برای آنچه در جدول زمانی شتابان هوش مصنوعی مانند ابدیت به نظر می‌رسد، ChatGPT متعلق به OpenAI، با تسخیر تصورات عمومی و تعیین معیار برای هوش مصنوعی مکالمه‌ای، برتری داشته است. نام آن تقریباً مترادف با خود فناوری شد، حضوری همه‌جانبه که در اتاق‌های هیئت مدیره، کلاس‌های درس و کافی‌شاپ‌های سراسر جهان مورد بحث قرار گرفت. با این حال، روایت سلطه بی‌چون و چرا شروع به نشان دادن ترک‌هایی کرده است. در حالی که ChatGPT همچنان به داشتن تعداد کاربران سرسام‌آور می‌بالد، نگاهی دقیق‌تر به شاهراه‌های دیجیتال، اکوسیستم رو به رشدی از رقبا را نشان می‌دهد که به طور پیوسته قلمروهای خود را ایجاد می‌کنند و لژیون‌های رو به رشدی از کاربران را جذب می‌کنند. داده‌های تازه تصویری نه از یک انحصار، بلکه از عرصه‌ای به طور فزاینده پویا و رقابتی را ترسیم می‌کند که در آن نوآوری و جذب کاربر با سرعتی سرسام‌آور در حال پیشرفت است.
سنجش جزر و مدهای متغیر: ترافیک وب به عنوان یک فشارسنج
درک تغییرات ظریف در این بازار پویا مستلزم نگاهی فراتر از ارقام اصلی است. تجزیه و تحلیل ترافیک وب، اگرچه تصویر کاملی نیست، اما پنجره‌ای ارزشمند به تعامل کاربر با برنامه‌های کاربردی مبتنی بر وب این مدل‌های هوش مصنوعی ارائه می‌دهد. شرکت‌های متخصص در اندازه‌گیری دیجیتال، مانند Similarweb، تخمین‌هایی را ارائه می‌دهند که ردپای مجازی این پلتفرم‌های نوظهور را ردیابی می‌کنند. یافته‌های اخیر آنها نشان می‌دهد که در حالی که ChatGPT همچنان غول‌پیکر است، چندین رقیب کلیدی نه تنها قابلیت دوام، بلکه شتاب قابل توجهی در تعامل کاربر از طریق رابط‌های وب خود نشان می‌ده دهند. این نشان می‌دهد که کاربران فعالانه در حال کاوش جایگزین‌ها هستند، شاید به دلیل کنجکاوی، نیازهای ویژگی خاص، یا نارضایتی از بازیگر فعلی.
داده‌های ماه مارس، پویایی رقابتی جالبی را نشان می‌دهد که در زیر استراتوسفر ChatGPT در حال آشکار شدن است. چندین پلتفرم تعداد بازدیدهای روزانه قابل توجهی را ثبت می‌کنند که نشان‌دهنده تعامل مداوم کاربر به جای کنجکاوی صرفاً گذرا است. این ترافیک رو به رشد به چت‌بات‌های جایگزین، نشان‌دهنده بازار بالغی است که در آن کاربران هوشیارتر می‌شوند و مایلند ابزارهای مختلف هوش مصنوعی را آزمایش کنند تا بهترین گزینه را برای نیازهای خود بیابند. تنوع محض بازیگرانی که در حال جلب توجه هستند نیز به سمت تنوع‌بخشی چشم‌انداز هوش مصنوعی اشاره دارد که به طور بالقوه منجر به ربات‌های تخصصی می‌شود که در حوزه‌های متمایز برتری دارند.
Gemini گوگل: صعودی پیوسته
Alphabet’s Google، غولی در زمینه تحقیقات هوش مصنوعی مدت‌ها قبل از رونق فعلی هوش مصنوعی مولد، با چت‌بات Gemini خود گام‌های قابل توجهی برمی‌دارد. Google با بهره‌گیری از منابع عظیم، تخصص فنی عمیق و پایگاه کاربری گسترده خود در سایر خدماتش، Gemini را به عنوان یک رقیب قدرتمند معرفی می‌کند.
