ओक्लाहोमा गव्हर्नरकडून 'डीपसीक'वर बंदी

सुरक्षा चिंतांमुळे त्वरित कारवाई

गव्हर्नर स्टिट यांच्या बंदीमागील मुख्य कारण म्हणजे मार्चच्या सुरुवातीला ऑफिस ऑफ मॅनेजमेंट अँड एंटरप्राइझ सर्व्हिसेस (OMES) द्वारे केलेले सर्वंकष पुनरावलोकन. गव्हर्नर यांनी स्वतः हे पुनरावलोकन करण्यास सांगितले होते, ज्यामध्ये DeepSeek मुळे राज्याच्या मालकीच्या उपकरणांवर होणाऱ्या संभाव्य धोक्यांचे मूल्यांकन करण्याचे काम देण्यात आले होते. OMES च्या अहवालात अनेक गंभीर चिंताजनक बाबी समोर आल्या, ज्यामुळे गव्हर्नरना हे सॉफ्टवेअर নিষিদ্ধ करण्याचा निर्णय घ्यावा लागला.

OMES अहवालात नमूद केलेली मुख्य चिंता म्हणजे DeepSeek द्वारे मोठ्या प्रमाणात डेटा गोळा करणे. अहवालानुसार, हे सॉफ्टवेअर वापरकर्त्यांचा महत्त्वपूर्ण डेटा गोळा करते, ज्यामुळे राज्याच्या संवेदनशील माहितीच्या गोपनीयतेबद्दल आणि सुरक्षिततेबद्दल प्रश्न निर्माण होतात. या डेटा संकलनाचे स्वरूप आणि व्याप्ती, तसेच सॉफ्टवेअरचे मूळ चीनमध्ये असल्याने, चिनी सरकारद्वारे या डेटाचा गैरवापर होण्याची शक्यता वाढवते.

अनुपालन आणि सुरक्षा संरचनेचा अभाव

डेटा संकलनाव्यतिरिक्त, OMES पुनरावलोकनात DeepSeek मध्ये मजबूत अनुपालन वैशिष्ट्यांचा अभाव असल्याचेही दिसून आले. यामुळे डेटा सुरक्षा आणि गोपनीयतेसंबंधी विविध राज्य आणि फेडरल नियमांचे पालन न होण्याचा धोका निर्माण होतो. या वैशिष्ट्यांअभावी, सॉफ्टवेअर सरकारी माहिती हाताळण्यासाठी आवश्यक असलेल्या कठोर मानकांचे पालन करते की नाही, याची खात्री करणे कठीण होते.

शिवाय, अहवालात DeepSeek च्या सुरक्षा संरचनेवर टीका करण्यात आली आहे, ज्यामध्ये स्तराधारित दृष्टिकोन (layered approach) नसल्याचे म्हटले आहे. संवेदनशील प्रणाली आणि डेटाचे संरक्षण करण्यासाठी स्तराधारित सुरक्षा संरचना आवश्यक मानली जाते, कारण त्यात सायबर हल्ले आणि डेटा उल्लंघनाचा धोका कमी करण्यासाठी सुरक्षा नियंत्रणाचे अनेक स्तर समाविष्ट असतात. DeepSeek मध्ये अशा संरचनेचा अभाव असल्याने, ते संभाव्य सायबर हल्ल्यांना आणि डेटा उल्लंघनांना बळी पडण्याची शक्यता वाढते.

DeepSeek: ChatGPT चा एक नवीन स्पर्धक

DeepSeek हे कृत्रिम बुद्धिमत्तेच्या (artificial intelligence) वेगाने विकसित होणाऱ्या क्षेत्रात एक नवीन स्पर्धक म्हणून उदयास आले आहे. OpenAI द्वारे विकसित केलेले लोकप्रिय AI चॅटबॉट, ChatGPT चा संभाव्य स्पर्धक म्हणून या सॉफ्टवेअरचा प्रचार केला जात आहे. तथापि, ChatGPT ची विविध संदर्भांमध्ये विस्तृत चाचणी आणि परीक्षण झाले आहे, परंतु DeepSeek तुलनेने नवीन आहे आणि त्याचे मूळ चीनमध्ये असल्याने, काही सरकारी अधिकारी आणि सायबर सुरक्षा तज्ञांमध्ये चिंतेचे वातावरण आहे.

