OpenAI चे GPT-4.5: AI बुडबुड्याचा अंत?

AI पिढ्यांची कमी होत जाणारी प्राप्ती

टेक जगतातील प्रमुख व्यक्तींनी चिंता व्यक्त करण्यास सुरुवात केली आहे. गेल्या वर्षीच्या शेवटी, आंद्रेसेन होरोविट्झ या उद्यम भांडवलदार कंपनीच्या संस्थापकांनी एका मुलाखतीत सांगितले की, AI मॉडेलच्या प्रत्येक नवीन पिढीने मिळवलेले कार्यप्रदर्शन फायदे ক্রমশः कमी होत आहेत. त्यांनी निरीक्षण केले की प्रगत AI मॉडेल विकासात गुंतलेल्या विविध कंपन्या, खरं तर, “क्षमतेच्या बाबतीत एकाच कमाल मर्यादेपर्यंत पोहोचत आहेत.”

डेटा अडथळा: एक मूलभूत मर्यादा

मुख्य आव्हानांपैकी एक म्हणजे डेटाची उपलब्धता. सध्या अस्तित्वात असलेल्या सर्वात अत्याधुनिक AI मॉडेल्सना आधीच उपलब्ध असलेल्या जवळजवळ संपूर्ण डिजिटल डेटावर प्रशिक्षित केले गेले आहे. हे एक मोठे आव्हान आहे. नवीन डेटाशिवाय, क्षमतांमधील पुढील वाढ नवीन प्रशिक्षण पद्धती किंवा इतर महत्त्वपूर्ण नवकल्पनांवर अवलंबून असेल.

OpenAI ची अग्रेसर भूमिका आणि GPT-5 ची अपेक्षा

OpenAI ने 2022 च्या शेवटी ChatGPT सादर करून AI च्या वाढीला चालना दिली, जे कंपनीच्या GPT-3.5 मॉडेलवर आधारित एक क्रांतिकारी चॅटबॉट होते. GPT-4 ने त्वरित त्याचे अनुसरण केले, जे क्षमतांमध्ये एक महत्त्वपूर्ण झेप दर्शवते. त्यानंतर, OpenAI ने GPT-4 कुटुंबाचा भाग म्हणून अतिरिक्त मॉडेल्सची मालिका सुरू केली.

तथापि, मूळ GPT-4 चे अनावरण जवळपास दोन वर्षांपूर्वी झाले होते आणि बहुप्रतिक्षित GPT-5 लवकरच प्रसिद्ध होण्याची अपेक्षा आहे. द वॉल स्ट्रीट जर्नल ने गेल्या वर्षीच्या शेवटी वृत्त दिले की GPT-5 ला विलंब होत आहे आणि कंपनीला मोठा खर्च येत आहे. GPT-3.5 च्या रिलीझनंतर स्पर्धेच्या स्फोटक वाढीच्या पार्श्वभूमीवर, OpenAI वर महत्त्वपूर्ण प्रगती अजूनही शक्य आहे हे दर्शवण्यासाठी प्रचंड दबाव आहे.

GPT-4.5 चे रहस्य: किरकोळ सुधारणा, मोठी किंमत

GPT-5 च्या प्रतीक्षेदरम्यान, OpenAI ने 27 फेब्रुवारी रोजी GPT-4.5 लाँच केले. कंपनीने त्वरित स्पष्ट केले की GPT-4.5 हे सध्याचे सर्वात शक्तिशाली मॉडेल GPT-4o ची थेट बदली म्हणून नाही, तर लेखन आणि विचारमंथन यासारख्या विशिष्ट कार्यांसाठी तयार केलेला पर्याय आहे.