تخمین‌های Similarweb برای ماه مارس، میانگین بازدیدهای روزانه جهانی Gemini را ۱۰.۹ میلیون نشان می‌دهد. شاید گویاتر از عدد مطلق، افزایش ۷.۴ درصدی ماه به ماه نسبت به فوریه باشد. این صعود پیوسته نشان‌دهنده پذیرش و حفظ کاربر رو به رشد است. چندین عامل احتمالاً در این امر نقش دارند:
- استراتژی یکپارچه‌سازی: Google به طور استراتژیک قابلیت‌های Gemini را در اکوسیستم موجود خود، از جمله Workspace (Docs، Sheets، Gmail) و سیستم عامل Android، ادغام می‌کند. این یکپارچه‌سازی مانع ورود میلیون‌ها نفری را که قبلاً از محصولات Google استفاده می‌کنند، کاهش می‌دهد.
- پیشرفت‌های مدل: عرضه اخیر و افزایش دسترسی به مدل‌هایی مانند Gemini 2.0 Flash، که توسط شرکت تحلیل اپلیکیشن Sensor Tower به عنوان مرتبط با افزایش استفاده از اپلیکیشن موبایل ذکر شده است، تعهد Google به بهبود مستمر و افزایش عملکرد را نشان می‌دهد.
- شناخت برند و اعتماد: در حالی که مانند همه شرکت‌های بزرگ فناوری با بررسی دقیق روبرو است، برند Google وزن و آشنایی قابل توجهی دارد و به طور بالقوه کاربران را تشویق می‌کند تا پیشنهادات هوش مصنوعی آن را امتحان کنند.
- توسعه ویژگی‌ها: Google فقط به مدل اصلی خود تکیه نمی‌کند؛ بلکه در حال افزودن ویژگی‌های رو به کاربر است. معرفی ویژگی ‘canvas’، که به کاربران امکان می‌دهد پیش‌نمایش خروجی پروژه‌های کدنویسی را ببینند، نمونه‌ای از این تلاش برای افزایش قابلیت استفاده و پاسخگویی به موارد استفاده خاص مانند توسعه نرم‌افزار است.
در حالی که ۱۰.۹ میلیون بازدید روزانه در مقایسه با پایگاه کاربری کلی ChatGPT ناچیز است، مسیر رشد مداوم نشان می‌دهد که Gemini با موفقیت سهم معناداری از بازار در حال گسترش چت‌بات‌های هوش مصنوعی را به دست می‌آورد و خود را به عنوان یک جایگزین اصلی تثبیت می‌کند.
Copilot مایکروسافت: بازی قدرت یکپارچه‌سازی
Microsoft، از طریق مشارکت عمیق خود با OpenAI و تلاش‌های توسعه گسترده خود، Copilot را به عنوان پرچمدار خود در رقابت چت‌بات‌ها معرفی می‌کند. به نظر می‌رسد استراتژی Copilot به شدت بر یکپارچه‌سازی در اکوسیستم Microsoft متمرکز است و هدف آن تبدیل شدن به یک دستیار محیطی در Windows، Microsoft 365، Edge و Bing است.
طبق داده‌های Similarweb در ماه مارس، برنامه وب اختصاصی Copilot ۲.۴ میلیون بازدید روزانه متوسط را به خود جلب کرد که نشان‌دهنده افزایش ۲.۱ درصدی نسبت به فوریه است. در حالی که این رقم ترافیک وب ممکن است در مقایسه با Gemini یا برخی از ورودی‌های جدیدتر متوسط به نظر برسد، به طور بالقوه دسترسی واقعی Copilot را کمتر نشان می‌دهد. بخش عمده‌ای از استفاده آن احتمالاً درون سایر برنامه‌های Microsoft به جای پورتال وب مستقل آن رخ می‌دهد.
جنبه‌های کلیدی حضور Copilot در بازار عبارتند از:
- بهره‌گیری از فناوری OpenAI: با گنجاندن مدل‌های پیشرفته OpenAI، Microsoft تضمین می‌کند که Copilot در مرز فناوری رقابتی باقی بماند.