संभाव्य परिणाम आणि व्यापक संदर्भ

गव्हर्नर स्टिट यांचा DeepSeek वरील बंदीचा निर्णय ഒറ്റ्या दुट्ट्या घटनेचा भाग नाही. अमेरिकेमध्ये आणि इतर पाश्चात्त्य देशांमध्ये चिनी तंत्रज्ञान कंपन्या आणि त्यांच्या उत्पादनांवर सरकारांकडून वाढत असलेल्या कठोर निरीक्षणाचा हा एक भाग आहे. राष्ट्रीय सुरक्षा, डेटा गोपनीयता आणि संभाव्य हेरगिरीबद्दलच्या चिंतांमुळे अलिकडच्या वर्षांत विविध चिनी तंत्रज्ञानांवर अनेक निर्बंध आणि बंदी घालण्यात आली आहे.

DeepSeek वरील या बंदीचे संभाव्यतः अनेक परिणाम होऊ शकतात:

• इतर AI सॉफ्टवेअरचे वाढते परीक्षण: या निर्णयामुळे इतर राज्ये आणि सरकारी संस्था त्यांच्या कार्यक्षेत्रात वापरल्या जाणाऱ्या AI सॉफ्टवेअरचे परीक्षण करण्यास प्रवृत्त होऊ शकतात, ज्यामुळे आणखी निर्बंध किंवा बंदी लागू होऊ शकते.
• सायबर सुरक्षा धोक्यांबद्दल वाढती जागरूकता: विशेषत: संवेदनशील सरकारी वातावरणात, अज्ञात स्त्रोतांकडून मिळणाऱ्या सॉफ्टवेअरचा वापर करण्याच्या संभाव्य सायबर सुरक्षा धोक्यांची ही बंदी आठवण करून देते.
• DeepSeek च्या बाजारातील भवितव्यावर परिणाम: या बंदीमुळे DeepSeek ची अमेरिकेच्या बाजारपेठेत, विशेषत: सरकारी आणि नियमन केलेल्या उद्योगांमध्ये स्थान मिळवण्याच्या क्षमतेवर नकारात्मक परिणाम होऊ शकतो.
• अमेरिका-चीन तंत्रज्ञान संबंधांवर आणखी ताण: या निर्णयामुळे अमेरिका आणि चीनमधील तंत्रज्ञान क्षेत्रातील विद्यमान तणाव वाढण्याची शक्यता आहे, ज्यामुळे प्रतिशोधात्मक उपाययोजना होऊ शकतात.

सुरक्षा चिंतांचा सखोल अभ्यास

गव्हर्नर स्टिट आणि OMES अहवालात व्यक्त केलेल्या चिंता केवळ काल्पनिक नाहीत. त्या तांत्रिक, राजकीय आणि नियामक घटकांच्या जटिल मिश्रणावर आधारित आहेत. परिस्थितीची गंभीरता पूर्णपणे समजून घेण्यासाठी, DeepSeek शी संबंधित विशिष्ट सुरक्षा चिंतांचा सखोल अभ्यास करणे आवश्यक आहे.

