दिले जाईल. ‘आम्हाला ते प्लस आणि प्रो मध्ये एकाच वेळी लॉन्च करायचे होते, परंतु आम्ही खूप वाढत आहोत आणि आमच्याकडे GPU ची कमतरता आहे,’ त्यांनी लिहिले. ‘आम्ही पुढील आठवड्यात हजारो GPU जोडू आणि त्यानंतर ते प्लस टियरवर आणू.’ हे विधान मोठ्या भाषिक मॉडेलच्या महत्त्वपूर्ण கணக்கீட்டு गरजा आणि त्यांच्या उपयोजनास समर्थन देण्यासाठी पुरेशी हार्डवेअर संसाधने सुरक्षित करण्यातील चालू असलेली आव्हाने अधोरेखित करते. GPU (ग्राफिक्स प्रोसेसिंग युनिट्स) हे विशेष प्रोसेसर आहेत जे AI मॉडेलसाठी आवश्यक असलेल्या समांतर प्रक्रियेसाठी विशेषतः योग्य आहेत.

मायक्रोसॉफ्टच्या Azure AI फाउंड्रीसह एकत्रीकरण

GPT-4.5 ची उपलब्धता OpenAI च्या स्वतःच्या प्लॅटफॉर्मच्या पलीकडे विस्तारित आहे. मायक्रोसॉफ्टचे CEO, सत्या नडेला यांनी X वर जाहीर केले की हे मॉडेल मायक्रोसॉफ्टच्या Azure AI फाउंड्रीद्वारे पूर्वावलोकनामध्ये उपलब्ध आहे. हे एकत्रीकरण दोन कंपन्यांमधील गहन भागीदारी दर्शवते. मायक्रोसॉफ्टने OpenAI मध्ये $13 अब्ज पेक्षा जास्त गुंतवणूक केली आहे आणि OpenAI च्या मॉडेल्सचा विविध मायक्रोसॉफ्ट उत्पादनांमध्ये समावेश केला आहे. याव्यतिरिक्त, मायक्रोसॉफ्ट OpenAI ला महत्त्वपूर्ण संगणकीय संसाधने प्रदान करते, त्याच्या प्रगत AI तंत्रज्ञानाच्या विकास आणि उपयोजनास समर्थन देते.

Azure AI फाउंड्री डेव्हलपर्सना GPT-4.5 सह अत्याधुनिक AI मॉडेल्स वापरून प्रयोग करण्यासाठी आणि अनुप्रयोग तयार करण्यासाठी एक व्यासपीठ प्रदान करते. हे सहयोग OpenAI च्या तंत्रज्ञानाची पोहोच वाढवते आणि मोठ्या प्रमाणात डेव्हलपर्सना त्याच्या क्षमतांचा लाभ घेण्यास सक्षम करते.

संदर्भ: बाजाराची गतिशीलता आणि भविष्यातील रोडमॅप

GPT-4.5 ची रिलीज AI लँडस्केपमध्ये तीव्र क्रियाकलाप आणि स्पर्धेच्या वेळी येते. अवघ्या एका महिन्यापूर्वी, चिनी लॅब डीपसीकने एक कार्यक्षम दृष्टिकोन उघड केल्यामुळे बाजाराने जोरदार प्रतिक्रिया दिली. या घटनेमुळे Nvidia च्या बाजार भांडवलात एका दिवसात जवळपास $600 अब्जची लक्षणीय घट झाली, जे AI मॉडेल डेव्हलपमेंटमध्ये मोठ्या प्रमाणावर वापरल्या जाणाऱ्या GPU चे आघाडीचे उत्पादक आहेत. या घटनेने कृत्रिम बुद्धिमत्तेच्या वेगाने विकसित होणाऱ्या क्षेत्रात प्रगती आणि स्पर्धात्मक दबावांसाठी बाजाराची संवेदनशीलता अधोरेखित केली.