हे लाँच दोन मुख्य कारणांमुळे विचित्र आहे:

1. किरकोळ सुधारणा: GPT-4.5 विशिष्ट कार्यांमध्ये GPT-4o पेक्षा फारच कमी सुधारणा देते.
2. अवाजवी किंमत: किंमत रचना इतकी जास्त आहे की ती मॉडेल बहुतेक व्यावसायिक अनुप्रयोगांसाठी अव्यवहार्य ठरवते. OpenAI च्या API वापरकर्त्यांसाठी, GPT-4.5 इनपुट टोकनसाठी GPT-4o पेक्षा 30 पट अधिक महाग आहे आणि आउटपुट टोकनसाठी 15 पट अधिक महाग आहे. OpenAI च्या स्वतःच्या ब्लॉग पोस्टमध्ये नवीन मॉडेलची घोषणा करताना हे मान्य केले आहे, “GPT-4.5 हे खूप मोठे आणि कॉम्प्युट-इंटेन्सिव्ह मॉडेल आहे, ज्यामुळे ते GPT-4o पेक्षा अधिक महाग आहे आणि त्याची बदली नाही.”

GPU मर्यादा आणि AI इकोसिस्टमसाठी परिणाम

OpenAI सध्या GPT-4.5 ची उपलब्धता मर्यादित करत आहे कारण Nvidia GPU ची कमतरता आहे, जे नवीन मॉडेलला मोठ्या प्रमाणावर चालवण्यासाठी आवश्यक असलेले विशेष प्रोसेसर आहेत. कंपनी अधिक GPU मिळवण्यासाठी आणि शेवटी मॉडेल अधिक व्यापकपणे उपलब्ध करण्यासाठी सक्रियपणे काम करत आहे.

OpenAI ला त्याच्या नवीनतम मॉडेलला समर्थन देण्यासाठी अतिरिक्त GPU ची आवश्यकता Nvidia साठी सकारात्मक विकास म्हणून पाहिली जाऊ शकते, जे AI प्रवेगकांचे (accelerators) प्रमुख प्रदाता आहे. तथापि, हे मॉडेल चालवणे इतके महाग आहे की ते कोणत्याही व्यावहारिक वास्तविक-जगातील अनुप्रयोगांसाठी निरुपयोगी आहे, ही चिंतेची बाब आहे.

Nvidia ची वाढ: गृहितकांवर प्रश्नचिन्ह

Nvidia चा प्रभावी विकास अनेक प्रमुख गृहितकांवर आधारित आहे:

1. सतत वाढणारी संगणकीय शक्ती: AI मॉडेल्सना प्रशिक्षण आणि अनुमान (inference) दोन्हीसाठी सतत वाढणाऱ्या संगणकीय शक्तीची आवश्यकता असेल.
2. अर्थपूर्ण क्षमता सुधारणा: AI मॉडेल्समध्ये अधिक संगणकीय शक्ती समर्पित केल्यामुळे क्षमतांमध्ये भरीव सुधारणा दिसून येतील.
3. गुंतवणुकीवर स्वीकार्य परतावा: AI मध्ये गुंतवणूक करणाऱ्या कंपन्या त्यांच्या गुंतवणुकीवर समाधानकारक परतावा मिळवतील.

GPT-4.5 हे दर्शवते की LLM कार्यक्षमतेच्या कमाल मर्यादेपर्यंत पोहोचत आहेत आणि केवळ अधिक संगणकीय शक्ती वापरून समस्या सुटणार नाही. GPT-5 च्या रिलीझमधील विलंबाच्या बातम्यांमुळे हे अधिक स्पष्ट होते. जर OpenAI, या क्षेत्रातील अग्रणी, आव्हानांना तोंड देत असेल, तर इतर AI कंपन्यांनाही अशाच अडचणी येत असण्याची शक्यता आहे.

AI चे भविष्य: कार्यक्षमता आणि वाढ

सध्या, AI मॉडेल्स निःसंशयपणे उपयुक्त आहेत आणि त्यांचे अनेक वास्तविक-जगातील अनुप्रयोग आहेत. डीपसीक (DeepSeek) या चायनीज स्टार्ट-अपने दाखवल्याप्रमाणे, AI मॉडेल्सची कार्यक्षमता वाढवणे बाजाराचा विस्तार करू शकते. तथापि, केवळ हेच सध्याच्या AI वाढीला टिकवून ठेवण्यासाठी पुरेसे नाही.