डेटा संकलन आणि गोपनीयता

AI सॉफ्टवेअरद्वारे डेटा संकलनाची व्याप्ती त्याच्या सुरक्षिततेच्या परिणामांचे मूल्यांकन करण्यासाठी एक महत्त्वपूर्ण घटक आहे. DeepSeek, इतर अनेक AI प्लॅटफॉर्मप्रमाणे, अल्गोरिदमला प्रशिक्षित करण्यासाठी आणि त्याची कार्यक्षमता सुधारण्यासाठी मोठ्या प्रमाणात डेटावर अवलंबून असते. तथापि, गोळा केलेल्या डेटाचे स्वरूप आणि व्याप्ती, तसेच तो कसा संग्रहित केला जातो आणि वापरला जातो, हे महत्त्वाचे विचार आहेत.

DeepSeek च्या बाबतीत, OMES अहवालात डेटा संकलनाच्या विस्तृत व्याप्तीबद्दल चिंता व्यक्त केली आहे, जे सूचित करते की ते सॉफ्टवेअरच्या मुख्य कार्यासाठी आवश्यक असलेल्या डेटापेक्षा जास्त असू शकते. यामुळे विकासकांनी नमूद केलेल्या उद्देशांव्यतिरिक्त इतर कारणांसाठी या डेटाचा वापर होण्याची शक्यता वाढते.

शिवाय, DeepSeek हे चीनमध्ये विकसित केलेले सॉफ्टवेअर असल्याने, आणखी एक जटिलता वाढते. चीनचे राष्ट्रीय सुरक्षा कायदे सरकारला त्यांच्या कार्यक्षेत्रात कार्यरत असलेल्या कंपन्यांच्या डेटावर प्रवेश करण्याचे व्यापक अधिकार देतात. यामुळे DeepSeek द्वारे गोळा केलेला डेटा, चीनबाहेर संग्रहित केला असला तरीही, चिनी सरकारद्वारे त्यात प्रवेश केला जाण्याची शक्यता वाढते, ज्यामुळे ओक्लाहोमा राज्याच्या डेटाच्या गोपनीयतेला आणि सुरक्षिततेला धोका निर्माण होतो.

अनुपालन आव्हाने

सरकारी संदर्भात वापरल्या जाणार्‍या कोणत्याही सॉफ्टवेअरसाठी संबंधित नियमांचे पालन करणे अत्यंत महत्त्वाचे आहे. हेल्थ इन्शुरन्स पोर्टेबिलिटी अँड अकाउंटेबिलिटी ऍक्ट (HIPAA) आणि जनरल डेटा प्रोटेक्शन रेग्युलेशन (GDPR) सारखे डेटा सुरक्षा आणि गोपनीयता नियम, संवेदनशील डेटा कसा हाताळला जातो आणि संरक्षित केला जातो यावर कठोर आवश्यकता लादतात.

OMES अहवालात असे आढळून आले की DeepSeek मध्ये या नियमांचे पालन सुनिश्चित करण्यासाठी आवश्यक अनुपालन वैशिष्ट्ये नाहीत. ही कमतरता नियमांचे पालन न करण्याचा एक महत्त्वपूर्ण धोका निर्माण करते, ज्यामुळे राज्य सरकारला कायदेशीर आणि आर्थिक दंड होऊ शकतो. या वैशिष्ट्यांच्या अनुपस्थितीमुळे सॉफ्टवेअरच्या डेटा हाताळणी पद्धतींचे परीक्षण करणे आणि त्यावर लक्ष ठेवणे देखील कठीण होते, ज्यामुळे डेटा उल्लंघन किंवा गैरवापर होण्याचा धोका वाढतो.

सुरक्षा संरचना त्रुटी

एक मजबूत सुरक्षा संरचना कोणत्याही सुरक्षित सॉफ्टवेअर प्रणालीचा आधारस्तंभ असते. विशेषतः संवेदनशील डेटाचे संरक्षण करण्यासाठी स्तराधारित सुरक्षा दृष्टिकोन (layered security approach) सर्वोत्तम पद्धत मानली जाते. या दृष्टिकोनामध्ये फायरवॉल, घुसखोरी शोध प्रणाली (intrusion detection systems) आणि एनक्रिप्शन (encryption) यांसारख्या सुरक्षा नियंत्रणाचे अनेक स्तर समाविष्ट असतात, ज्यामुळे अनधिकृत प्रवेश किंवा डेटा उल्लंघनाचा धोका कमी होतो.

