मेटामुळे माझ्या साहित्यिक आवाजाची चोरी

लेखक म्हणून, माझी स्वतःची अशी एक लेखनशैली आहे, जी मी अनेक वर्षांच्या प्रयत्नांनी विकसित केली आहे. माझ्या वैयक्तिक कथांमधून तयार झालेला आवाज, जर एखाद्या कृत्रिम बुद्धिमत्ता प्रणालीने (Artificial Intelligence System) चोरला, तर ती माझ्यासाठी अत्यंत वेदनादायक गोष्ट आहे. मार्क झुकरबर्गच्या (Mark Zuckerberg) मेटा कंपनीने (Meta) माझ्या ‘Llama 3’ एआय मॉडेलसाठी (AI Model) माझा आवाज ‘हायजॅक’ (Hijack) केला आहे, ही कल्पनाच मला surreal आणि dystopian वाटते.

हे सत्य माझ्यासाठी एका मोठ्या धक्क्यासारखे होते. मेटाच्या अभियंत्यांनी (Engineers), त्यांच्या एआयला प्रशिक्षित (Educate) करण्यासाठी, एका कुप्रसिद्ध पायरेटेड डेटाबेसवरून (Piracy Database) कॉपीराइट केलेले साहित्य (Copyrighted Material) वापरण्याचा निर्णय घेतला. त्यांचे म्हणणे असे होते की, कायदेशीर मार्गाने हे साहित्य मिळवणे खूप वेळखाऊ आणि खर्चिक होते. झुकरबर्गने स्वतः या निर्णयाला मान्यता दिली होती, ज्यामुळे कॉपीराइट कायद्यांचे (Copyright Laws) आणि लेखकांच्या हक्कांचे उल्लंघन झाले. त्यांनी कायदेशीर मार्गाने काम करण्याऐवजी, पकडले जाण्याचा धोका पत्करून बेकायदेशीर मार्ग निवडला.

लेखनातील माझा वैयक्तिक दृष्टिकोन

माझे पुस्तक, “The Opposite of Certainty: Fear, Faith, and Life In Between” (निश्चिततेच्या विरुद्ध: भीती, श्रद्धा आणि दरम्यानचे जीवन), हे आठ वर्षांच्या माझ्या प्रचंड भावनिक आणि बौद्धिक श्रमांचे फळ आहे. हे पुस्तक माझ्या १० वर्षांच्या मुलाला मेंदूच्या कर्करोगाचे (Brain Tumor) निदान झाल्यानंतरच्या माझ्या जीवनातील अनुभवांवर आधारित आहे. त्या अराजकतेतून मार्ग काढण्याचा, निराशेच्या गर्तेत आशेचा किरण शोधण्याचा आणि त्या विनाशकारी अनुभवामुळे होणारी वेदना आणि अनिश्चितता व्यक्त करण्याचा हा एक प्रयत्न होता.

हे पुस्तक लिहिणे केवळ एक सर्जनशील प्रयत्न नव्हता, तर ते माझ्यासाठी जीवनरेखा होती. त्यातून मला आघात (Trauma) सहन करण्याची, त्याच परिस्थितीतून गेलेल्या लोकांशी संपर्क साधण्याची आणि दुःखाच्या काळात अर्थ शोधण्याची संधी मिळाली. प्रत्येक शब्द काळजीपूर्वक निवडला गेला होता, प्रत्येक वाक्य त्या कठीण काळात मिळालेल्या भावना आणि गहन अंतर्दृष्टी व्यक्त करण्यासाठी तयार केले गेले होते. हा माझ्या आत्म्याला जगासमोर उघड करण्याचा एक प्रयत्न होता.

माझ्या वैयक्तिक अनुभवांवर आधारित हे पुस्तक, केवळ एआय मॉडेलला प्रशिक्षित करण्यासाठी डेटा पॉइंट्समध्ये रूपांतरित केले जाईल, या विचारानेच मला खूप वाईट वाटते. माझ्या अस्तित्वाचा, माझ्या दृष्टिकोनाचा आणि माझ्या आवाजाचा उपयोग नफा मिळवण्यासाठी केला जाईल, असे मला कधीच वाटले नव्हते. त्यांनी पुस्तकाची एक प्रत (Copy) विकत घेण्याची तसदीही घेतली नाही, यावरून हे स्पष्ट होते की, त्यांना माझ्या कामाची आणि त्यामागे केलेल्या प्रयत्नांची अजिबात कदर नाही.

