چشم‌انداز اقتصاد جهانی در حال حاضر تلاطم‌های قابل توجهی را تجربه می‌کند که بخشی از آن ناشی از سیاست‌های تعرفه‌ای است که توسط رئیس جمهور سابق ایالات متحده، دونالد ترامپ، آغاز شده است. این سیاست‌ها تأثیر آبشاری بر تجارت بین‌المللی داشته، امواج بی‌ثباتی ایجاد کرده و نگرانی‌هایی را در مورد رکود تورمی – ترکیبی نگران‌کننده از تورم بالا، رشد اقتصادی کند و افزایش بیکاری – ایجاد کرده است. در این محیط پیچیده، مالزی با مجموعه‌ای منحصربه‌فرد از چالش‌ها مواجه است که عمدتاً ناشی از اتکای آن به واردات قطعات فناوری از ایالات متحده و چین است.
رقابت فناوری ایالات متحده و چین: نظمی نوین جهانی
رقابت فناوری بین ایالات متحده و چین در سال‌های اخیر به طور چشمگیری تشدید شده است. در حالی که ایالات متحده به استفاده از غول‌های فناوری مستقر خود برای حفظ سلطه خود ادامه می‌دهد، چین به سرعت به عنوان یک رقیب مهم ظاهر شده و پیشرفت‌های چشمگیری در زمینه‌های کلیدی مانند هوش مصنوعی (AI)، محاسبات کوانتومی و زیرساخت‌های دیجیتال داشته است. این پیشرفت‌ها مبتنی بر سرمایه‌گذاری‌های عظیم چین در تحقیق و توسعه است که منجر به ظهور شرکت‌های فناوری داخلی شده است که اکنون رهبران جهانی را به چالش می‌کشند. موفقیت چین در توسعه مدل‌های هوش مصنوعی خود، گواه انتقال این کشور از یک مرکز تولید به یک مرکز اصلی نوآوری است.
اختلالات زنجیره تأمین و مخمصه مالزی
سیاست‌های تعرفه‌ای ترامپ تأثیر قابل توجهی بر زنجیره‌های تأمین جهانی داشته و اختلالاتی را ایجاد کرده است که یادآور بحران نفتی دهه 1970 است. این اختلالات به فشارهای تورمی در سراسر جهان کمک کرده و چالشی خاص را برای مالزی ایجاد کرده است. این کشور به شدت به واردات قطعات الکترونیکی ضروری و سخت‌افزار فناوری از ایالات متحده و چین متکی است. با افزایش تعرفه‌ها و افزایش هزینه این واردات، شرکت‌های فناوری مالزیایی با کاهش رقابت‌پذیری مواجه می‌شوند و مانع تلاش‌های تحول دیجیتال این کشور می‌شوند.
دیدگاه اسلامی در مورد عدم تعادل اقتصادی
از دیدگاه اسلامی، سیاست‌های تجاری نامتعادل مانند تعرفه‌های ترامپ نگرانی‌های مهمی را ایجاد می‌کند. اصول تجارت اسلامی بر عدالت و تعادل اقتصادی تأکید دارد که با اقدامات یکجانبه‌ای که رویه‌های تجاری عادلانه را مختل می‌کند، تضعیف می‌شود. علاوه بر این، اتکای بیش از حد به قدرت‌های بزرگ برای فناوری می‌تواند حاکمیت ملی را به خطر بیندازد و با اهداف حقوقی اسلامی در حفظ عقل و ترویج رفاه اجتماعی مغایرت داشته باشد. این وضعیت فرصتی را برای مالزی فراهم می‌کند تا از طریق رویکردی اسلامی که ملاحظات اخلاقی و منافع عمومی در توسعه فناوری را در اولویت قرار می‌دهد، تاب‌آوری فناوری خود را تقویت کند.
فرصت‌های استراتژیک برای مالزی
برای عبور از این چالش‌ها، مالزی می‌تواند از چندین فرصت استراتژیک استفاده کند:
سرمایه‌گذاری در تحقیق و توسعه محلی: مالزی باید سرمایه‌گذاری در قابلیت‌های تحقیق و توسعه خود را در اولویت قرار دهد و در عین حال همکاری منطقه‌ای را در انجمن ملل آسیای جنوب شرقی (ASEAN) تقویت کند. این رویکرد نه تنها وابستگی به فناوری‌های وارداتی را کاهش می‌دهد، بلکه توسعه زنجیره‌های تأمین جایگزین و قوی‌تر را نیز تشویق می‌کند.