OMES अहवालात DeepSeek च्या सुरक्षा संरचनेवर स्तराधारित दृष्टिकोन नसल्याबद्दल टीका करण्यात आली आहे, ज्यामुळे गंभीर चिंता निर्माण होतात. संरक्षणाचे अनेक स्तर नसल्यामुळे, सॉफ्टवेअर संभाव्य सायबर हल्ल्यांसाठी अधिक असुरक्षित बनते. एकाच ठिकाणी असलेली कमतरता संपूर्ण प्रणालीशी तडजोड करू शकते, ज्यामुळे संवेदनशील राज्य डेटा उघड होऊ शकतो.

चीन घटक

DeepSeek हे चीनमध्ये विकसित केलेले सॉफ्टवेअर आहे, ही वस्तुस्थिती त्याच्याशी संबंधित सुरक्षा चिंतांमध्ये महत्त्वपूर्ण भूमिका बजावते. अमेरिका आणि चीन यांच्यातील भू-राजकीय संबंध, विशेषत: तंत्रज्ञान क्षेत्रात, वाढत्या तणाव आणि अविश्वासाने दर्शविले जातात.

अमेरिकन सरकारने वारंवार चिंता व्यक्त केली आहे की चिनी तंत्रज्ञान कंपन्यांचा उपयोग चिनी सरकार हेरगिरी किंवा इतर दुर्भावनापूर्ण कामांसाठी करू शकते. या चिंता पूर्णपणे निराधार नाहीत, कारण चीनचे राष्ट्रीय सुरक्षा कायदे कंपन्यांना गुप्तचर संस्थांना सहकार्य करण्यास भाग पाडतात आणि सरकारला डेटावर व्यापक प्रवेश देतात.

अविश्वासाच्या या वातावरणामुळे चिनी तंत्रज्ञान उत्पादने आणि सेवांची, विशेषत: सरकारी आणि महत्त्वपूर्ण पायाभूत सुविधांसारख्या संवेदनशील क्षेत्रांमध्ये वापरल्या जाणार्‍या उत्पादनांची आणि सेवांची कठोर तपासणी केली जात आहे. गव्हर्नर स्टिट यांचा DeepSeek वरील बंदीचा निर्णय याच व्यापक सावधगिरी आणि चिंतेचे प्रतिबिंब आहे.

ही बंदी एक खबरदारीचा उपाय आहे, ज्यामध्ये विशिष्ट AI सॉफ्टवेअर वापरण्याच्या संभाव्य फायद्यांपेक्षा राज्याच्या डेटा आणि प्रणालींच्या सुरक्षिततेला प्राधान्य दिले जाते. हे कोणत्याही तंत्रज्ञानाच्या, विशेषत: सायबर हेरगिरी किंवा प्रतिकूल संबंधांचा इतिहास असलेल्या देशांमधून उद्भवलेल्या तंत्रज्ञानाच्या सुरक्षिततेच्या परिणामांचे काळजीपूर्वक मूल्यांकन करण्याचे महत्त्व अधोरेखित करते.

हा निर्णय DeepSeek वापरण्याच्या संभाव्य फायद्यांची आणि राज्य सुरक्षा आणि डेटा गोपनीयतेला असलेल्या संभाव्य धोक्यांची तुलना करून घेतलेला एक विचारपूर्वक निर्णय आहे. या प्रकरणात, संभाव्य धोके संभाव्य फायद्यांपेक्षा जास्त असल्याने, गव्हर्नर स्टिट यांनी निर्णायक कारवाई केली.

हे पाऊल ओक्लाहोमा राज्य सरकारसाठी सायबर सुरक्षा ही सर्वोच्च प्राथमिकता असल्याचे स्पष्ट संकेत देते.