इंटरनेट शोधाच्या जगात मोठे बदल होण्याची शक्यता आहे, ज्यामुळे Google च्या वर्चस्वाला धोका निर्माण होऊ शकतो. कायदेशीर लढाई आणि अँटीट्रस्टच्या (Antitrust) तपासणी दरम्यान, ॲपल (Apple) आपल्या सफारी (Safari) ब्राउझरमध्ये एआय-शक्तीवर आधारित सर्च इंजिन (AI-powered search engine) समाविष्ट करण्याचा विचार करत आहे. अमेरिकेच्या न्याय विभागाने (DOJ) गुगलच्या विरोधात दाखल केलेल्या अँटीट्रस्ट खटल्यादरम्यान ही माहिती समोर आली आहे. यामुळे सर्च इंजिनच्या मार्केटमध्ये (Search engine market) Google च्या स्थानावर मोठा परिणाम होऊ शकतो.
DOJ विरुद्ध Google: शोधावरील वर्चस्वासाठी लढाई
Google सध्या तीव्र कायदेशीर दबावाखाली आहे, कारण DOJ ने त्यांच्या विरोधात अँटीट्रस्ट खटले दाखल केले आहेत. Google आणि ॲपल यांच्यातील एक महत्त्वाचा आर्थिक करार आहे, जो सुमारे $20 अब्ज डॉलर्सचा आहे. या करारामुळे ॲपलच्या आयफोन (iPhone), आयपॅड (iPad) आणि मॅक (Mac) यांसारख्या उपकरणांवर Google हे डिफॉल्ट सर्च इंजिन (Default search engine) राहते.
DOJ चा असा युक्तिवाद आहे की, हा करार स्पर्धात्मक नाही, जो स्पर्धेला दाबतो आणि Google ला सर्च मार्केटवर (Search market) आपले वर्चस्व टिकवून ठेवण्यास मदत करतो. गेल्या वर्षी, न्यायालयाने DOJ च्या बाजूने निर्णय दिला आणि Google ने आपली मक्तेदारी बेकायदेशीरपणे टिकवून ठेवल्याचे सांगितले. आता हा खटला रेमेडीज (Remedies) टप्प्यात आहे, जिथे न्यायालय Google च्या गैर-स्पर्धात्मक वर्तनावर उपाययोजना करेल.
एडी क्यूची साक्ष: ॲपलच्या धोरणाची झलक
खटल्याच्या रेमेडीज टप्प्यात, ॲपलचे वरिष्ठ उपाध्यक्ष एडी क्यू (Eddy Cue) यांनी साक्ष दिली, ज्यामुळे ॲपलच्या बदलत्या सर्च धोरणावर प्रकाश पडला. ॲपल सफारीमध्ये एआय-शक्तीवर आधारित सर्च इंजिन समाविष्ट करण्याचा “सक्रियपणे विचार करत आहे”, असे क्यू यांनी सांगितले. या विधानामुळे हे स्पष्ट होते की ॲपल Google च्या पारंपरिक सर्च मॉडेलला (Traditional search model) गंभीरपणे पर्याय शोधत आहे.
क्यू यांनी असेही नमूद केले की, सफारी सर्च व्हॉल्यूममध्ये (Safari search volume) घट झाली आहे, कारण वापरकर्ते त्यांच्या गरजेनुसार एआय टूल्सकडे (AI tools) वळत आहेत. यामुळे एआय-आधारित सर्च इंजिनची वाढती लोकप्रियता आणि सर्च मार्केटवरील संभाव्य प्रभाव दिसून येतो.
एआय सर्च इंजिनचा उदय
क्यू यांनी असा विश्वास व्यक्त केला की, OpenAI, Perplexity AI आणि Anthropic सारखे एआय सर्च प्रोवाइडर्स (AI search providers), Google सारख्या पारंपरिक सर्च इंजिनची जागा घेण्यास तयार आहेत. ॲपल भविष्यात या कंपन्यांना सफारीमध्ये सर्च पर्याय म्हणून देईल, असे त्यांनी सांगितले.
