तंत्रज्ञान जगतात सध्या ॲपल (Apple) कंपनीच्या एका निर्णयाची जोरदार चर्चा आहे. ॲपल आपल्या सफारी (Safari) ब्राउझरमध्ये आर्टिफिशियल इंटेलिजन्स (AI) म्हणजेच कृत्रिम बुद्धिमत्ता आधारित सर्च इंजिन (Search engine) समाविष्ट करण्याच्या विचारात आहे. ॲपल आणि गुगल (Google) यांच्यातील भागीदारी अनेक वर्षांपासून चालत आलेली आहे आणि त्यातून ॲपलला मोठा नफा मिळत आहे. मात्र, आता या भागीदारीवर प्रश्नचिन्ह निर्माण झाले आहे, कारण गुगलच्या कार्यप्रणालीवर अनेक आरोप आहेत. अशा परिस्थितीत ॲपलने एआय-आधारित सर्च इंजिनचा पर्याय निवडल्यास, ऑनलाइन माहितीच्या क्षेत्रात मोठे बदल घडू शकतात.
ब्लूमबर्गच्या (Bloomberg) अहवालानुसार, ॲपलचे वरिष्ठ उपाध्यक्ष Eddy Cue यांनी सांगितले की, कंपनी सध्या OpenAI, Anthropic आणि Perplexity यांसारख्या AI सर्च इंजिन पुरवठादारांशी चर्चा करत आहे, जेणेकरून त्यांना सफारी ब्राउझरमध्ये समाविष्ट करता येईल. या कंपन्यांशी चर्चा सुरू आहे, याचा अर्थ ॲपल नवीन तंत्रज्ञानाचा स्वीकार करण्यासाठी उत्सुक आहे.
Eddy Cue यांनी अमेरिकेच्या न्याय विभागाने गुगलच्या विरोधात दाखल केलेल्या antitrust खटल्यादरम्यान (एकाधिकारशाही विरोधी खटला) साक्ष देताना ही माहिती दिली. गुगलने ऑनलाइन सर्च मार्केटमध्ये आपली मक्तेदारी स्थापित केली आहे, ज्यामुळे स्पर्धा कमी झाली आहे आणि नवीनता थांबली आहे, असा आरोप आहे. ॲपलने AI सर्च इंजिनचा पर्याय शोधल्यामुळे या खटल्याला आणखी महत्त्व प्राप्त झाले आहे आणि गुगलच्या वर्चस्वावर प्रश्नचिन्ह उभे राहिले आहे.
एआय सर्च इंजिनचा उदय
सध्या तरी ॲपल सफारीमध्ये गुगलला डिफॉल्ट सर्च इंजिन म्हणून हटवणार नाही, परंतु Eddy Cue यांचा असा विश्वास आहे की AI सर्च इंजिन गुगलसारख्या पारंपरिक सर्च इंजिनला लवकरच मागे टाकू शकतात. AI-आधारित सर्चमध्ये पारंपरिक पद्धतींपेक्षा अधिक क्षमता आणि फायदे आहेत, त्यामुळे ते अधिक प्रभावी ठरतात.
मागील महिन्यात सफारीच्या सर्चमध्ये घट झाली, कारण वापरकर्ते माहिती मिळवण्यासाठी AI टूल्सचा वापर करत आहेत, असे Cue यांनी सांगितले. याचा अर्थ ग्राहक आता AI-आधारित सर्चला प्राधान्य देत आहेत, कारण ते अधिक वैयक्तिक,relevant (context-aware) आणि जलद आहेत.
AI सर्च इंजिनला अजूनही पारंपरिक सर्च इंजिनच्या तुलनेत मोठे सर्च इंडेक्स (search index) तयार करण्याचे आव्हान आहे, परंतु अनेक AI टूल्समध्ये अशी वैशिष्ट्ये आहेत, ज्यामुळे वापरकर्ते आकर्षित होत आहेत. नैसर्गिक भाषेचे प्रोसेसिंग (Natural language processing), वापरकर्त्यांच्या आवडीनुसार वैयक्तिक सर्च निकाल (Personalized search results) आणि अनेक स्रोतांकडून माहिती एकत्र करून संक्षिप्त उत्तरे देण्याची क्षमता यांसारख्या वैशिष्ट्यांचा वापरकर्त्यांना फायदा होत आहे.