Nvidia चे सतत यश हे नवीन AI मॉडेल्सचे प्रशिक्षण देणाऱ्या कंपन्यांवर अवलंबून आहे, ज्या सातत्याने AI प्रवेगकाच्या प्रत्येक नवीन पिढीचा अवलंब करतात आणि नवीन AI डेटासेंटर क्षमतेमध्ये सतत गुंतवणूक करतात. GPT-4.5 प्रमाणे, AI मॉडेल्समधील वाढीव सुधारणांमुळे खर्च मोठ्या प्रमाणात वाढतो, अशा परिस्थितीत अशा गुंतवणुकीची आर्थिक व्यवहार्यता ढासळू लागते.
गणित अगदी सोपे आहे. हे मॉडेल चालवणे जितके महाग असेल तितका जास्त परतावा त्यांना मिळवणे आवश्यक आहे.

एक संभाव्य टर्निंग पॉइंट?

या निरीक्षणांना अवेळी ठरवणे शक्य असले तरी, GPT-4.5 एक महत्त्वपूर्ण क्षण दर्शवू शकते – AI बुडबुड्याच्या अंताची सुरुवात.
सद्यस्थिती अशी आहे की AI मॉडेल्स खूप उपयुक्त आहेत, परंतु सध्याच्या तंत्रज्ञानामुळे ते आणखी किती उपयुक्त होऊ शकतात, हा प्रश्न आहे.
प्रशिक्षण आणि मॉडेल उपयोजित (deploy) करण्याचा खर्च वाढत आहे आणि काही ठिकाणी, तो मर्यादेपर्यंत पोहोचला पाहिजे.
मर्यादा आधीच आली आहे की नाही हे स्पष्ट नाही, परंतु GPT-4.5 हे नक्कीच एक चिन्ह आहे की AI उद्योग एका नवीन वास्तवाला तोंड देत आहे. एक असे वास्तव जिथे मॉडेल अधिक महाग आहेत आणि स्पर्धा अधिक कठीण आहे.
कंपन्यांना मॉडेल अधिक कार्यक्षम बनवण्याचा मार्ग शोधण्याची गरज आहे आणि वापरकर्त्यांना मॉडेल अशा प्रकारे वापरण्याचा मार्ग शोधण्याची गरज आहे जो किफायतशीर असेल. अन्यथा, AI चा बुडबुडा फुटू शकतो. हे केवळ तंत्रज्ञानाबद्दल नाही, तर त्याच्या सभोवतालच्या व्यवसाय मॉडेलबद्दल देखील आहे.
आणि आत्तासाठी, असे दिसते की व्यवसाय मॉडेल अशा महागड्या AI मॉडेल्ससाठी तयार नाहीत.
AI चे भविष्य अजूनही अनिश्चित आहे, परंतु एक गोष्ट स्पष्ट आहे: उद्योग बदलत आहे, आणि कंपन्यांना नवीन वास्तवाशी जुळवून घेणे आवश्यक आहे.
AI क्रांती कदाचित संपलेली नाही, परंतु ती निश्चितपणे एका नवीन टप्प्यात प्रवेश करत आहे. एक असा टप्पा जिथे कार्यक्षमता आणि खर्च-प्रभावीता पूर्वीपेक्षा अधिक महत्त्वाची आहे.
AI चा बुडबुडा फुटेल की नाही हे सांगणे खूप घाईचे आहे, परंतु चिन्हे दिसत आहेत. आणि GPT-4.5 त्यापैकी सर्वात महत्त्वाचे असू शकते.
AI उद्योग एका नवीन आव्हानाला तोंड देत आहे आणि ते कसे प्रतिसाद देईल हे पाहणे मनोरंजक असेल.
पुढील काही वर्षे AI च्या भविष्यासाठी महत्त्वपूर्ण असतील.