बाजाराच्या वाढत्या जागरूकतेला प्रतिसाद म्हणून, ऑल्टमन यांनी OpenAI च्या रोडमॅपबद्दल अधिक पारदर्शकतेची गरज मान्य केली. Nvidia बाजारातील घसरणीनंतर दोन आठवड्यांनी, त्यांनी X पोस्टमध्ये सांगितले की कंपनी भविष्यातील योजनांबद्दलचे सार्वजनिक संप्रेषण सुधारण्याचे उद्दिष्ट ठेवते. पारदर्शकतेसाठीची ही वचनबद्धता AI विकासाची दिशा आणि प्रगतीबद्दल भागधारकांना माहिती देण्याच्या वाढत्या महत्त्वाच्या ओळखीचे प्रतिबिंब दर्शवते.

ऑल्टमन यांनी OpenAI च्या भविष्यातील योजनांबद्दल अधिक माहिती दिली, GPT-4.5 नंतर GPT-5 येईल, ज्यामध्ये OpenAI च्या तंत्रज्ञानाची विस्तृत श्रेणी समाविष्ट असेल. त्यांनी कंपनीच्या ‘रिझनिंग मॉडेल्स’ वर केलेल्या कामाचाही उल्लेख केला, जे वापरकर्त्याच्या प्रश्नांच्या वेळी विस्तृत गणना करतात. याउलट, GPT-4.5 चे वर्णन कंपनीचे ‘शेवटचे नॉन-चेन-ऑफ-थॉट मॉडेल’ असे केले जाते, जे भविष्यातील पुनरावृत्तींमध्ये अधिक अत्याधुनिक तर्क क्षमतांकडे वळण्याचे सूचित करते. चेन-ऑफ-थॉट प्रॉम्प्टिंग हे एक तंत्र आहे जे मोठ्या भाषिक मॉडेल्सना जटिल समस्यांचे अनेक मध्यवर्ती चरणांमध्ये विभाजन करण्यास प्रोत्साहित करते, ज्यामुळे त्यांची तर्क आणि समस्या-सोडवण्याची क्षमता सुधारते.

GPT-4.5 च्या क्षमतांमध्ये अधिक खोलवर जाणे

GPT-4.5 च्या आर्किटेक्चर आणि प्रशिक्षण डेटाबद्दल विशिष्ट तांत्रिक तपशील उघड केले नसले तरी, OpenAI ची विधाने आणि प्रारंभिक चाचणी परिणाम त्याच्या प्रमुख वैशिष्ट्ये आणि सुधारणांबद्दल काही संकेत देतात:

• वर्धित भाषा आकलन: GPT-4.5 नैसर्गिक भाषेच्या आकलनातील त्याच्या पूर्ववर्तींच्या प्रगतीवर आधारित आहे. यामध्ये खालील क्षेत्रांमधील सुधारणांचा समावेश आहे:
  • वाक्यरचना आणि व्याकरण: व्याकरणदृष्ट्या अचूक वाक्यांचे अधिक अचूक विश्लेषण आणि निर्मिती.
  • शब्दार्थ: शब्द आणि संकल्पनांमधील अर्थ आणि संबंधांची चांगली समज.
  • व्यावहारिकता: भाषेच्या वापरामागील संदर्भ आणि हेतूचा अर्थ लावण्याची सुधारित क्षमता.
• विस्तारित ज्ञान प्रतिनिधित्व: OpenAI ने नमूद केलेला ‘विस्तृत ज्ञान आधार’ सूचित करतो की GPT-4.5 ला मागील मॉडेलपेक्षा मोठ्या आणि अधिक वैविध्यपूर्ण डेटासेटवर प्रशिक्षित केले गेले आहे. यामध्ये विषय, तथ्यात्मक माहिती आणि लेखन शैलींची विस्तृत श्रेणी समाविष्ट असू शकते.
• परिष्कृत तर्क आणि समस्या-सोडवणे: ‘रिझनिंग मॉडेल’ म्हणून स्पष्टपणे लेबल केलेले नसले तरी, GPT-4.5 ची वापरकर्त्याचा हेतू पाळण्याची आणि व्यावहारिक समस्या सोडवण्याची सुधारित क्षमता त्याच्या तर्क क्षमतांमधील सुधारणांकडे निर्देश करते. यामध्ये खालील गोष्टींमध्ये सुधारणांचा समावेश असू शकतो:
  • तार्किक अनुमान: दिलेल्या आधारांवरून वैध निष्कर्ष काढणे.
  • सामान्य ज्ञान तर्क: समस्या सोडवण्यासाठी दैनंदिन ज्ञान आणि समजूतदारपणा लागू करणे.
  • कार्यकारण तर्क: कारण-आणि-परिणाम संबंध ओळखणे.
• भ्रमांचे शमन: कमी झालेला भ्रम दर ही एक महत्त्वपूर्ण प्रगती आहे. हे बहुधा अनेक घटकांच्या संयोजनातून उद्भवते, जसे की:
  • सुधारित प्रशिक्षण डेटा: प्रशिक्षण डेटासेटमधून चुकीची किंवा दिशाभूल करणारी माहिती काढून टाकणे.
  • मानवी अभिप्रायावरून मजबुतीकरण शिक्षण (RLHF): तथ्यात्मक अचूकतेला प्राधान्य देण्यासाठी आणि अर्थहीन सामग्रीची निर्मिती कमी करण्यासाठी मानवी अभिप्रायाच्या आधारावर मॉडेलला फाइन-ट्यून करणे.
  • आर्किटेक्चरल बदल: संभाव्यत: मॉडेलच्या प्रतिसादांना त्याच्या ज्ञानाच्या आधारावर अधिक चांगल्या प्रकारे ग्राउंड करण्यासाठी आणि समर्थित नसलेल्या दाव्यांमध्ये जाण्यापासून रोखण्यासाठी यंत्रणा समाविष्ट करणे.