ترویج مدل‌های هوش مصنوعی سازگار با شریعت: توسعه مدل‌های هوش مصنوعی که با اصول اسلامی مطابقت دارند و منافع اجتماعی را در اولویت قرار می‌دهند باید بیشتر تشویق شود. این مدل‌ها می‌توانند در بخش‌های مختلف از جمله مالی اسلامی، مدیریت زکات (خیریه) و آموزش مورد استفاده قرار گیرند و اطمینان حاصل شود که پیشرفت‌های تکنولوژیکی با ارزش‌های اسلامی سازگار است.
تنوع بخشیدن به ذخایر ارزی و ترویج تجارت با ارز محلی: مالزی باید ذخایر ارزی خود را متنوع کرده و تجارت با ارزهای محلی را با شرکای تجاری اصلی خود ترویج کند. این اقدام قرار گرفتن در معرض نوسانات دلار آمریکا را کاهش داده و ثبات اقتصادی کشور را تقویت می‌کند. سرمایه‌گذاری در دارایی‌های قوی مانند طلا نیز باید در نظر گرفته شود.
ظهور فناوری چینی: فرصت‌هایی برای همکاری
نفوذ روزافزون فناوری چینی فرصت‌های جدیدی را برای مالزی ارائه می‌دهد. پلتفرم‌های فناوری چینی اغلب راه‌حل‌های مقرون‌به‌صرفه‌تری را در مقایسه با همتایان غربی خود ارائه می‌دهند. مالزی می‌تواند از اکوسیستم‌های "سوپراپلیکیشن" چین الهام بگیرد تا برنامه‌های داخلی جامع و یکپارچه را توسعه دهد. علاوه بر این، تجربه چین در ساخت شهرهای هوشمند و زیرساخت‌های دیجیتال، درس‌های ارزشمندی را برای پیشرفت‌های تکنولوژیکی مالزی ارائه می‌دهد.
تغییرات ژئوپلیتیکی و انطباق مالزی
سیاست‌های تعرفه‌ای ترامپ ممکن است در نهایت روند تغییر مداوم در قدرت اقتصادی و فناوری جهانی را تسریع کند. سلطه دلار آمریکا به طور فزاینده‌ای به چالش کشیده می‌شود، در حالی که نفوذ اقتصادی چین به گسترش خود ادامه می‌دهد. برای موفقیت در این چشم‌انداز متغیر، مالزی باید با ایجاد مشارکت‌های استراتژیک با چین ضمن حفظ حاکمیت ملی خود و پایبندی به اصول اخلاقی اسلامی در توسعه فناوری، خود را وفق دهد.
ایجاد آینده‌ای فناوری انعطاف‌پذیر و اخلاقی
مالزی با اتخاذ رویکردی متعادل می‌تواند از منافع ملی خود محافظت کرده و خود را به عنوان یک رهبر در توسعه فناوری اخلاقی در منطقه مطرح کند. تحول اقتصادی دیجیتال این کشور باید تاب‌آوری فناوری، امنیت سایبری و انطباق با شریعت را در اولویت قرار دهد. مالزی با ادغام این سه رکن می‌تواند به الگویی برای توسعه فناوری فراگیر برای سایر کشورهای در حال توسعه تبدیل شود.
تغییر پارادایم در اقتصاد دیجیتال جهانی
جهان در حال گذر از یک تغییر پارادایم در اقتصاد دیجیتال جهانی است. سیاست‌های تعرفه‌ای ترامپ و ظهور فناوری چینی تنها آغاز عصر جدیدی از رقابت فناوری و اقتصادی است. این لحظه مالزی را با یک نقطه عطف مهم مواجه می‌کند که در آن انتخاب‌های استراتژیک باید برای تعیین موقعیت خود در اقتصاد دیجیتال جهانی برای دهه‌های آینده انجام شود.
سرمایه‌گذاری در تحقیق و توسعه محلی: تقویت قابلیت‌های ملی
به منظور کاهش وابستگی خود به فناوری خارجی و تقویت خودکفایی بیشتر، مالزی باید به طور قابل توجهی سرمایه‌گذاری خود را در تحقیق و توسعه (R&D) محلی افزایش دهد. این سرمایه‌گذاری باید زمینه‌های کلیدی فناوری را که برای رشد اقتصادی آینده کشور حیاتی هستند، مانند هوش مصنوعی، انرژی‌های تجدیدپذیر، بیوتکنولوژی و تولید پیشرفته، هدف قرار دهد.