सुरुवातीला हे एआय सर्च इंजिन डिफॉल्ट पर्याय नसू शकतात, कारण त्यांचे सर्च इंडेक्स (Search index) अजूनही विकसित होत आहेत. परंतु, क्यू यांनी एआय सर्चच्या उत्कृष्ट फीचर्स (Superior features) आणि क्षमतेवर जोर दिला. ते म्हणाले की, एआय सर्च इतके आकर्षक आहे की वापरकर्ते डिफॉल्ट सेटिंग्जकडे (Default settings) दुर्लक्ष करून ते निवडतील.
एआय सर्च इंजिन अधिक संबंधित, वैयक्तिक आणि कार्यक्षम सर्च रिझल्ट (Search result) देण्यासाठी आर्टिफिशियल इंटेलिजन्स (Artificial intelligence) आणि मशीन लर्निंग अल्गोरिदमचा (Machine learning algorithms) वापर करतात. पारंपरिक सर्च इंजिन कीवर्ड मॅचिंग (Keyword matching) आणि इंडेक्सिंगवर (Indexing) अवलंबून असतात, तर एआय सर्च इंजिन वापरकर्त्यांच्या प्रश्नांमधील संदर्भ आणि हेतू समजून घेतात आणि अधिक अचूक उत्तरे देतात.
Perplexity AI: ॲपलचा संभाव्य भागीदार
क्यू यांनी सांगितले की, ॲपलने Perplexity सोबत चर्चा केली आहे. Perplexity हे एआय-शक्तीवर आधारित सर्च इंजिन आहे आणि अल्पावधीतच ते खूप लोकप्रिय झाले आहे. Perplexity केवळ लिंक (Link) देण्याऐवजी थेट उत्तरे आणि संक्षिप्त माहिती देण्यावर लक्ष केंद्रित करते, जे ॲपलच्या वापरकर्त्यांना चांगला अनुभव आणि कार्यक्षमतेवर भर देण्याच्या धोरणाशी जुळते.
ॲपल आणि Perplexity यांच्यातील भागीदारी Perplexity ची प्रसिद्धी आणि वापरकर्ता आधार वाढवू शकते. त्याच वेळी, ॲपल वापरकर्त्यांना Google च्या सर्च इंजिनला एक चांगला पर्याय मिळू शकेल. यामुळे एआय सर्चचा स्वीकार वाढू शकतो आणि पारंपरिक सर्च मार्केटमध्ये बदल घडू शकतात.
ॲपलचे एआय धोरण: शोधाच्या पलीकडे
ॲपलला एआयमध्ये (AI) केवळ सर्चमध्येच रस नाही, तर त्यांनी OpenAI चे ChatGPT iOS 18 मध्ये समाविष्ट करण्याचा निर्णय घेतला आहे. क्यू यांनी स्पष्ट केले की, ॲपलने ऑन-डिভাইस एआय फीचर्ससाठी (On-device AI features) OpenAI च्या ChatGPT आणि Google च्या Gemini दोघांचेही मूल्यांकन केले आणि त्यानंतर OpenAI निवडले.
क्यू यांच्या मते, Google ने Gemini साठी घातलेल्या अटी ॲपलला मान्य नव्हत्या, त्यामुळे त्यांनी OpenAI सोबत भागीदारी केली. या निर्णयामुळे ॲपलचे धोरण आणि प्राधान्यक्रम स्पष्ट होतात.
OpenAI च्या तंत्रज्ञानाचा ॲपलच्या इकोसिस्टममध्ये (Ecosystem) समावेश करणे, OpenAI साठी खूप मोठा विजय आहे आणि Google च्या एआय महत्त्वाकांक्षेला यामुळे आव्हान मिळू शकते. तसेच, ॲपल आपल्या उत्पादनांमध्ये आणि सेवांमध्ये एआयचा समावेश करून वापरकर्त्यांचा अनुभव वाढवण्यास आणि नव innovation आणण्यास तयार आहे, हे यातून दिसून येते.
संभाव्य उपाय: Google च्या साम्राज्याचे विघटन?
Google वरील कायदेशीर दबाव वाढत आहे आणि ॲपलसोबतच्या कराराचे गंभीर परिणाम होऊ शकतात. सरकार असे उपाय शोधत आहे, ज्यामुळे Google च्या व्यवसायाचे विभाजन होऊ शकते आणि कंपनीला आपल्या काही मालमत्ता विकाव्या लागू शकतात.