उल्लंघनाचा शोध

माझ्या पुस्तकाचा समावेश चोरी केलेल्या कामांच्या डेटाबेसमध्ये (Database) करण्यात आला आहे, हे समजताच मला मोठा धक्का बसला. माझ्या एजंटने (Agent) मला ईमेलद्वारे (Email) कॉपीराइट उल्लंघनाबद्दल (Copyright Infringement) माहिती दिली, तेव्हा मला ते surreal वाटले. सुरुवातीला माझा विश्वास बसला नाही. मी काही celebrity लेखक नाही; त्यामुळे माझ्या कामावर मेटासारख्या (Meta) मोठ्या कंपनीची नजर असेल, असे मला वाटले नव्हते. पण, नंतर मला खूप राग आला. बौद्धिक संपदा अधिकारांचे (Intellectual Property Rights) उल्लंघन कोणी कसे करू शकते? मला असे वाटले, जसे कोणीतरी माझ्या घरात घुसून माझी मौल्यवान वस्तू चोरली आहे.

डिजिटल पद्धतीने (Digitally) पुस्तक चोरणे, हे एखाद्या पुस्तकाच्या दुकानातून प्रती (Copies) चोरण्यापेक्षा कमी गंभीर वाटू शकते, पण त्याचे परिणाम खूप मोठे आहेत. हा केवळ संभाव्य (Potential) महसुलाचा तोटा नाही, तर सर्जनशील (Creative) कामाचे महत्त्व कमी करणे आणि लेखकांना त्यांच्या बौद्धिक संपदेवर नियंत्रण ठेवण्याच्या अधिकारांना कमजोर करण्याचा प्रकार आहे.

आवाजाचा ऱ्हास

कॉपीराइट उल्लंघनापेक्षाही (Copyright Infringement) अधिक त्रासदायक गोष्ट म्हणजे, माझ्या आवाजाची चोरी. माझे लेखन केवळ शब्दांचा संग्रह नाही; तर तो माझ्या दृष्टिकोनाचा, माझ्या भावनांचा आणि माझ्या वैयक्तिक अनुभवांचा एक भाग आहे. माझ्या अनुभवांमुळे आणि विचारांमुळेच माझ्या लेखनाला एक वेगळी ओळख मिळाली आहे.

माझ्या लिखाणातील प्रत्येक शब्द, प्रत्येक विचार आणि प्रत्येक ironic twist आता झुकरबर्गच्या मालकीच्या अल्गोरिदमचा (Algorithm) भाग असेल, ही कल्पनाच खूप disturbing आहे. यामुळे एआयच्या युगात (AI age) सर्जनशील अभिव्यक्तीच्या मालकीबद्दल (Ownership) अनेक प्रश्न निर्माण होतात. माझ्या संमतीशिवाय किंवा भरपाईशिवाय, मी मेटाच्या एआय मॉडेलच्या (AI model) नफ्यात योगदान देत आहे का?

मी माझी कथा वाचकांसाठी स्वेच्छेने (Willingly) सांगितली, कारण मला वाटले की, माझ्या शब्दांमुळे त्यांना সান্ত্বনা, प्रेरणा किंवा माझ्याशी connect झाल्यासारखे वाटेल. पण, माझ्या कामाचा उपयोग एआयला प्रशिक्षित करण्यासाठी (Train) केला जाईल आणि त्यातून एका मोठ्या टेक कंपनीचा (Tech company) फायदा होईल, असे मला कधीच वाटले नव्हते.

मी जरी फेसबुक (Facebook) आणि इंस्टाग्रामसारख्या (Instagram) प्लॅटफॉर्मवर (Platform) माझ्या जीवनातील काही गोष्टी share केल्या असल्या, तरी social media post आणि एका पुस्तकात खूप फरक आहे. Social media post मध्ये तुम्ही एका क्षणाचा अनुभव share करता, तर पुस्तक हे तुमच्या दीर्घकाळ चाललेल्या विचारांचे आणि भावनांचे reflection असते.

लेखक म्हणून, आम्ही मानवी अनुभवांचे वर्णन करण्याचा आणि ते व्यक्त करण्यासाठी योग्य शब्द शोधण्याचा प्रयत्न करतो. अनुभवांवर काम करून, त्यातील संदर्भ (Context) आणि उद्देश (Purpose) शोधून काढतो. पुस्तके (Books) आपल्याला खूप मोलाचे दृष्टिकोन देतात, जे एआय कधीही replicate करू शकत नाही. एखादे machine मानवी भावना, संबंधांमधील गुंतागुंत आणि संकटांना तोंड देण्याची क्षमता कधी समजू शकेल का? मला नाही वाटत.

