ان‌ویدیا در گذرگاه ژئوپلیتیکی بین آمریکا و چین
ان‌ویدیا، غول نیمه‌رسانا به رهبری جنسن هوانگ که اغلب با لقب ‘تیلور سوییفت دنیای فناوری’ شناخته می‌شود، به‌طور فزاینده‌ای در تنش‌های رو به رشد فناوری و تجاری بین ایالات متحده و چین گرفتار شده است. نقش محوری این شرکت در چشم‌انداز هوش مصنوعی (AI) آن را به قلب رقابت برای سلطه جهانی در زمینه هوش مصنوعی کشانده است.
در اواسط آوریل، سفر جنسن هوانگ به پکن همزمان شد با اجرای کنترل‌های صادراتی جدید ایالات متحده بر نیمه‌رساناهای پیشرفته. این محدودیت‌ها مقرر می‌کنند که ان‌ویدیا قبل از ارسال تراشه‌های هوش مصنوعی H20 خود به چین، مجوزهای صادراتی را دریافت کند. وزارت بازرگانی ایالات متحده این اقدامات را به عنوان محافظت از امنیت ملی و اقتصادی توجیه کرد، در حالی که ان‌ویدیا فاش کرد که مقامات آمریکایی اعلام کرده‌اند که این مقررات به طور نامحدود اجرا خواهند شد.
اما چرا ان‌ویدیا به چنین بازیگر مهمی در رقابت هوش مصنوعی بین این دو ابرقدرت جهانی تبدیل شده است؟
ان‌ویدیا چیست؟
ان‌ویدیا در طراحی تراشه‌های پیچیده یا نیمه‌رساناها تخصص دارد که پایه‌ای برای توسعه و استقرار هوش مصنوعی مولد هستند. هوش مصنوعی مولد به سیستم‌های هوش مصنوعی اطلاق می‌شود که قادر به تولید محتوای جدید بر اساس ورودی‌های کاربر هستند، که توسط مدل‌هایی مانند ChatGPT نمونه‌سازی شده‌اند. تقاضای انفجاری برای تراشه‌های هوش مصنوعی در سال‌های اخیر، ان‌ویدیا را به خط مقدم صنعت فناوری سوق داده و آن را بهیکی از ارزشمندترین شرکت‌های جهان تبدیل کرده است. در نوامبر سال گذشته، ارزش بازار ان‌ویدیا به طور خلاصه از اپل فراتر رفت که بر اهمیت آن تأکید می‌کند.
با توجه به نقش حیاتی تراشه‌های ان‌ویدیا در پیشبرد هوش مصنوعی مولد، دولت‌های متوالی ایالات متحده توجه ویژه‌ای به معاملات این شرکت با چین داشته‌اند. هدف واشنگتن از طریق محدودیت‌های صادراتی، کاهش سرعت پیشرفت چین در فناوری تراشه‌های هوش مصنوعی پیشرفته، به ویژه برای کاربردهای نظامی است و از این طریق مزیت رقابتی خود را در مسابقه هوش مصنوعی حفظ می‌کند.
چرا تراشه H20 هدف قرار گرفته است؟
این اولین بار نیست که دولت ایالات متحده فروش تراشه‌های ان‌ویدیا به چین را محدود می‌کند. در اوایل سال 2022، دولت بایدن محدودیت‌هایی را برای صادرات نیمه‌رساناهای پیشرفته به چین اعمال کرد. ان‌ویدیا با مهندسی تراشه H20 به طور خاص برای انطباق با این مقررات پاسخ داد. صادرات تراشه H100 پیشرفته‌تر نیز قبلاً به چین ممنوع شده بود.