सर्च केस रेमेडीज टप्प्यात, न्याय विभागाने Google ला Chrome वेब ब्राउझरसारख्या (Web browser) मालमत्ता विकण्यास भाग पाडण्याचा प्रस्ताव दिला आहे. या प्रस्तावामुळे सरकार Google च्या गैर-स्पर्धात्मक पद्धतींवर तोडगा काढण्यासाठी आणि सर्च मार्केटमध्ये स्पर्धा परत आणण्यासाठी किती गंभीर आहे, हे दिसून येते.
Chrome मध्ये OpenAI ची रुची
या प्रकरणात आणखी एक मुद्दा आहे, तो म्हणजे OpenAI च्या एका अधिकाऱ्याने साक्ष दिली की, Chrome विक्रीसाठी उपलब्ध झाल्यास OpenAI ते विकत घेण्यास इच्छुक असेल. या विधानावरून असे दिसून येते की, OpenAI Chrome ला ब्राउझरमध्ये थेट “एआय-फर्स्ट अनुभव” (AI-first experience) तयार करण्यासाठी एक मौल्यवान मालमत्ता मानते.
Chrome चा ताबा मिळाल्यास OpenAI ला आपले एआय तंत्रज्ञान (AI technologies) समाकलित (Integrate) करण्यासाठी आणि इंटरनेट वापरकर्त्यांपर्यंत पोहोचण्यासाठी एक शक्तिशाली प्लॅटफॉर्म (Powerful platform) मिळेल. यामुळे OpenAI ला ब्राउझर मार्केटवरील (Browser market) Google चे नियंत्रण टाळता येईल आणि एआय-शक्तीवर आधारित वेब ब्राउझिंगसाठी (Web browsing) स्वतःचे इकोसिस्टम तयार करता येईल.
Google साठी काय परिणाम?
ॲपलने एआय सर्च इंजिन (AI search engine) शोधणे आणि DOJ चा अँटीट्रस्ट खटला (Antitrust case) Google च्या सर्च मार्केटमधील वर्चस्वासाठी मोठा धोका आहे. ॲपलने सफारीमध्ये एआय सर्च पर्याय समाविष्ट केल्यास, Google चा सर्च ट्रॅफिक (Search traffic) आणि महसूल कमी होऊ शकतो, विशेषत: ॲपलच्या श्रीमंत आणि तंत्रज्ञान जाणकार वापरकर्त्यांमध्ये.
Google च्या व्यवसायाचे विभाजन झाल्यास, कंपनीच्या संरचनेवर, धोरणावर आणि बाजारातील स्थानावर दूरगामी परिणाम होऊ शकतात. Chrome सारख्या मालमत्ता गमावल्यास Google चे संपूर्ण इकोसिस्टम (Ecosystem) कमकुवत होईल आणि इतर तंत्रज्ञान दिग्गजांशी स्पर्धा करणे अधिक कठीण होईल.
या कायदेशीर आणि स्पर्धात्मक दबावांना तोंड देत Google समोर एक कठीण मार्ग आहे. बदलत्या परिस्थितीत आपले स्थान टिकवून ठेवण्यासाठी कंपनीला आपल्या धोरणांमध्ये बदल करावे लागतील आणि नवीन innovation आणावे लागतील.
शोधाचे भविष्य: एआय-शक्तीवर आधारित आणि वापरकर्ता-केंद्रित
ॲपल आणि Google संबंधित घडामोडी दर्शवतात की, भविष्यात सर्च अधिकाधिक एआय-आधारित (AI-based) असेल आणि वापरकर्त्याच्या अनुभवावर लक्ष केंद्रित केले जाईल. एआय-शक्तीवर आधारित सर्च इंजिन अधिक संबंधित, वैयक्तिक आणि कार्यक्षम रिझल्ट (Result) देण्याची क्षमता ठेवतात, ज्यामुळे लोकांना ऑनलाइन माहिती मिळवण्याच्या पद्धतीत बदल होतो.
एआय तंत्रज्ञान जसजसे प्रगत होत आहे, तसतसे आपण आणखी नवीन सर्च सोल्यूशन्स (Search solutions) पाहू शकतो, जे पारंपरिक सर्च पद्धतीला आव्हान देतील आणि लोकांना जग एक्सप्लोर (Explore) करण्यासाठी नवीन मार्ग उपलब्ध करून देतील.