- تأمین مالی و مشوق‌های دولتی: دولت باید نقشی فعال در تأمین مالی طرح‌های تحقیق و توسعه از طریق کمک‌های مالی، یارانه‌ها و مشوق‌های مالیاتی ایفا کند. این حمایت مالی باید به سمت دانشگاه‌ها، مؤسسات تحقیقاتی و شرکت‌های بخش خصوصی که در فعالیت‌های نوآورانه مشارکت دارند، هدایت شود.
- مشارکت‌های دولتی-خصوصی: ایجاد همکاری‌های قوی بین بخش‌های دولتی و خصوصی می‌تواند از تخصص و منابع هر دو طرف استفاده کند. این مشارکت‌ها می‌توانند بر توسعه فناوری‌های خاص و عرضه آن‌ها به بازار تمرکز کنند.
- توسعه استعداد: سرمایه‌گذاری در برنامه‌های آموزشی و تربیتی برای توسعه نیروی کار ماهر در علوم، فناوری، مهندسی و ریاضیات (STEM) بسیار مهم است. این شامل جذب و حفظ محققان و مهندسان با استعداد و همچنین ترویج کارآفرینی در بخش فناوری می‌شود.
- همکاری منطقه‌ای: تقویت همکاری با سایر کشورهای ASEAN در تحقیق و توسعه می‌تواند هم‌افزایی ایجاد کرده و منابع را برای مقابله با چالش‌های مشترک تجمیع کند. این همکاری منطقه‌ای می‌تواند منجر به توسعه راه‌حل‌های نوآورانه‌ای شود که به نفع کل منطقه است.
ترویج مدل‌های هوش مصنوعی سازگار با شریعت: فناوری اخلاقی و مسئولانه
با توجه به اینکه هوش مصنوعی به طور فزاینده‌ای در جنبه‌های مختلف زندگی ادغام می‌شود، مهم است که اطمینان حاصل شود که توسعه و استقرار آن با ارزش‌های اخلاقی و مذهبی همسو است. مالزی می‌تواند نقش رهبری را در ترویج توسعه مدل‌های هوش مصنوعی سازگار با شریعت که از اصول اسلامی پیروی می‌کنند و منافع اجتماعی را در اولویت قرار می‌دهند، ایفا کند.
- دستورالعمل‌ها و استانداردهای اخلاقی: ایجاد دستورالعمل‌ها و استانداردهای اخلاقی برای توسعه هوش مصنوعی که با آموزه‌های اسلامی سازگار است، ضروری است. این دستورالعمل‌ها باید به مسائلی مانند حریم خصوصی، عدالت، شفافیت و پاسخگویی رسیدگی کنند.
- کاربردهای هوش مصنوعی در مالی اسلامی: هوش مصنوعی می‌تواند برای ارتقای مالی اسلامی از طریق خودکارسازی فرآیندها، بهبود مدیریت ریسک و توسعه محصولات مالی نوآورانه که مطابق با اصول شریعت هستند، مورد استفاده قرار گیرد.
- مدیریت زکات: هوش مصنوعی می‌تواند برای بهبود کارایی و اثربخشی جمع‌آوری و توزیع زکات (خیریه) مورد استفاده قرار گیرد و اطمینان حاصل شود که وجوه به نیازمندترین افراد می‌رسد.
- آموزش: هوش مصنوعی می‌تواند برای شخصی‌سازی تجربه‌های یادگیری، بهبود دسترسی به آموزش و توسعه منابع آموزشی که با ارزش‌های اسلامی همسو هستند، مورد استفاده قرار گیرد.
- مشارکت ذینفعان: مشارکت با علمای دینی، متخصصان اخلاق و رهبران جامعه برای اطمینان از اینکه توسعه هوش مصنوعی با ارزش‌های اسلامی سازگار است و نیازهای جامعه را برآورده می‌کند.
تنوع بخشیدن به ذخایر ارزی و ترویج تجارت با ارز محلی: تقویت تاب‌آوری اقتصادی
به منظور کاهش قرار گرفتن در معرض نوسانات دلار آمریکا و تقویت تاب‌آوری اقتصادی خود، مالزی باید ذخایر ارزی خود را متنوع کرده و تجارت با ارزهای محلی را با شرکای تجاری اصلی خود ترویج کند.
- تنوع ارزی: انتقال تدریجی بخشی از ذخایر ارزی خود به سایر ارزهای اصلی، مانند یوان چین، یورو و ین ژاپن، می‌تواند وابستگی مالزی به دلار آمریکا را کاهش دهد.