- تمرکز بر شرکت‌ها: Microsoft به شدت Copilot را از طریق اشتراک‌های Microsoft 365 وارد فضای سازمانی می‌کند و آن را به عنوان یک تقویت‌کننده بهره‌وری برای کسب‌وکارها معرفی می‌کند. این تمرکز B2B ممکن است مستقیماً به ترافیک وب عمومی عظیم تبدیل نشود، اما بخش قابل توجه و سودآوری از بازار را نشان می‌دهد.
- یکپارچه‌سازی همه‌جانبه: از کمک به کدنویسی در GitHub Copilot گرفته تا پیش‌نویس ایمیل‌ها در Outlook، هدف Microsoft این است که کمک هوش مصنوعی را به بخشی یکپارچه از گردش کار موجود برای صدها میلیون کاربر تبدیل کند. ترافیک برنامه وب ممکن است عمدتاً کاربرانی را که از طریق جستجوی Bing یا مستقیماً به آن دسترسی دارند، به جای تجربیات تعبیه‌شده، ثبت کند.
رشد نسبتاً پایدار ترافیک وب Copilot، همراه با یکپارچه‌سازی استراتژیک آن، مسیر متفاوتی را برای جذب کاربر نشان می‌دهد - مسیری که کمتر به یک وب‌سایت مقصد واحد متکی است و بیشتر بر تبدیل شدن به یک لایه ضروری در یک مجموعه نرم‌افزاری گسترده تمرکز دارد.
Claude از Anthropic: رقیب متفکر
Anthropic، که توسط محققان سابق OpenAI تأسیس شده است، عمداً تصویری متمرکز بر ایمنی هوش مصنوعی و اصول هوش مصنوعی قانون اساسی ایجاد کرده است. چت‌بات آن، Claude، اغلب به عنوان جایگزینی برای کاربرانی تلقی می‌شود که ملاحظات اخلاقی، قابلیت اطمینان یا قابلیت‌های فنی خاص مانند پردازش حجم زیادی از متن (پنجره‌های زمینه طولانی) را در اولویت قرار می‌دهند.
داده‌ها نشان‌دهنده علاقه فزاینده به پیشنهاد Anthropic است. Similarweb ۳.۳ میلیون بازدید روزانه متوسط از رابط وب Claude در ماه مارس ثبت کرد. علاوه بر این، داده‌های Sensor Tower جهش قابل توجه ۲۱ درصدی هفته به هفته در کاربران فعال هفتگی در برنامه تلفن همراه خود را در حدود زمانی که Anthropic مدل Claude 3.7 Sonnet خود را در اواخر فوریه/اوایل مارس منتشر کرد، برجسته کرد.
جذابیت Claude به نظر می‌رسد ریشه در موارد زیر دارد:
- تمرکز بر ایمنی و اخلاق: این موضوع با کاربران و سازمان‌هایی که نگران جنبه‌های منفی بالقوه مدل‌های قدرتمند هوش مصنوعی هستند، طنین‌انداز می‌شود و جایگزینی ‘امن‌تر’ را ارائه می‌دهد.
- نقاط قوت فنی: مدل‌های Claude اغلب به دلیل عملکردشان در وظایف خاص، به ویژه آنهایی که شامل درک و خلاصه‌سازی اسناد بسیار طولانی یا درگیر شدن در مکالمات ظریف هستند، مورد ستایش قرار گرفته‌اند.
- عرضه مداوم ویژگی‌ها: Anthropic به طور مداوم ابزارها را اضافه کرده و رابط‌های کاربری خود را بهبود بخشیده است، تجربه کاربر را افزایش داده و کاربرد ربات را گسترش داده است، که به رشد کاربر همانطور که توسط تحلیلگران Sensor Tower اشاره شده است، کمک می‌کند.
حضور پایدار Claude در وب و رشد قابل توجه برنامه تلفن همراه آن پس از به‌روزرسانی مدل نشان می‌دهد که با موفقیت در حال ایجاد یک جایگاه متمایز در بازار است و کاربرانی را جذب می‌کند که برای قابلیت‌ها و فلسفه طراحی خاص آن ارزش قائل هستند.
