شرط ۱۶ میلیارد دلاری: تلاش غول‌های هوش مصنوعی چین برای NVIDIA

در عرصه پرمخاطره برتری جهانی هوش مصنوعی، دسترسی به سخت‌افزارهای پیشرفته امری حیاتی است. قدرت محاسباتی مورد نیاز برای آموزش و پیاده‌سازی مدل‌های پیچیده هوش مصنوعی، به‌ویژه مدل‌های زبان بزرگ (LLMs) که توجه جهان را به خود جلب کرده‌اند، به‌شدت به واحدهای پردازش گرافیکی تخصصی (GPUs) وابسته است. در قلب این رقابت فناورانه، NVIDIA، رهبر بی‌چون‌وچرای طراحی GPUهای با کارایی بالا، و رابطه پیچیده‌اش با اکوسیستم نوظهور هوش مصنوعی در چین قرار دارد. گزارش‌هایاخیر تصویری واضح از این پویایی را ترسیم می‌کنند: کنسرسیومی از غول‌های فناوری چین، از جمله ByteDance، Alibaba Group و Tencent Holdings، طبق گزارش‌ها، مبلغ خیره‌کننده ۱۶ میلیارد دلار را برای خرید GPUهای H20 شرکت NVIDIA متعهد شده‌اند. این سرمایه‌گذاری عظیم نه‌تنها سرعت سرسام‌آور توسعه هوش مصنوعی در چین را نشان می‌دهد، بلکه راه رفتن دشوار بر لبه تیغی را که این شرکت‌ها و خود NVIDIA باید تحت‌الشعاع کنترل‌های صادراتی فزاینده ایالات متحده انجام دهند، برجسته می‌سازد.

جاه‌طلبی‌های هوش مصنوعی چین تقاضای بی‌سابقه‌ای را برمی‌انگیزد

افزایش تقاضا برای سیلیکون NVIDIA از سواحل چین به‌هیچ‌وجه تصادفی نیست. این نتیجه مستقیم چشم‌انداز داخلی هوش مصنوعی است که با فعالیت در حال انفجار است. شرکت‌های بزرگ فناوری چینی عمیقاً در ایجاد مدل‌های هوش مصنوعی بنیادی خود سرمایه‌گذاری کرده‌اند؛ معماری‌هایی که برای خدمت به‌عنوان بستر طیف گسترده‌ای از برنامه‌ها طراحی شده‌اند. این امر تحولات در غرب را منعکس می‌کند اما دارای ویژگی‌های منحصربه‌فردی است، به‌ویژه فشار قابل‌توجهی به سمت مشارکت‌های متن‌باز (open-source).

پیشتاز این حرکت، مدل‌هایی مانند سری Qwen شرکت Alibaba و محصولات DeepSeek AI هستند. این پلتفرم‌ها قابلیت‌هایی را نشان داده‌اند که با نمونه‌های توسعه‌یافته توسط آزمایشگاه‌های برجسته ایالات متحده رقابت می‌کنند و در برخی معیارها حتی از آن‌ها پیشی می‌گیرند. برای مثال، Qwen نسخه‌هایی با تعداد پارامترهای متفاوت منتشر کرده است که نیازهای محاسباتی و موارد استفاده مختلف را برآورده می‌کند و بخش‌های قابل‌توجهی از کار خود را در دسترس جامعه تحقیقاتی گسترده‌تر قرار داده است. DeepSeek AI که به دلیل تمرکز بر مدل‌های کارآمد و درعین‌حال قدرتمند شناخته شده است، نیز توجهات را به خود جلب کرده و به یک اکوسیستم پرجنب‌وجوش کمک می‌کند که در آن نوآوری سریع و اغلب مشترک است.

این محیط شکوفا نیازمند منابع محاسباتی عظیمی است. آموزش مدل‌های بنیادی شامل پردازش مجموعه داده‌های عظیم است، کاری که به هزاران GPU با کارایی بالا نیاز دارد که به‌صورت موازی برای دوره‌های طولانی کار کنند. پیاده‌سازی و تنظیم دقیق بعدی این مدل‌ها برای برنامه‌های خاص - از تأمین انرژی چت‌بات‌های پیچیده و خدمات ترجمه گرفته تا هدایت وسایل نقلیه خودران و امکان‌پذیر ساختن تحقیقات علمی پیچیده - تقاضا برای سخت‌افزار توانمند را بیشتر می‌کند. ۱۶ میلیارد دلار اختصاص‌یافته به تراشه‌های H20 شرکت NVIDIA نشان‌دهنده تلاش حساب‌شده این غول‌های چینی برای تأمین قدرت محاسباتی لازم جهت حفظ مزیت رقابتی خود، هم در داخل و هم به‌طور بالقوه در صحنه جهانی، علی‌رغم فضای چالش‌برانگیز ژئوپلیتیکی است. ماهیت متن‌باز بسیاری از مدل‌های پیشرو چینی نیز به‌طور غیرمستقیم به تقاضای سخت‌افزار کمک می‌کند، زیرا شرکت‌های کوچک‌تر و مؤسسات تحقیقاتی از این مدل‌های عمومی استفاده می‌کنند و برای اجرا و تطبیق آن‌ها به زیرساخت نیاز دارند.