ज्या कंपन्या नवीन वास्तवाशी जुळवून घेण्यास सक्षम असतील त्याच टिकून राहतील.
इतर कदाचित नाहीशा होतील.
AI चा बुडबुडा कदाचित फुटणार नाही, पण तो नक्कीच कमी होत आहे.
आणि GPT-4.5 त्याचे स्पष्ट चिन्ह आहे.
भविष्य सांगेल की ही अंताची सुरुवात आहे की फक्त एक नवीन सुरुवात.
पण आत्तासाठी, AI उद्योग एका नवीन वास्तवाला तोंड देत आहे.
आणि ते पूर्वीसारखे तेजस्वी नाही.
AI क्रांती संपलेली नाही, पण ती नक्कीच बदलत आहे.
आणि GPT-4.5 त्या बदलाचे स्पष्ट चिन्ह आहे. खेळ बदलत आहे, आणि फक्त हुशार खेळाडूच टिकतील. बाकीचे अपयशी ठरतील.
AI युग आले आहे, पण ते प्रत्येकाला वाटते तितके सोपे नाही.
GPT-4.5 हे नवीन, अधिक आव्हानात्मक युगाचे पहिले चिन्ह असू शकते.
एक असे युग जिथे फक्त सर्वोत्तमच टिकतील.
इतरांना मागे टाकले जाईल.
AI क्रांती संपलेली नाही, पण ती नक्कीच बदलत आहे.
आणि GPT-4.5 त्या बदलाचे स्पष्ट चिन्ह आहे.
भविष्य अनिश्चित आहे, परंतु एक गोष्ट स्पष्ट आहे: AI उद्योग एका नवीन युगात प्रवेश करत आहे.
एक असे युग जिथे कार्यक्षमता आणि खर्च-प्रभावीता पूर्वीपेक्षा अधिक महत्त्वाची आहे.
जुने व्यवसाय मॉडेल आता काम करत नाहीत. कंपन्यांना एकतर नवीन गोष्टी कराव्या लागतील किंवा मरावे लागेल.
AI चा बुडबुडा कमी होत आहे, आणि फक्त बलवानच टिकतील.
GPT-4.5 त्याचे स्पष्ट चिन्ह आहे. AI चे भविष्य अनिश्चित आहे, पण ते नक्कीच बदलत आहे.
सोपा पैसा गेला आहे. आता, खरी वेळ आली आहे.
आणि फक्त सर्वोत्तमच ते करू शकतील.
इतर अयशस्वी होतील.
AI क्रांती संपलेली नाही, पण ती नक्कीच बदलत आहे.
आणि GPT-4.5 त्या बदलाचे स्पष्ट चिन्ह आहे.
हे एक चेतावणी चिन्ह आहे.
एक चिन्ह की AI उद्योग एका नवीन युगात प्रवेश करत आहे.
आव्हाने आणि संधींचे युग.
एक असे युग जिथे फक्त सर्वोत्तमच टिकतील.
इतरांना मागे टाकले जाईल.
AI चा बुडबुडा कमी होत आहे, आणि GPT-4.5 त्याचे स्पष्ट चिन्ह आहे.
भविष्य अनिश्चित आहे, परंतु एक गोष्ट स्पष्ट आहे: खेळ बदलत आहे.
आणि फक्त हुशार खेळाडूच टिकतील.
बाकीचे अपयशी ठरतील.
AI युग आले आहे, पण ते प्रत्येकाला वाटते तितके सोपे नाही.
GPT-4.5 हे नवीन, अधिक आव्हानात्मक युगाचे पहिले चिन्ह असू शकते.
एक असे युग जिथे फक्त सर्वोत्तमच टिकतील.
इतरांना मागे टाकले जाईल.
AI क्रांती संपलेली नाही, पण सोपा भाग संपला आहे.