सर्चमध्ये एआयचा (AI) समावेश करणे म्हणजे केवळ अचूकता आणि कार्यक्षमता सुधारणे नाही, तर एक सोपा आणि वापरकर्ता-अनुकूल अनुभव तयार करणे देखील आहे. एआय नैसर्गिक भाषेतील प्रश्न (Natural language queries) समजू शकते, वापरकर्त्यांच्या गरजा ओळखू शकते आणि सक्रियपणे शिफारसी देऊ शकते, ज्यामुळे सर्च अधिक सोपे आणि आकर्षक होते.
संभाषणात्मक शोधाकडे (Conversational Search) कल
एआय-शक्तीवर आधारित सर्चमधील (AI-powered search) एक महत्त्वाचा ट्रेंड म्हणजे संभाषणात्मक शोधाकडे असलेला कल. वापरकर्ते कीवर्ड टाइप करण्याऐवजी एआय सर्च इंजिनसोबत (AI search engine) अधिक नैसर्गिक आणि संभाषणात्मक पद्धतीने संवाद साधू शकतात, प्रश्न विचारू शकतात आणि रिअल-टाइममध्ये (Real-time) उत्तरे मिळवू शकतात.
या संभाषणात्मक दृष्टिकोन (Conversational approach) सर्व वयोगटातील आणि तांत्रिक पार्श्वभूमीच्या वापरकर्त्यांसाठी सर्च अधिक सोपा आणि सहज करतो. तसेच, एआय सर्च इंजिनला वापरकर्त्यांच्या हेतू (Intent) बद्दल अधिक माहिती मिळवण्यास आणि अधिक वैयक्तिक आणि संबंधित रिझल्ट (Result) देण्यास मदत करते.
गोपनीयता आणि पारदर्शकतेचे महत्त्व
एआय सर्च इंजिन जसजसे अधिक sophisticated (Sophisticated) होत आहेत आणि जास्त वापरकर्त्यांचा डेटा (Data) जमा करत आहेत, तसतसे गोपनीयता आणि पारदर्शकतेबद्दलची (Transparency) चिंता दूर करणे महत्त्वाचे आहे. वापरकर्त्यांना त्यांच्या डेटाचा वापर कसा केला जात आहे हे समजणे आवश्यक आहे आणि त्यांच्या गोपनीयतेवर त्यांचे नियंत्रण असणे आवश्यक आहे.
एआय सर्च प्रोवाइडरने (AI search provider) त्यांचे अल्गोरिदम (Algorithms) आणि डेटा संकलन पद्धतींबद्दल पारदर्शक असणे आवश्यक आहे आणि त्यांनी वापरकर्त्यांची गोपनीयता आणि सुरक्षिततेला प्राधान्य दिले पाहिजे. यामुळे विश्वास निर्माण होण्यास मदत होईल आणि वापरकर्त्यांना एआय-शक्तीवर आधारित सर्च सोल्यूशन्स (Search solutions) स्वीकारण्यास प्रोत्साहन मिळेल.
सर्च इंडेक्सचा विकास
पारंपरिक सर्च इंडेक्स (Traditional search index) वेब पेजेस क्रॉल (Crawl) आणि इंडेक्स (Index) करण्यावर अवलंबून असतो, परंतु एआय-शक्तीवर आधारित सर्च इंजिन अनस्ट्रक्चर्ड डेटा (Unstructured data) समजू शकतात आणि त्याचे विश्लेषण करू शकतात. हे एआय सर्च इंजिन टेक्स्ट (Text), इमेज (Image) आणि व्हिडिओमधून (Video) माहिती काढू शकतात, ज्यामुळे अधिक comprehensive (Comprehensive) आणि dynamic (Dynamic) सर्च इंडेक्स तयार होतो.
सर्च इंडेक्सच्या विकासामुळे एआय सर्च इंजिन जटिल प्रश्नांसाठी देखील अधिक अचूक आणि संबंधित रिझल्ट (Result) देण्यास सक्षम आहेत. यामुळे व्हिज्युअल सर्च (Visual search) आणि व्हॉइस सर्चसारख्या (Voice search) नवीन शक्यतांसाठी मार्ग खुले झाले आहेत.