پیمایش در هزارتوی محدودیت‌ها

برای NVIDIA، چین هم یک فرصت بازار عظیم و هم یک سردرد ژئوپلیتیکی قابل‌توجه را نشان می‌دهد. دولت ایالات متحده، با استناد به نگرانی‌های امنیت ملی، کنترل‌های صادراتی فزاینده‌ای را با هدف محدود کردن دسترسی چین به فناوری نیمه‌هادی پیشرفته، به‌ویژه تراشه‌هایی که می‌توانند برای کاربردهای نظامی یا کسب مزیت استراتژیک در هوش مصنوعی استفاده شوند، اجرا کرده است.

این محیط نظارتی NVIDIA را مجبور به یک اقدام موازنه‌گرایانه ظریف کرد. در ابتدا، این شرکت با محدودیت‌هایی در صادرات GPUهای سطح بالای خود، مانند H100 قدرتمند، مواجه شد. H100، با نرخ انتقال چشمگیر ۶۰۰ گیگابایت بر ثانیه، به معیاری برای عملکرد آموزش هوش مصنوعی تبدیل شد اما دقیقاً در پارامترهای ممنوع برای صادرات به چین قرار گرفت.

در پاسخ، NVIDIA نسخه اصلاح‌شده‌ای به نام H800 را مهندسی کرد. این تراشه به‌طور خاص برای مطابقت با مقررات موجود ایالات متحده با ارائه معیارهای عملکرد کاهش‌یافته، به‌ویژه نصف کردن نرخ انتقال به ۳۰۰ گیگابایت بر ثانیه، طراحی شده بود. H800 به NVIDIA اجازه داد تا به مشتریان چینی خود، البته با محصولی کم‌توان‌تر، خدمات‌رسانی کند. بااین‌حال، این راه‌حل کوتاه‌مدت بود. دولت ایالات متحده متعاقباً کنترل‌های خود را تشدید کرد و صراحتاً صادرات H800 به چین را نیز ممنوع کرد. این اقدام نشان‌دهنده عزم Washington برای بستن حفره‌های درک شده و محدود کردن بیشتر جریان قابلیت‌های محاسباتی با کارایی بالا بود.

NVIDIA که با محاصره‌ای دوباره مواجه شده بود، به تخته طراحی بازگشت و GPU H20 را توسعه داد. H20 نشان‌دهنده تلاش دیگری برای عبور از این مسیر دشوار است - ایجاد تراشه‌ای به‌اندازه کافی قدرتمند برای جذاب بودن برای بارهای کاری هوش مصنوعی اما مطابق با آخرین و محدودکننده‌ترین قوانین صادراتی ایالات متحده. این تراشه‌های H20 هستند که بخش عمده‌ای از سفارش ۱۶ میلیارد دلاری گزارش‌شده را تشکیل می‌دهند. بااین‌حال، عدم قطعیت بزرگی وجود دارد. گزارش‌هایی، به‌ویژه از طریق Bloomberg در ژانویه، منتشر شد که نشان می‌دهد مقامات ایالات متحده، که احتمالاً حامل احساسات دولت قبلی هستند یا منعکس‌کننده بررسی‌های مداوم سیاست‌ها هستند، در حال بررسی محدودیت‌هایی بر روی خود تراشه H20 هستند. این امر لایه‌ای از فوریت به وضعیت می‌افزاید؛ اگر NVIDIA بخواهد این سفارش‌های قابل‌توجه را انجام دهد، احتمالاً باید محموله‌ها را قبل از اعمال هرگونه محدودیت جدید بالقوه تسریع کند. این وضعیت ماهیت بی‌ثبات سیاست تجاری فناوری و تنظیم مجدد مداوم مورد نیاز شرکت‌هایی را که در تقاطع تجارت جهانی و منافع امنیت ملی فعالیت می‌کنند، برجسته می‌سازد.

محاسبات استراتژیک غول‌های فناوری چین

سفارش‌های عظیم H20 فقط مربوط به دستیابی به سخت‌افزار نیست؛ آن‌ها یک ضرورت استراتژیک برای شرکت‌هایی مانند ByteDance، Alibaba و Tencent محسوب می‌شوند. این شرکت‌ها صرفاً مصرف‌کننده فناوری هوش مصنوعی نیستند؛ آن‌ها معماران اکوسیستم‌های دیجیتال وسیعی هستند که به‌طور فزاینده‌ای برای عملکرد اصلی و رشد آینده به هوش مصنوعی متکی هستند.