आशेचा किरण?

राग आणि निराशा असूनही, मला वाटते की, या परिस्थितीत काहीतरी चांगले घडू शकते. Llama 3 एआय मॉडेलला (AI model) जगातील महान लेखकांच्या (Great writers) साहित्यावर प्रशिक्षित केले जात आहे. अशा उत्कृष्ट (Excellent) आणिinsightful कामांमुळे एआयच्या विकासावर सकारात्मक परिणाम होऊ शकतो का? कदाचित, त्यामुळे एआयमध्ये (AI) नैतिकता (Morality) आणि प्रामाणिकपणा (Honesty) येऊ शकेल, जेणेकरून ते पुस्तक चोरणाऱ्या अभियंत्यांपेक्षा (Engineers) आणि त्याला मान्यता देणाऱ्या tech overlord पेक्षा चांगले काम करेल.

महान साहित्याच्या (Great literature) माध्यमातून, एआय मानवी अस्तित्वा (Human condition) अधिक चांगल्या प्रकारे समजू शकेल. तसेच, सर्जनशीलता (Creativity), originality आणि बौद्धिक संपदा अधिकारांचे (Intellectual property rights) महत्त्व जाणू शकेल.

माझा मुलगा, मेसनमध्ये (Mason), विनोद, आशावाद (Optimism) आणि लवचीकता (Resilience) यांचा अनोखा संगम होता. त्याने धैर्याने (Courage) आणि शालीनतेने (Grace) मृत्यूला सामोरे गेला आणि आपल्या आजूबाजूच्या लोकांना प्रत्येक क्षण आनंदाने जगण्याची प्रेरणा दिली. मेटाच्या (Meta) चोरांना तो नक्कीच काहीतरी बोलला असता. जर supernatural intervention सारखी (Supernatural intervention) कोणतीतरी गोष्ट असेल, तर मला वाटते की, त्याने झुकरबर्गच्या वायफायमध्ये (Wi-Fi) गडबड निर्माण केली असती.

माझ्या कामाचा अनधिकृत (Unauthorized) उपयोग करणे खूप निराशाजनक (Disappointing) असले, तरी मला अजूनही आशा आहे की, साहित्याची ताकद (Power of literature) या कृतीमागील लोभ (Greed) आणि अनादर (Disrespect) यावर मात करू शकेल. कदाचित, एआय त्या कामांकडून काहीतरी मौल्यवान (Valuable) शिकेल, ज्या कामांसाठी तो कधीच बनलेला नव्हता आणि आपल्याला सर्जनशीलतेचा (Creativity) आदर (Respect) करण्याचे आणि लेखकांच्या (Authors) अधिकारांचे (Rights) रक्षण करण्याचे महत्त्व पटवून देईल.

डेटा चोरी आणि लेखकाचे नुकसान

आजकाल कृत्रिम बुद्धिमत्ता (Artificial Intelligence) म्हणजेच AI चा जमाना आहे. अनेक कंपन्या आपल्या कामांसाठी AI चा वापर करत आहेत. पण काही कंपन्या AI ला प्रशिक्षण देण्यासाठी (Train) साहित्य (literature) चोरायला पण मागे पुढे बघत नाही. मेटा (Meta) नावाच्या कंपनीने पण असच काहीतरी केल आहे. त्यांनी लेखकांच्या पुस्तकांचे साहित्य चोरून आपल्या Llama 3 AI मॉडेलला (AI Model) प्रशिक्षण दिल आहे.

एका लेखकाला त्याचे पुस्तक (Book) लिहिण्यासाठी खूप मेहनत (Hard work) आणि वेळ (Time) द्यावा लागतो. तो आपल्या भावना (Feelings) आणि विचार (Thoughts) त्या पुस्तकात मांडतो. पण जेव्हा कोणतीतरी कंपनी त्याचे साहित्य चोरते, तेव्हा त्याला खूप दुःख (Sorrow) होते. कारण त्या साहित्यावर त्याचा हक्क (Right) असतो.

मेटा कंपनीने जे केले, ते खूप चुकीचे (Wrong) आहे. त्यांनी लेखकांच्या हक्कांचे उल्लंघन (Violation) केले आहे. त्यामुळे लेखकांना न्याय (Justice) मिळायला हवा.