‘भावनिक बुद्धिमत्ते’ चे महत्त्व

OpenAI चा GPT-4.5 च्या अधिक ‘EQ’ चा उल्लेख विशेषतः मनोरंजक आहे. AI मॉडेल्समध्ये मानवी अर्थाने भावना नसल्या तरी, या संदर्भात ‘भावनिक बुद्धिमत्ता’ या शब्दाचा अर्थ बहुधा मॉडेलच्या खालील क्षमतेचा संदर्भ देतो:

• भावनिक स्वर ओळखणे आणि प्रतिसाद देणे: वापरकर्त्याच्या इनपुटचा भावनिक स्वर (उदा., सकारात्मक, नकारात्मक, तटस्थ, निराश, उत्साही) शोधणे आणि त्यानुसार त्याचे प्रतिसाद समायोजित करणे.
• योग्य भावनिक बारकाव्यासह मजकूर तयार करणे: केवळ तथ्यात्मकदृष्ट्या अचूक नसून दिलेल्या संदर्भासाठी भावनिकदृष्ट्या योग्य असलेला मजकूर तयार करणे. यामध्ये परिस्थितीनुसार सहानुभूतीपूर्ण, उत्साहवर्धक किंवा आश्वासक असलेली भाषा वापरणे समाविष्ट असू शकते.
• निहित भावनिक संकेतांना समजून घेणे आणि प्रतिसाद देणे: शब्द निवड, वाक्य रचना आणि विरामचिन्हे यांसारख्या भाषेच्या वापरामध्ये सूक्ष्म संकेतांवरून भावनिक स्थितीचा अंदाज लावणे.

AI मॉडेल्सची ‘भावनिक बुद्धिमत्ता’ वाढवणे हे अधिक नैसर्गिक आणि आकर्षक संवाद तयार करण्याच्या दिशेने एक महत्त्वपूर्ण पाऊल आहे. हे ग्राहक सेवा, शिक्षण आणि सर्जनशील लेखन यांसारख्या विविध अनुप्रयोगांमध्ये वापरकर्त्याचा अनुभव सुधारू शकते.