Eddy Cue यांनी AI सर्च क्षेत्रात मोठ्या प्रमाणात गुंतवणूक आणि मोठ्या कंपन्यांच्या सहभागावर जोर दिला. ते म्हणाले, "आता पुरेसा पैसा आहे आणि मोठे खेळाडूही आहेत, त्यामुळे हे नक्कीच घडेल." या विधानावरून AI सर्चमध्ये पारंपरिक सर्च मार्केटमध्ये बदल घडवून आणण्याची आणि नवीन संधी निर्माण करण्याची क्षमता आहे, हे स्पष्ट होते.
ॲपलचा एआयसोबत प्रयोग
ॲपल सध्या विविध AI तंत्रज्ञानाचा प्रयोग करत आहे. कंपनी आपल्या सिरी (Siri) व्हॉइस असिस्टंटद्वारे OpenAI चे ChatGPT वापरण्याची सुविधा देत आहे, ज्यामुळे वापरकर्ते नैसर्गिक भाषेत संवाद साधू शकतात आणि विविध प्रकारची माहिती मिळवू शकतात. यासोबतच, ॲपल यावर्षी गुगलचे Gemini AI मॉडेल देखील समाविष्ट करण्याची शक्यता आहे, ज्यामुळे वापरकर्त्यांना आणखी नवीन AI तंत्रज्ञान वापरता येईल. ॲपलने DeepSeek आणि xAI च्या Grok यांसारख्या AI सुविधांचाही अभ्यास केला आहे, जेणेकरून ते विविध AI सोल्यूशन्स (solutions) वापरू शकतील.
ॲपलला generative AI मध्ये खूप रस आहे आणि ते इतर सर्च इंजिनचाही विचार करत आहेत, पण Eddy Cue यांनी स्पष्ट केले आहे की, गुगल हे सफारीमधील डिफॉल्ट सर्च इंजिन राहील. ॲपलला गुगलसोबतची भागीदारी तोडण्याची कल्पनाही सहन होत नाही, कारण या करारातून ॲपलला सर्वाधिक आर्थिक फायदा मिळतो.
ॲपलला गुगलकडून दरवर्षी सुमारे $20 अब्ज (USD) मिळतात, कारण ॲपलने गुगलला आपल्या डिव्हाइसवर डिफॉल्ट सर्च इंजिन बनवले आहे. हा करार ॲपलसाठी खूप महत्त्वाचा आहे, कारण त्यातून कंपनीला मोठी कमाई होते.
भविष्यातील शोधावर परिणाम
Google चे CEO सुंदर पिचाई यांनी काही आठवड्यांपूर्वी सांगितले होते की, त्यांची कंपनी 2025 च्या मध्यापर्यंत iPhones मध्ये Gemini AI आणण्यासाठी ॲपलसोबत करार करण्याच्या विचारात आहे. यावरून हे स्पष्ट होते की गुगललाही AI चे महत्त्व समजले आहे आणि ते ॲपलच्या डिव्हाइसमध्ये आपले AI तंत्रज्ञान समाविष्ट करून वापरकर्त्यांचा अनुभव सुधारण्याचा प्रयत्न करत आहेत.
ॲपलने AI सर्चकडे वळल्यास, भविष्यात सर्च इंजिनच्या क्षेत्रात मोठी स्पर्धा पाहायला मिळू शकते. यामुळे नवनवीन शोध लागतील आणि वापरकर्त्यांना अधिक वैयक्तिक आणि प्रभावी सर्च अनुभव मिळेल. AI तंत्रज्ञान जसजसे विकसित होत जाईल, तसतसे AI-आधारित सर्च अधिकाधिक महत्त्वाचे ठरू शकतात आणि माहिती मिळवण्याच्या पद्धतीत बदल घडू शकतात.