کارت‌های ناشناخته: DeepSeek و Grok به صحنه می‌آیند
شاید شگفت‌انگیزترین عنصر در داده‌های اخیر ترافیک وب، ظهور و مقیاس‌پذیری سریع بازیگران جدیدتر، به ویژه DeepSeek از چین و سرمایه‌گذاری xAI ایلان ماسک، Grok باشد. هر دو پلتفرم طبق تخمین‌های Similarweb، در ماه مارس تعداد بازدیدهای روزانه متوسط شگفت‌انگیزی را ثبت کردند که با ۱۶.۵ میلیون با یکدیگر مطابقت داشتند.
ورود ناگهانی DeepSeek: DeepSeek که از یک آزمایشگاه هوش مصنوعی چینی سرچشمه می‌گیرد، به نظر می‌رسید در ژانویه ‘از ناکجاآباد’ ظاهر شد و به سرعت ترافیک قابل توجهی را جمع‌آوری کرد. رقم ماه مارس آن، در حالی که آن را به طرز چشمگیری در رتبه‌بندی بالا قرار می‌دهد (بر اساس این تخمین‌های خاص بازدید روزانه وب برای ماه مارس، دوم پس از ChatGPT)، نشان‌دهنده کاهش ۲۵ درصدی نسبت به اوج خود در فوریه بود. این نوسان ممکن است منعکس‌کننده جزر و مدهای سریعی باشد که اغلب با ورودی‌های جدید یا تغییرات در دسترسی و تبلیغات منطقه‌ای دیده می‌شود. با این وجود، توانایی آن در جذب چنین حجمی بر ماهیت جهانی توسعه هوش مصنوعی و علاقه کاربران تأکید می‌کند، به ویژه مقیاس قابل دستیابی توسط آزمایشگاه‌های برجسته چینی را برجسته می‌کند.
شتاب انفجاری Grok: در تضاد کامل با افت DeepSeek، Grok، چت‌بات توسعه‌یافته توسط xAI ایلان ماسک، رشد فوق‌العاده‌ای را نشان داد. با راه‌اندازی نسبتاً اخیر برنامه وب خود، ترافیک آن در ماه مارس نزدیک به ۸۰۰ درصد ماه به ماه افزایش یافت تا به همان مرز ۱۶.۵ میلیون بازدید روزانه برسد. این صعود شهاب‌سنگ‌وار بدون شک توسط چندین عامل تقویت می‌شود:
- نفوذ ایلان ماسک: پلتفرم شخصی عظیم ماسک و تبلیغ او برای Grok آگاهی و آزمایش قابل توجهی را به همراه دارد.
- ادغام با X (توییتر سابق): دسترسی Grok به اطلاعات بی‌درنگ از X و ادغام آن در پلتفرم رسانه‌های اجتماعی، قابلیت‌های منحصر به فرد و پایگاه کاربری بالقوه داخلی را فراهم می‌کند.
- شخصیت متمایز: Grok با لحنی سرکش‌تر و طنزآمیزتر در مقایسه با سایر چت‌بات‌ها به بازار عرضه می‌شود و برای بخش خاصی از کاربران جذاب است.
David Carr، ویراستار Similarweb، به صراحت بر شتاب Grok تأکید کرد و آن را پلتفرم هوش مصنوعی با ‘بیشترین شتاب در حال حاضر’ نامید. در حالی که DeepSeek رتبه بالایی را برای ماه مارس به دست آورد، مسیر Grok نشان می‌دهد که می‌تواند یک نیروی مخرب بزرگ باشد و به سرعت علاقه را به استفاده فعال، حداقل در پلتفرم وب خود، تبدیل کند.
اپلیکیشن‌های موبایل: میدان نبرد موازی
رقابت به مرورگرهای وب محدود نمی‌شود؛ نبرد برای برتری چت‌بات‌های هوش مصنوعی در دستگاه‌های تلفن همراه نیز به شدت در جریان است. اپلیکیشن‌های موبایل راحتی و دسترسی را ارائه می‌دهند، به طور بالقوه به مخاطبان گسترده‌تری دست می‌یابند و الگوهای استفاده متفاوتی را امکان‌پذیر می‌کنند. تجزیه و تحلیل اپلیکیشن‌ها از Sensor Tower تأیید می‌کند که روند رشد به پلتفرم‌های تلفن همراه نیز گسترش می‌یابد و اغلب با اعلامیه‌های مهم محصول مرتبط است.