GPT-4.5 चे व्यापक परिणाम

GPT-4.5 च्या रिलीझचे कृत्रिम बुद्धिमत्ता आणि त्याच्या अनुप्रयोगांच्या क्षेत्रासाठी अनेक व्यापक परिणाम आहेत:

• सामान्य-उद्देश AI मध्ये सतत प्रगती: GPT-4.5 AI मॉडेल्स विकसित करण्यामध्ये चालू असलेली प्रगती दर्शवते जे विस्तृत कार्ये करू शकतात आणि विविध प्रकारची माहिती हाताळू शकतात. हा ट्रेंड AI च्या शक्यतांची सीमा वाढवत आहे आणि विविध उद्योगांमध्ये त्याच्या अनुप्रयोगासाठी नवीन शक्यता उघडत आहे.
• विश्वासार्हता आणि सत्यतेवर वाढलेले लक्ष: भ्रमांचे प्रमाण कमी करणे आणि तथ्यात्मक अचूकता सुधारण्यावर भर देणे हे विश्वासार्ह AI प्रणाली तयार करण्याचे वाढते महत्त्व दर्शवते. जसजसे AI मॉडेल्स महत्त्वपूर्ण अनुप्रयोगांमध्ये अधिक एकत्रित होत आहेत, तसतसे त्यांची विश्वासार्हता सुनिश्चित करणे आणि दिशाभूल करणारी माहिती निर्माण होण्याचा धोका कमी करणे अत्यंत महत्त्वाचे आहे.
• वर्धित मानव-संगणक संवाद: नैसर्गिक भाषा आकलन, हेतू ओळख आणि ‘भावनिक बुद्धिमत्ता’ मधील सुधारणा मानव आणि AI प्रणालींमधील अधिक अखंड आणि अंतर्ज्ञानी संवादांमध्ये योगदान देतात. AI तंत्रज्ञान मोठ्या प्रेक्षकांसाठी अधिक सुलभ आणि वापरकर्ता-अनुकूल बनवण्यासाठी हे महत्त्वपूर्ण आहे.
• नवीन अनुप्रयोगांची क्षमता: GPT-4.5 ची क्षमता खालील क्षेत्रांमध्ये नवीन अनुप्रयोग सक्षम करू शकते:
  • सामग्री निर्मिती: विपणन, पत्रकारिता आणि शिक्षण यांसारख्या विविध हेतूंसाठी उच्च-गुणवत्तेची लिखित सामग्री तयार करणे.
  • कोड जनरेशन: सॉफ्टवेअर डेव्हलपर्सना कोड स्निपेट्स तयार करून, कोड डीबग करून आणि प्रोग्रामिंग कार्ये स्वयंचलित करून मदत करणे.
  • डेटा विश्लेषण: मोठ्या डेटासेटमधून सारांश काढणे आणि अंतर्दृष्टी मिळवणे.
  • वैयक्तिकृत शिक्षण: वैयक्तिक विद्यार्थ्यांच्या गरजांनुसार शैक्षणिक सामग्री आणि सूचना जुळवून घेणे.
  • ग्राहक सेवा: अधिक बुद्धिमान आणि सहानुभूतीपूर्ण ग्राहक समर्थन प्रदान करणे.

GPT-4.5 मोठ्या भाषिक मॉडेल्सच्या उत्क्रांतीमध्ये एक उल्लेखनीय प्रगती दर्शवते. नैसर्गिक संवाद, कमी झालेले भ्रम आणि सुधारित वापरकर्ता अनुभव यावर लक्ष केंद्रित केल्यामुळे ते विस्तृत अनुप्रयोगांसाठी एक मौल्यवान साधन म्हणून स्थानबद्ध झाले आहे. जरी ते अंतिम बेंचमार्क परफॉर्मर नसले, तरी ते AI च्या विकासातील प्रगती दर्शवते आणि केवळ शक्तिशाली नसून विश्वासार्ह, सत्य आणि वापरकर्ता-अनुकूल AI प्रणाली तयार करण्यावर लक्ष केंद्रित करते. टप्प्याटप्प्याने रोलआउट आणि मायक्रोसॉफ्टच्या Azure AI फाउंड्रीसह एकत्रीकरण त्याची पोहोच वाढवेल आणि मोठ्या प्रमाणात वापरकर्त्यांना त्याच्या क्षमतांचा शोध घेण्यास सक्षम करेल.