با این حال، ظهور اخیر شرکت‌های هوش مصنوعی مولد چینی مانند DeepSeek نگرانی‌های ایالات متحده را برانگیخته است که حتی تراشه‌های سطح پایین‌تر نیز می‌توانند پیشرفت‌های تکنولوژیکی قابل توجهی را تسهیل کنند. DeepSeek ادعا کرده است که می‌تواند با استفاده از این تراشه‌های کم قدرت، به عملکرد محاسباتی مشابه ChatGPT دست یابد. در حال حاضر، غول‌های فناوری چینی، از جمله Tencent، Alibaba و ByteDance (شرکت مادر TikTok)، مشتاق به دست آوردن تراشه‌های H20 هستند و سفارش‌های قابل توجهی را ثبت کرده‌اند.
محدودیت‌های جدید فاقد دوره تنفس هستند و ان‌ویدیا انتظار دارد به دلیل عدم توانایی در انجام این سفارش‌ها، متحمل ضرر احتمالی 5.5 میلیارد دلاری شود. چیم لی، تحلیلگر ارشد واحد اطلاعات اکونومیست (EIU) در پکن، به بی‌بی‌سی گفت که شرکت‌های چینی، از جمله هواوی، در حال سرمایه‌گذاری در توسعه تراشه‌های هوش مصنوعی به عنوان جایگزینی برای محصولات ان‌ویدیا هستند.
در حالی که این تراشه‌های داخلی هنوز ممکن است با عملکرد محصولات ان‌ویدیا مطابقت نداشته باشند، لی پیشنهاد می‌کند که محدودیت‌های ایالات متحده می‌تواند به طور متناقضی تلاش‌های چین برای توسعه تراشه‌های برتر را تسریع کند. وی افزود: ‘این قطعاً چالش‌هایی را برای صنعت هوش مصنوعی چین ایجاد می‌کند، اما بعید است که به طور قابل توجهی توسعه و کاربردهای هوش مصنوعی چین را کند کند.’
اهمیت سفر هوانگ به چین
چین بازار مهمی برای ان‌ویدیا است. در حالی که ایالات متحده تقریباً نیمی از فروش آن را تشکیل می‌دهد، چین، دومین اقتصاد بزرگ جهان، 13٪ از فروش ان‌ویدیا را در سال گذشته به خود اختصاص داده است. سفر هوانگ به طور گسترده به عنوان تلاشی برای محافظت از منافع ان‌ویدیا در چین در بحبوحه محدودیت‌های جدید تفسیر شد.
بر اساس گزارش‌های رسانه‌های دولتی چین، هوانگ با رن هونگبین، رئیس شورای ارتقاء تجارت بین‌المللی چین، دیدار کرد و تمایل خود را برای ‘ادامه همکاری با چین’ ابراز داشت. فایننشال تایمز گزارش داد که هوانگ همچنین با لیانگ ونفنگ، بنیانگذار DeepSeek، دیدار کرده است. با این حال، رسانه خبری چینی The Paper به نقل از منابع آگاه از جزئیات این سفر، اعلام کرد که هوانگ شخصاً با لیانگ دیدار نکرده است.
علاوه بر این، خبرگزاری شینهوا گزارش داد که معاون نخست وزیر چین، هه لیفنگ، با هوانگ دیدار کرده و بر ‘پتانسیل عظیم برای سرمایه‌گذاری و مصرف در بازار چین’ تأکید کرده است. هوانگ در دیدار با شهردار شانگهای، تعهد خود را به بازار چین تکرار کرد.
تأثیر بر رقابت ایالات متحده و چین
این محدودیت‌های صادراتی بخشی از یک استراتژی گسترده‌تر توسط واشنگتن برای جدا کردن زنجیره‌های تأمین فناوری پیشرفته از چین، کاهش وابستگی به این کشور و بازگرداندن تولید نیمه‌رسانا به ایالات متحده است.
ان‌ویدیا اخیراً از برنامه‌های خود برای ساخت تأسیسات سرور هوش مصنوعی در ایالات متحده به ارزش بالقوه 500 میلیارد دلار خبر داد. دونالد ترامپ، رئیس جمهور سابق ایالات متحده، متعاقباً ادعا کرد که این تصمیم سرمایه‌گذاری ناشی از مبارزات انتخاباتی او برای انتخاب مجدد بوده است. در ماه مارس، شرکت تولید نیمه‌رسانای تایوان (TSMC)، که تراشه‌های ان‌ویدیا را تولید می‌کند، از سرمایه‌گذاری اضافی 100 میلیارد دلاری در تأسیسات تولید پیشرفته در آریزونا خبر داد.