دستاوردهای موبایلی Claude: همانطور که قبلاً ذکر شد، برنامه تلفن همراه Claude همزمان با انتشار مدل Claude 3.7 Sonnet، شاهد افزایش قابل توجه ۲۱ درصدی هفته به هفته در کاربران فعال هفتگی (WAU) بود. این پیوند مستقیم تأکید می‌کند که چگونه بهبودهای ملموس در فناوری هوش مصنوعی زیربنایی می‌تواند بلافاصله به افزایش تعامل کاربر در پلتفرم‌های در دسترس مانند برنامه‌های تلفن همراه تبدیل شود.
جهش موبایلی Gemini: Gemini گوگل جهش موبایلی بارزتری را تجربه کرد. اندکی پس از در دسترس قرار دادن گسترده مدل Gemini 2.0 Flash خود، WAU برنامه تلفن همراه Gemini به میزان چشمگیر ۴۲ درصد هفته به هفته رشد کرد. این امر تأثیر ارتقاء مدل و احتمالاً افزایش تلاش‌های بازاریابی یا یکپارچه‌سازی را که باعث پذیرش تلفن همراه می‌شود، برجسته می‌کند.
این جهش‌های رشد موبایلی نشان می‌دهد که کاربران به نوآوری و بهبودها پاسخگو هستند و به راحتی برنامه‌هایی را که قابلیت‌های پیشرفته‌تری ارائه می‌دهند، اتخاذ کرده یا استفاده خود را از آنها افزایش می‌دهند.
درک محرک‌های رشد رقبا
موج فزاینده‌ای که این چت‌بات‌های جایگزین را بالا می‌برد، به یک علت واحد نسبت داده نمی‌شود. در عوض، تلاقی عوامل باعث رشد آنها می‌شود و به چشم‌انداز هوش مصنوعی متنوع‌تر و رقابتی‌تر کمک می‌کند. Abraham Yousef، تحلیلگر ارشد بینش در Sensor Tower، به چندین محرک کلیدی اشاره می‌کند:
- انتشار مدل‌های جدید: همانطور که در مورد Claude و Gemini مشاهده شد، راه‌اندازی مدل‌های هوش مصنوعی جدیدتر و توانمندتر مستقیماً علاقه و تعامل کاربر را، هم در پلتفرم‌های وب و هم در تلفن همراه، تحریک می‌کند. کاربران مشتاق آزمایش آخرین پیشرفت‌ها هستند.
- قابلیت‌ها و ویژگی‌های پیشرفته: رقبا فقط مدل‌های اصلی خود را بهبود نمی‌بخشند؛ آنها ویژگی‌ها و ابزارهای منحصر به فردی را اضافه می‌کنند. ‘canvas’ گوگل برای پیش‌نمایش کدنویسی یا افزودن مداوم ابزارهای سمت کلاینت توسط Anthropic، این پلتفرم‌ها را برای وظایف خاص همه‌کاره‌تر و جذاب‌تر می‌کند.
- افزایش علاقه مصرف‌کننده: شیفتگی عموم مردم به هوش مصنوعی همچنان ادامه دارد. این علاقه گسترده، مجموعه بزرگ‌تری از کاربران بالقوه را ایجاد می‌کند که مایلند گزینه‌های مختلف چت‌بات را فراتر از مشهورترین نام کاوش کنند.
- گسترش موارد استفاده: با آشنایی بیشتر کاربران با چت‌بات‌های هوش مصنوعی، آنها کاربردهای منحصر به فرد و تخصصی را کشف می‌کنند. یک ربات ممکن است در نوشتن خلاقانه برتری داشته باشد، دیگری در تجزیه و تحلیل داده‌ها، و دیگری در ارائه اطلاعات بی‌درنگ. این امر کاربران را تشویق می‌کند تا چندین سرویس را امتحان کنند.