AI सर्चच्या विकासामुळे काही महत्त्वाचे प्रश्न निर्माण होतात. AI-आधारित सर्च निकालांची अचूकता आणि विश्वासार्हता सुनिश्चित करणे हे एक मोठे आव्हान आहे. AI मॉडेलला मोठ्या प्रमाणात डेटा वापरून प्रशिक्षित केले जाते आणि जर या डेटामध्ये काही त्रुटी असतील, तर सर्च निकाल चुकीचे असू शकतात. त्यामुळे AI सर्च मॉडेलमधील त्रुटी शोधणे आणि त्या दूर करणे खूप महत्त्वाचे आहे, जेणेकरून लोकांना योग्य आणि अचूक माहिती मिळेल.
वापरकर्त्यांच्या गोपनीयतेचे (privacy) संरक्षण करणे देखील महत्त्वाचे आहे. AI-आधारित सर्च वापरकर्त्यांचा डेटा गोळा करून त्यांच्या आवडीनुसार सर्च निकाल दाखवते, पण यामुळे गोपनीयतेचे प्रश्न निर्माण होऊ शकतात. त्यामुळे डेटा सुरक्षित ठेवणे आवश्यक आहे.
AI सर्चमुळे वेबसाइट्स आणि content शोधणे अधिक कठीण होऊ शकते. पारंपरिक सर्च इंजिन अल्गोरिदम वापरतात, जे वेबसाइट्सला relevance, अधिकार आणि वापरकर्त्यांच्या अनुभवानुसार क्रमवारी देतात. AI-आधारित सर्च वेगळ्या पद्धतीने काम करू शकते, ज्यामुळे काही वेबसाइट्स आणि content च्या दिसण्यावर परिणाम होऊ शकतो. त्यामुळे AI सर्च अल्गोरिदम पारदर्शक आणि निष्पक्ष असणे आवश्यक आहे, जेणेकरून ते कोणत्याही वेबसाइट किंवा content निर्मात्याला अन्यायकारक ठरवणार नाहीत.
एआय स्पर्धेचा विस्तृत संदर्भ
ॲपलने AI सर्चचा पर्याय निवडणे, हे AI क्षेत्रात वाढत असलेल्या स्पर्धेचा भाग आहे. गुगल, मायक्रोसॉफ्ट (Microsoft), ॲमेझॉन (Amazon) आणि फेसबुक (Facebook) यांसारख्या मोठ्या कंपन्या AI रिसर्च आणि डेव्हलपमेंटमध्ये (research and development) मोठी गुंतवणूक करत आहेत, जेणेकरून ते नवीन AI-आधारित उत्पादने आणि सेवा तयार करू शकतील आणि त्यातून अधिक कमाई करू शकतील.
AI मध्ये आरोग्यसेवा, अर्थ, वाहतूक आणि शिक्षण यांसारख्या अनेक क्षेत्रांमध्ये बदल घडवण्याची क्षमता आहे. AI च्या मदतीने अनेक कामे आपोआप करता येतात, निर्णय घेणे अधिक सोपे होते आणि अशी नवीन उत्पादने आणि सेवा तयार करता येतात, ज्या पूर्वी शक्य नव्हत्या.
AI तंत्रज्ञान जसजसे पुढे जाईल, तसतशी AI क्षेत्रातील स्पर्धा अधिक तीव्र होण्याची शक्यता आहे, ज्यामुळे नवनवीन शोध लागतील. ज्या कंपन्या AI सोल्यूशन्स विकसित करतील, त्या भविष्यात यशस्वी होतील.
सर्चमध्ये AI चा वापर हे एक उदाहरण आहे की AI जग कसे बदलत आहे. AI तंत्रज्ञान जसजसे विकसित होत जाईल, तसतसे आपल्या जीवनात आणि कामात मोठे बदल दिसण्याची शक्यता आहे. AI चे फायदे आणि धोके समजून घेणे महत्त्वाचे आहे आणि असे नियम आणि धोरणे तयार करणे आवश्यक आहे, जेणेकरून AI चा उपयोग समाजाच्या हितासाठी होईल.