• ByteDance، شرکت مادر TikTok و Douyin، از الگوریتم‌های پیچیده هوش مصنوعی برای توصیه محتوا، تعامل کاربر و تبلیغات - همان موتورهایی که موفقیت خارق‌العاده آن را هدایت می‌کنند - استفاده می‌کند. گسترش قابلیت‌های هوش مصنوعی آن برای حفظ برتری در چشم‌انداز فوق‌العاده رقابتی رسانه‌های اجتماعی و سرگرمی‌های دیجیتال حیاتی است.
• Alibaba، غولی در تجارت الکترونیک و رایانش ابری، از هوش مصنوعی به‌طور گسترده برای تجربیات خرید شخصی‌سازی‌شده، بهینه‌سازی لجستیک، خدمات مالی (از طریق Ant Group) و پیشنهادات رو به رشد هوش مصنوعی ابری خود (Alibaba Cloud) استفاده می‌کند. تأمین عرضه پایدار GPUها هم برای عملیات داخلی آن و هم برای مشتریان خارجی ابری آن که برای توسعه هوش مصنوعی خود به زیرساخت Alibaba متکی هستند، حیاتی است.
• Tencent، نیروی غالب در بازی، رسانه‌های اجتماعی (WeChat) و خدمات ابری، به‌طور مشابه هوش مصنوعی را در سراسر سبد متنوع خود ادغام می‌کند. از تأمین انرژی NPCها در بازی‌ها گرفته تا تعدیل محتوا در WeChat و ارائه هوش مصنوعی به‌عنوان سرویس (AI-as-a-service) از طریق Tencent Cloud، دسترسی به محاسبات قدرتمند غیرقابل‌مذاکره است.

فشار به سمت تأمین تراشه‌های H20، حتی اگر کم‌قدرت‌تر از H100 مورد نظر اولیه یا H800 که برای مدت کوتاهی در دسترس بود، باشد، منعکس‌کننده یک محاسبه عمل‌گرایانه است. این شرکت‌ها به حجم و در دسترس بودن نیاز دارند. درحالی‌که ممکن است عملکرد مطلق بالاتر را ترجیح دهند، عرضه تضمین‌شده تراشه‌های H20 سازگار به آن‌ها اجازه می‌دهد تا به ساخت زیرساخت هوش مصنوعی خود و آموزش مدل‌های به‌تدریج بزرگ‌تر ادامه دهند. ظهور مدل‌هایی مانند مدل‌های DeepSeek AI که بر کارایی و مقرون‌به‌صرفه بودن تأکید دارند، استدلال برای انباشت مقادیر زیادی از GPUهای توانمند، اگر نه سطح بالا، مانند H20 را بیشتر تقویت می‌کند. گزارش‌های ذکر شده توسط Reuters نشان می‌دهد که مقرون‌به‌صرفه بودن استقرار مدل‌های DeepSeek عامل خاصی است که باعث افزایش سفارش‌های H20 می‌شود.

تخمین‌ها حسی از مقیاس درگیر را ارائه می‌دهند. گزارشی از Omdia در اواخر سال گذشته نشان داد که ByteDance و Tencent هر کدام سفارش‌هایی برای تقریباً ۲۳۰,۰۰۰ تراشه NVIDIA برای تحویل در سال ۲۰۲۴ ثبت کرده‌اند. علاوه بر این، اشاره شد که اعتقاد بر این بود که خود DeepSeek حدود ۵۰,۰۰۰ GPU NVIDIA در اختیار دارد، که پایگاه سخت‌افزاری قابل‌توجهی را که قبلاً توسط بازیگران نوظهور هوش مصنوعی استفاده می‌شود، برجسته می‌کند. این ارقام، همراه با تعهد اخیر ۱۶ میلیارد دلاری که عمدتاً بر روی H20 متمرکز است، مقیاس عظیم منابع محاسباتی را که در بخش فناوری چین بسیج می‌شود، نشان می‌دهد. این یک مسابقه با زمان و بادهای مخالف نظارتی بالقوه برای ساختن بنیاد دیجیتال برای دوره بعدی نوآوری مبتنی بر هوش مصنوعی است.

سهم مالی NVIDIA و مسیر پیش رو

اهمیت بازار چین برای سودآوری NVIDIA را نمی‌توان نادیده گرفت و لایه دیگری از پیچیدگی را به مانور استراتژیک آن اضافه می‌کند. علی‌رغم کنترل‌های صادراتی و نیاز به توسعه تراشه‌های خاص و با عملکرد محدود برای منطقه، چین همچنان یک منبع درآمد حیاتی است.