- افزایش دسترسی: در دسترس بودن هر دو برنامه وب قوی و برنامه‌های تلفن همراه اختصاصی، این ابزارها را برای افراد بیشتری در زمینه‌های بیشتری در دسترس قرار می‌دهد. ادغام درمجموعه‌های نرم‌افزاری موجود (مانند Microsoft Copilot) موانع پذیرش را بیشتر کاهش می‌دهد.
- فشار رقابتی: وجود رقبای قوی، همه بازیگران، از جمله رهبر بازار را مجبور می‌کند تا سریع‌تر نوآوری کنند، عملکرد را بهبود بخشند و به طور بالقوه قیمت‌گذاری یا مدل‌های دسترسی را تنظیم کنند، که در نهایت به نفع کاربران است.
سایه پایدار ChatGPT: سلطه در میان رقابت
با وجود رشد و شتاب غیرقابل انکار رقبای خود، حفظ دیدگاه بسیار مهم است. ChatGPT متعلق به OpenAI همچنان سایه بلندی بر کل این حوزه می‌اندازد. پایگاه کاربری گزارش شده آن، که در اواخر ماه مارس از ۵۰۰ میلیون کاربر فعال هفتگی فراتر رفت، در مقیاسی عمل می‌کند که رقبا، در حال حاضر، فقط می‌توانند آرزوی آن را داشته باشند.
تحلیل Sensor Tower این نکته را بیشتر تقویت می‌کند، به ویژه در حوزه تلفن همراه. تا ماه مارس، برنامه تلفن همراه ChatGPT ده برابر بیشتر کاربر فعال هفتگی نسبت به مجموع Gemini گوگل و Claude از Anthropic داشت. این برتری خیره‌کننده قدرت موارد زیر را برجسته می‌کند:
- مزیت اولین حرکت‌کننده: ChatGPT این دسته را برای عموم تعریف کرد، شناخت برند عظیمی ایجاد کرد و عادات کاربر را تثبیت کرد.
- اثرات شبکه: پایگاه کاربری بزرگ اغلب منجر به بازخورد بیشتر، چرخه‌های بهبود سریع‌تر و طیف وسیع‌تری از موارد استفاده و پشتیبانی مبتنی بر جامعه می‌شود.
- اکوسیستم API: API ChatGPT به طور گسترده توسط توسعه‌دهندگان استفاده می‌شود و فناوری آن را در برنامه‌ها و خدمات شخص ثالث بی‌شماری تعبیه می‌کند و نفوذ آن را بیشتر تثبیت می‌کند.
- نوآوری مستمر: OpenAI بر افتخارات خود تکیه نکرده است و به طور مداوم ChatGPT را با مدل‌های جدید (مانند GPT-4 و فراتر از آن)، ویژگی‌ها (مانند قابلیت‌های صوتی و تصویری) و دسترسی گسترده به‌روز می‌کند.
بنابراین، در حالی که رقبا به وضوح در حال جلب توجه هستند، میلیون‌ها کاربر را جذب می‌کنند و نرخ رشد چشمگیری را نشان می‌دهند (به ویژه تازه‌واردهایی مانند Grok)، آنها در حال حاضر در حال خراشیدن لبه‌های سلطه ChatGPT هستند تا اینکه تهدیدی قریب‌الوقوع برای رهبری کلی بازار آن باشند. روایت از یک مسابقه تک‌اسبه به میدانی با چند رقیب در حال تغییر است، اما اسب پیشرو همچنان برتری قاطعی را حفظ می‌کند. ماه‌ها و سال‌های آینده نشان خواهد داد که آیا این رقبا می‌توانند شتاب خود را حفظ کنند و شکاف را به طور قابل توجهی کاهش دهند، یا اینکه ChatGPT همچنان قله کوه چت‌بات‌های هوش مصنوعی را تعریف خواهد کرد. مسابقه به پایان نرسیده است؛ در واقع، به نظر می‌رسد تازه در حال گرم شدن است.