ॲपलने AI सर्चकडे वळण्याचा विचार करणे, हे ऑनलाइन माहिती retrieval च्या उत्क्रांतीतील एक महत्त्वाचे पाऊल आहे. कंपनी AI तंत्रज्ञानाचा शोध आणि प्रयोग करत आहे, त्यामुळे भविष्यात सर्च इंजिनच्या क्षेत्रात ॲपलची भूमिका महत्त्वाची असणार आहे. ॲपलच्या निर्णयामुळे सर्च उद्योगात स्पर्धा वाढू शकते आणि लोकांना ऑनलाइन माहिती मिळवण्याचा आणि वापरण्याचा अनुभव अधिक चांगला येऊ शकतो. ॲपलचे निर्णय केवळ त्यांचे भविष्यच ठरवणार नाहीत, तर AI च्या जगात इतर तंत्रज्ञान कंपन्यांसाठीही ते मार्गदर्शक ठरतील. येणारे काही वर्षे सर्च क्षेत्रात बदल आणि नवीनता घेऊन येतील, ज्यामध्ये AI सर्वात पुढे असेल.
ॲपलने AI सर्चमध्ये घेतलेली झेप ही एक धोरणात्मक चाल आहे, जी AI चे तंत्रज्ञान क्षेत्रात वाढत असलेले महत्त्व दर्शवते. ॲपलकडे मोठी आर्थिक ताकद आहे आणि ते नवीन गोष्टींचा स्वीकार करण्यासाठी नेहमीच तयार असतात. त्यामुळे ॲपल भविष्यातील सर्च इंजिनच्या जगात नक्कीच मोठा बदल घडवेल. ॲपलची AI सर्च स्ट्रॅटेजी (strategy) कशी असेल आणि ते ऑनलाइन माहिती retrieval चे भविष्य कसे ठरवतील, याकडे संपूर्ण जगाचे लक्ष लागले आहे.
एआय सर्चचे फायदे
एआय सर्चमुळे वापरकर्त्यांना अनेक फायदे मिळतील:
- अधिक अचूक आणि relevant निकाल: AI सर्च इंजिन वापरकर्त्यांच्या मागील सर्च हिस्ट्री (search history) आणि आवडीनुसार निकाल देऊ शकतात, ज्यामुळे त्यांना अधिक relevant माहिती मिळते.
- नैसर्गिक भाषेचा वापर: AI सर्च इंजिन नैसर्गिक भाषेला समजून घेऊ शकतात, ज्यामुळे वापरकर्त्यांना साध्या भाषेत प्रश्न विचारणे सोपे होते.
- जलद आणि कार्यक्षम: AI सर्च इंजिन कमी वेळात जास्त माहिती शोधू शकतात, ज्यामुळे वापरकर्त्यांचा वेळ वाचतो.
- वैयक्तिक अनुभव: AI सर्च इंजिन प्रत्येक वापरकर्त्यासाठी वैयक्तिक अनुभव तयार करू शकतात, ज्यामुळे त्यांना त्यांच्या गरजेनुसार माहिती मिळते.
एआय सर्चचे धोके
एआय सर्चचे काही धोके देखील आहेत:
- गोपनीयतेचा भंग: AI सर्च इंजिन वापरकर्त्यांचा डेटा गोळा करतात, ज्यामुळे गोपनीयतेचा भंग होऊ शकतो.
- त्रुटीपूर्ण निकाल: AI सर्च इंजिन कधीकधी त्रुटीपूर्ण निकाल देऊ शकतात, ज्यामुळे चुकीची माहिती मिळू शकते.
- मक्तेदारी: काही मोठ्या कंपन्या AI सर्च इंजिनच्या क्षेत्रात मक्तेदारी निर्माण करू शकतात, ज्यामुळे स्पर्धा कमी होईल.
निष्कर्ष
ॲपलने AI सर्चकडे वळण्याचा निर्णय घेतल्यास, ऑनलाइन माहितीच्या क्षेत्रात मोठे बदल घडू शकतात. AI सर्चमुळे वापरकर्त्यांना अनेक फायदे मिळतील, परंतु काही धोके देखील आहेत. त्यामुळे AI सर्चचा वापर करताना काळजी घेणे आवश्यक आहे.