گری نگ، اقتصاددان ارشد Natixis، پیشنهاد کرد که این تحولات نشان دهنده تقسیم فزاینده فناوری جهانی به ‘دو سیستم جداگانه’ است - یکی به رهبری ایالات متحده و دیگری به رهبری چین. وی اظهار داشت: ‘فناوری دیگر یک فضای مشترک جهانی نخواهد بود و با محدودیت‌های فزاینده‌ای روبرو خواهد شد.’
نگاهی عمیق‌تر به چشم‌انداز نیمه‌رسانا و موقعیت ان‌ویدیا
برای درک کامل وضعیت پیچیده ان‌ویدیا، ضروری است که پیچیدگی‌های صنعت نیمه‌رسانا و زمینه ژئوپلیتیکی گسترده‌تری که در آن فعالیت می‌کند را درک کنیم. نیمه‌رساناها که اغلب تراشه نامیده می‌شوند، مغزهای پشت وسایل الکترونیکی مدرن هستند و همه چیز را از تلفن‌های هوشمند و لپ‌تاپ‌ها گرفته تا اتومبیل‌ها و سیستم‌های تسلیحاتی پیشرفته تغذیه می‌کنند. طراحی و ساخت این تراشه‌ها مستلزم دانش بسیار تخصصی، تجهیزات پیشرفته و سرمایه‌گذاری قابل توجهی است.
ان‌ویدیا با تمرکز بر طراحی واحدهای پردازش گرافیکی (GPU) با عملکرد بالا، جایگاه منحصر به فردی را در این چشم‌انداز برای خود ایجاد کرده است. این GPUها که در ابتدا برای بازی توسعه یافته بودند، ثابت کرده‌اند که برای حجم کاری هوش مصنوعی، به ویژه یادگیری عمیق، بسیار مناسب هستند. الگوریتم‌های یادگیری عمیق به مقادیر زیادی داده و محاسبات پیچیده نیاز دارند، وظایفی که GPUها می‌توانند کارآمدتر از واحدهای پردازش مرکزی (CPU) سنتی انجام دهند. این مزیت، GPUهای ان‌ویدیا را به استاندارد طلایی برای آموزش و استقرار مدل‌های هوش مصنوعی تبدیل کرده است.
موفقیت این شرکت صرفاً به دلیل فناوری برتر آن نیست. ان‌ویدیا همچنین اکوسیستم قوی از نرم‌افزار و ابزارها را ایجاد کرده است که استفاده از GPUهای آن را برای برنامه‌های هوش مصنوعی برای توسعه‌دهندگان آسان‌تر می‌کند. این اکوسیستم، همراه با قدرت سخت‌افزاری آن، یک اثر شبکه‌ای قدرتمند ایجاد کرده است و به چالش کشیدن تسلط ان‌ویدیا را برای رقبا دشوار می‌کند.
مفاهیم ژئوپلیتیکی سلطه تراشه
تمرکز طراحی و تولید نیمه‌رسانا در چند منطقه کلیدی، مفاهیم ژئوپلیتیکی قابل توجهی دارد. ایالات متحده، تایوان و کره جنوبی خانه شرکت‌های پیشرو تراشه در جهان هستند، در حالی که چین در هر دو زمینه طراحی و قابلیت‌های تولید عقب است. این وابستگی به تأمین کنندگان خارجی به یک نگرانی فزاینده برای چین تبدیل شده است، به ویژه با توجه به تشدید تنش‌ها با ایالات متحده.
دولت ایالات متحده اقداماتی را برای تقویت صنعت نیمه‌رسانا داخلی خود انجام داده است، از جمله قانون CHIPS، که میلیاردها دلار یارانه و اعتبارات مالیاتی برای تراشه‌سازان برای ساخت کارخانه‌ها در ایالات متحده ارائه می‌دهد. هدف این است که وابستگی به تأمین کنندگان خارجی کاهش یابد و اطمینان حاصل شود که ایالات متحده مزیت فناوری خود را حفظ می‌کند.