वर्टिकल सर्चचा उदय
सर्च मार्केटमधील (Search market) आणखी एक ट्रेंड म्हणजे वर्टिकल सर्चचा (Vertical search) उदय, जो विशिष्ट उद्योग किंवा विषयांवर लक्ष केंद्रित करतो. वर्टिकल सर्च इंजिन सामान्य-उद्देशीय सर्च इंजिनपेक्षा (General-purpose search engine) अधिक specialized (Specialized) आणि संबंधित रिझल्ट (Result) देऊ शकतात, जे विशिष्ट प्रेक्षकांच्या गरजा पूर्ण करतात.
उदाहरणार्थ, प्रवास, आरोग्यसेवा आणि कायदेशीर सेवांसाठी वर्टिकल सर्च इंजिन (Vertical search engine) आहेत. हे सर्च इंजिन प्रत्येक उद्योगाच्या विशिष्ट आवश्यकता समजून घेण्यासाठी आणि तयार केलेले सर्च रिझल्ट (Search result) देण्यासाठी एआय (AI) आणि मशीन लर्निंगचा (Machine learning) वापर करतात.
Google च्या सर्च वर्चस्वाचे भविष्य
Google सध्या सर्च मार्केटमध्ये (Search market) leader असले तरी, त्याचे स्थान निश्चित नाही. एआय-शक्तीवर आधारित सर्च इंजिनचा (AI-powered search engine) उदय, नियामकांकडून वाढती तपासणी आणि नवीन स्पर्धकांमुळे बाजारात व्यत्यय येण्याची शक्यता, हे सर्व Google च्या वर्चस्वाला आव्हान देत आहेत.
आपले स्थान टिकवून ठेवण्यासाठी Google ला सतत innovation करावे लागेल आणि बदलत्या परिस्थितीशी जुळवून घ्यावे लागेल. यामध्ये एआय संशोधनात (AI research) गुंतवणूक करणे, नवीन सर्च तंत्रज्ञान विकसित करणे आणि गोपनीयता आणि स्पर्धेबद्दलच्या चिंतांचे निराकरण करणे इत्यादींचा समावेश आहे.
एआय सर्च मार्केटमध्ये (AI search market) आपले स्थान मजबूत करण्यासाठी Google ला धोरणात्मक भागीदारी (Strategic partnership) किंवा अधिग्रहण (Acquisition) करण्याचा विचार करावा लागू शकतो. एआय सर्च प्रोवाइडर्ससोबत (AI search providers) सहयोग (Collaborating) केल्याने किंवा त्यांना विकत घेतल्याने Google ला नवीन तंत्रज्ञान आणि talent (Talent) मिळू शकते, ज्यामुळे ते स्पर्धेत आघाडीवर राहण्यास मदत करेल.
वापरकर्त्याच्या अनुभवाचे महत्त्व
अखेरीस, कोणत्याही सर्च इंजिनचे यश, ते एआय-शक्तीवर आधारित असो किंवा पारंपरिक अल्गोरिदमवर, वापरकर्त्याच्या अनुभवावर अवलंबून असते. वापरकर्ते त्या सर्च इंजिनकडे आकर्षित होतील जे सर्वात संबंधित, अचूक आणि सोपे रिझल्ट (Result) प्रदान करते.
Google नेहमीच वापरकर्त्याच्या अनुभवावर लक्ष केंद्रित करण्यासाठी ओळखले जाते आणि सर्च मार्केट विकसित होत असताना त्यांना या पैलूला प्राधान्य देणे सुरू ठेवावे लागेल. यामध्ये त्यांच्या सर्च रिझल्टची (Search result) गती आणि अचूकता सुधारणे, सोपा इंटरफेस (Interface) प्रदान करणे आणि वैयक्तिक आणि संबंधित कंटेंट (Content) ऑफर करणे इत्यादींचा समावेश आहे.
मोबाइल सर्चची भूमिका
स्मार्टफोन (Smartphone) आणि टॅब्लेटद्वारे (Tablet) अधिकाधिक लोक इंटरनेट वापरत असल्याने, मोबाइल सर्चचे (Mobile search) महत्त्व अलीकडच्या वर्षांत वाढत आहे. Google ने मोबाइल वापरकर्त्यांना पुर