افشای اطلاعات مالی میزان این وابستگی را آشکار کرد. طبق گزارش The Information، NVIDIA درآمد قابل‌توجه ۱۷ میلیارد دلاری از چین در دوره دوازده‌ماهه منتهی به ۲۶ ژانویه به دست آورد. این رقم ۱۳ درصد از کل درآمد شرکت در آن دوره را تشکیل می‌داد. از دست دادن یا مواجهه با فرسایش قابل‌توجه بیشتر در این بازار، ضربه قابل‌توجهی به عملکرد مالی NVIDIA وارد می‌کند، حتی در میان تقاضای جهانی فزاینده آن که ناشی از رونق هوش مصنوعی در جاهای دیگر است.

بنابراین، سفارش ۱۶ میلیارد دلاری برای تراشه‌های H20 برای NVIDIA حیاتی است تا جایگاه و جریان درآمد خود را در چین، حداقل در کوتاه‌مدت، حفظ کند. این نشان‌دهنده توانایی شرکت، تاکنون، برای تطبیق خط تولید خود با الزامات نظارتی و درعین‌حال برآورده کردن تقاضای عظیم مشتریان چینی است. بااین‌حال، تهدید قریب‌الوقوع محدودیت‌های بالقوه آینده بر H20 سایه بلندی می‌افکند. اگر دولت ایالات متحده تصمیم بگیرد که پیچ‌ها را بیشتر سفت کند، NVIDIA ممکن است خود را به‌طور فزاینده‌ای در تنگنا بیابد و به‌طور بالقوه قادر به تأمین حتی این تراشه‌های اصلاح‌شده به یکی از بزرگ‌ترین بازارهای جغرافیایی خود نباشد.

این سناریو چندین چالش و نتیجه بالقوه را ارائه می‌دهد:

1. توسعه داخلی شتاب‌یافته در چین: افزایش محدودیت‌ها می‌تواند تلاش‌های چین برای توسعه قابلیت‌های GPU با کارایی بالا داخلی خود را بیشتر تشویق کند و وابستگی بلندمدت آن به NVIDIA و سایر تأمین‌کنندگان غربی را کاهش دهد. شرکت‌هایی مانند Huawei و استارت‌آپ‌های مختلف در حال حاضر این هدف را دنبال می‌کنند، اگرچه دستیابی به برابری با NVIDIA همچنان یک چالش بزرگ است.
2. فرصت‌های سهم بازار برای رقبا: درحالی‌که NVIDIA بر بازار GPU هوش مصنوعی تسلط دارد، رقبایی مانند AMD و Intel نیز در حال توسعه محصولات خود هستند. کنترل‌های سخت‌گیرانه‌تر ایالات متحده بر NVIDIA به‌طور بالقوه می‌تواند فرصت‌هایی را برای این رقبا ایجاد کند، اگرچه آن‌ها نیز احتمالاً با محدودیت‌های صادراتی مشابهی برای پیشرفته‌ترین محصولات خود مواجه خواهند شد.
3. تغییر به سمت منابع ابری: شرکت‌های چینی که قادر به تهیه مستقیم GPUهای کافی نیستند، ممکن است به‌طور فزاینده‌ای به ارائه‌دهندگان ابر داخلی (مانند Alibaba Cloud، Tencent Cloud، Huawei Cloud) که قبلاً ظرفیت GPU قابل‌توجهی را جمع‌آوری کرده‌اند، تکیه کنند یا معماری‌های جایگزین را بررسی کنند.
4. تطبیق مداوم NVIDIA: NVIDIA در پیمایش چشم‌انداز نظارتی مهارت خود را ثابت کرده است. ممکن است به دنبال اصلاحات بیشتر باشد یا مسیرهای فناورانه متفاوتی را برای ادامه خدمت به بازار چین در چارچوب قوانین ایالات متحده بررسی کند، اگرچه دامنه عملکرد مجاز ممکن است همچنان کوچک شود.

وضعیت فعلی، که با سفارش‌های عظیم H20 تحت‌الشعاع محدودیت‌های جدید بالقوه مشخص می‌شود، تعامل پیچیده بین جاه‌طلبی فناورانه، منافع تجاری و استراتژی ژئوپلیتیکی را برجسته می‌کند. شرط‌بندی ۱۶ میلیارد دلاری غول‌های فناوری چین گواهی بر آرزوهای هوش مصنوعی آن‌هاست، درحالی‌که توانایی NVIDIA برای انجام این سفارش‌ها به یک توازن نظارتی ظریف و دائماً در حال تغییر که از Washington دیکته می‌شود، بستگی دارد. نتیجه نه‌تنها برای شرکت‌های درگیر، بلکه برای مسیر آینده توسعه جهانی هوش مصنوعی و رقابت فناورانه بین دو اقتصاد بزرگ جهان، پیامدهای عمیقی خواهد داشت.