با این حال، بعید است که این تلاش‌ها به طور کامل وابستگی به تأمین کنندگان خارجی را از بین ببرد، حداقل در کوتاه مدت. تایوان، به ویژه، همچنان یک بازیگر حیاتی در زنجیره تأمین نیمه‌رسانا است و TSMC سهم قابل توجهی از ظرفیت تولید تراشه جهانی را کنترل می‌کند. خطرات ژئوپلیتیکی مرتبط با وضعیت تایوان، وضعیت را پیچیده‌تر کرده است.
پیمایش چالش‌ها
ان‌ویدیا خود را در موقعیت ناامنی می‌بیند که بین منافع متضاد ایالات متحده و چین گرفتار شده است. این شرکت باید از کنترل‌های صادراتی ایالات متحده پیروی کند و در عین حال حضور خود را در بازار پرسود چین حفظ کند. این امر مستلزم یک عمل متعادل کننده ظریف و تمایل به انطباق با شرایط در حال تغییر است.
یکی از استراتژی‌هایی که ان‌ویدیا به کار گرفته است، توسعه تراشه‌هایی است که به طور خاص برای بازار چین طراحی شده‌اند و با مقررات صادراتی ایالات متحده مطابقت دارند، همانطور که در مورد H20 مشاهده می‌شود. با این حال، حتی این تلاش‌ها ممکن است برای برآورده کردن نگرانی‌های ایالات متحده کافی نباشد، زیرا دولت همچنان به تشدید محدودیت‌ها بر صادرات تراشه به چین ادامه می‌دهد.
چالش دیگر برای ان‌ویدیا، رقابت فزاینده از سوی تراشه‌سازان داخلی چینی است. شرکت‌هایی مانند هواوی سرمایه‌گذاری زیادی در توسعه تراشه‌های هوش مصنوعی خود انجام می‌دهند و اگرچه ممکن است هنوز نتوانند با عملکرد ان‌ویدیا مطابقت داشته باشند، اما پیشرفت‌های سریعی را داشته‌اند. اگر شرکت‌های چینی در توسعه تراشه‌های هوش مصنوعی رقابتی موفق شوند، می‌تواند سهم بازار ان‌ویدیا را در چین به طور قابل توجهی کاهش دهد.
آینده هوش مصنوعی و صنعت نیمه‌رسانا
آینده هوش مصنوعی به طور جدایی‌ناپذیری با صنعت نیمه‌رسانا گره خورده است. پیشرفت در فناوری تراشه، مدل‌های هوش مصنوعی قدرتمندتری را امکان‌پذیر می‌کند، که به نوبه خود نوآوری را در طیف گسترده‌ای از صنایع هدایت می‌کند. رقابت بین ایالات متحده و چین برای سلطه هوش مصنوعی همچنان به شکل‌گیری چشم‌انداز نیمه‌رسانا ادامه خواهد داد و هر دو کشور سرمایه‌گذاری زیادی در تحقیق و توسعه انجام می‌دهند.
ان‌ویدیا به احتمال زیاد همچنان یک بازیگر کلیدی در این رقابت خواهد بود، اما با چالش‌های فزاینده‌ای از سوی رقبای ایالات متحده و چین روبرو خواهد شد. توانایی این شرکت در پیمایش این چالش‌ها موفقیت بلندمدت آن را تعیین می‌کند. با ادامه تحول چشم‌انداز ژئوپلیتیکی، ان‌ویدیا باید استراتژی‌های خود را تطبیق دهد و مزیت فناوری خود را حفظ کند تا در خط مقدم انقلاب هوش مصنوعی باقی بماند. سفر این شرکت تعامل پیچیده فناوری، اقتصاد و ژئوپلیتیک را در قرن بیست و یکم برجسته می‌کند.