AI च्या वापराचे धोके

AI चा वापर खूप चांगला आहे. पण त्याचा गैरवापर (Misuse) करणे खूप धोकादायक (Dangerous) आहे. AI चा वापर करून कोणाचीतरी ओळख (Identity) चोरली जाऊ शकते, खोट्या बातम्या (Fake news) पसरवल्या जाऊ शकतात, आणि लोकांची फसवणूक (Fraud) केली जाऊ शकते.

त्यामुळे AI चा वापर कायद्याच्या (Law) चौकटीत (Frame) व्हायला हवा. AI चा गैरवापर करणाऱ्यांवर कठोर कारवाई (Strict action) करायला हवी.

लेखकांनी काय करावे?

जर तुमच्या पुस्तकाचे साहित्य (Literature) पण कोणी चोरले असेल, तर तुम्ही गप्प (Silent) बसू नका. त्या कंपनीच्या विरोधात (Against) आवाज (Raise voice) उचला. तुमच्या हक्कांसाठी (Rights) लढा (Fight).

तुम्ही तुमच्या पुस्तकाचे कॉपीराइट रजिस्ट्रेशन (Copyright registration) करा. त्यामुळे तुमच्या पुस्तकाचे साहित्य कोणी चोरले, तर तुम्ही त्याच्यावर कायदेशीर कारवाई (Legal action) करू शकता.

तुम्ही सोशल मीडियावर (Social media) पण तुमच्या पुस्तकाचे प्रमोशन (Promotion) करा. त्यामुळे लोकांना तुमच्या पुस्तकाबद्दल (About book) माहिती (Information) मिळेल.

सरकारची भूमिका

सरकारने (Government) पण AI च्या वापरासाठी काही नियम (Rules) आणि कायदे (Laws) बनवायला हवे. AI चा गैरवापर करणाऱ्यांवर सरकार कठोर कारवाई (Strict action) करायला हवी.

सरकारने लेखकांना (Writers) आणि कलाकारांना (Artists) मदत (Help) करायला हवी. सरकारने त्यांना आर्थिक (Financial) मदत (Help) द्यायला हवी, आणि त्यांच्या हक्कांचे रक्षण (Protect rights) करायला हवे.

समाजाची जबाबदारी

समाजाची (Society) पण AI च्या वापराबाबत (About use) जागरूक (Aware) असणे खूप गरजेचे (Necessary) आहे. समाजाने AI चा गैरवापर (Misuse) करणाऱ्यांचा विरोध (Oppose) करायला हवा.

समाजाने लेखकांना (Writers) आणि कलाकारांना (Artists) पाठिंबा (Support) द्यायला हवा. समाजाने त्यांची पुस्तके (Books) आणि कला (Art) खरेदी (Purchase) करायला हवी.

जर आपण सगळे (Everyone) एकत्र (Together) आलो, तर आपण AI चा गैरवापर (Misuse) थांबवू शकतो, आणि लेखकांच्या (Writers) आणि कलाकारांच्या (Artists) हक्कांचे (Rights) रक्षण (Protect) करू शकतो.

माझा मुलगा आणि प्रेरणा

माझ्या मुलाने, मेसनने (Mason), मला जीवनात (In life) कधीही हार (Give up) न मानण्याची प्रेरणा (Inspiration) दिली. तो नेहमी (Always) हसतमुख (Smiling) असायचा, आणि सगळ्यांना (Everyone) मदत (Help) करायचा.

त्याने मला शिकवले (Taught) की, जीवनात (In life) कितीही (How much) दुःख (Sorrow) असले, तरी आपण नेहमी (Always) आनंदी (Happy) राहायला (Stay) हवे.

माझ्या मुलाची आठवण (Memory) मला नेहमी (Always) प्रेरणा (Inspiration) देत राहील.

निष्कर्ष

मेटा (Meta) कंपनीने माझ्या पुस्तकाचे साहित्य (Literature) चोरून खूप मोठी चूक (Mistake) केली आहे. पण मला आशा (Hope) आहे की, या घटनेतून (From incident) ते काहीतरी (Something) शिकतील, आणि भविष्यात (In future) लेखकांच्या (Writers) हक्कांचा (Rights) आदर (Respect) करतील.

मला अजूनही (Still) विश्वास (Believe) आहे की, साहित्याची ताकद (Power of literature) खूप मोठी (Big) आहे, आणि ती जगाला (World) बदलू (Change) शकते.