- توافقنامه‌های ارزی دوجانبه: ایجاد توافقنامه‌های ارزی دوجانبه با شرکای تجاری اصلی خود می‌تواند تجارت با ارزهای محلی را تسهیل کند و نیاز به معاملات دلاری را کاهش دهد.
- همکاری ارزی منطقه‌ای: ترویج همکاری ارزی منطقه‌ای در ASEAN می‌تواند منجر به توسعه یک ارز مشترک یا سبدی از ارزها برای تجارت و سرمایه‌گذاری شود.
- سرمایه‌گذاری در دارایی‌های قوی: سرمایه‌گذاری در دارایی‌های قوی مانند طلا و سایر فلزات گرانبها می‌تواند پوششی در برابر نوسانات ارزی و بی‌ثباتی اقتصادی فراهم کند.
ظهور فناوری چینی: فرصت‌هایی برای همکاری
نفوذ روزافزون فناوری چینی فرصت‌های جدیدی را برای مالزی ارائه می‌دهد. پلتفرم‌های فناوری چینی اغلب راه‌حل‌های مقرون‌به‌صرفه‌تری را در مقایسه با همتایان غربی خود ارائه می‌دهند. مالزی می‌تواند از اکوسیستم‌های "سوپراپلیکیشن" چین الهام بگیرد تا برنامه‌های داخلی جامع و یکپارچه را توسعه دهد. علاوه بر این، تجربه چین در ساخت شهرهای هوشمند و زیرساخت‌های دیجیتال، درس‌های ارزشمندی را برای پیشرفت‌های تکنولوژیکی مالزی ارائه می‌دهد.
- راه‌حل‌های مقرون‌به‌صرفه: پلتفرم‌های فناوری چینی اغلب راه‌حل‌های مقرون‌به‌صرفه‌تری را در مقایسه با همتایان غربی خود ارائه می‌دهند و آن‌ها را به گزینه‌های جذابی برای مشاغل و مصرف‌کنندگان مالزیایی تبدیل می‌کنند.
- اکوسیستم‌های "سوپراپلیکیشن": اکوسیستم‌های "سوپراپلیکیشن" چین، که طیف گسترده‌ای از خدمات را در یک پلتفرم واحد ادغام می‌کنند، می‌توانند به عنوان الهامی برای توسعه برنامه‌های داخلی جامع و یکپارچه در مالزی عمل کنند.
- توسعه شهرهای هوشمند: تجربه چین در ساخت شهرهای هوشمند و زیرساخت‌های دیجیتال می‌تواند درس‌های ارزشمندی را برای پیشرفت‌های تکنولوژیکی مالزی ارائه دهد.
- انتقال فناوری و همکاری: ترویج انتقال فناوری و همکاری با شرکت‌های چینی می‌تواند به مالزی در کسب فناوری‌ها و تخصص‌های جدید کمک کند.
انطباق با تغییرات ژئوپلیتیکی: مشارکت‌های استراتژیک و حاکمیت ملی
برای موفقیت در این چشم‌انداز متغیر، مالزی باید با ایجاد مشارکت‌های استراتژیک با چین ضمن حفظ حاکمیت ملی خود و پایبندی به اصول اخلاقی اسلامی در توسعه فناوری، خود را وفق دهد.
- مشارکت‌های استراتژیک: ایجاد مشارکت‌های استراتژیک قوی با ایالات متحده و چین برای توسعه اقتصادی و فناوری مالزی بسیار مهم است. این مشارکت‌ها باید بر اساس احترام متقابل و منفعت استوار باشند و نباید حاکمیت ملی مالزی را به خطر بیندازند.
- حاکمیت ملی: حفظ حاکمیت ملی از اهمیت بالایی برخوردار است. مالزی باید از وابستگی بیش از حد به یک کشور واحد اجتناب کند و منابع فناوری و سرمایه‌گذاری خود را متنوع کند.
- اصول اخلاقی اسلامی: پایبندی به اصول اخلاقی اسلامی در توسعه فناوری برای اطمینان از اینکه فناوری برای منافع جامعه و مطابق با ارزش‌های اسلامی مورد استفاده قرار می‌گیرد، ضروری است.
سه رکن تحول اقتصادی دیجیتال: تاب‌آوری، امنیت سایبری و انطباق با شریعت
تحول اقتصادی دیجیتال کشور باید تاب‌آوری فناوری، امنیت سایبری و انطباق با شریعت را در اولویت قرار دهد. مالزی با ادغام این سه رکن می‌تواند به الگویی برای توسعه فناوری فراگیر برای سایر کشورهای در حال توسعه تبدیل شود.
- تاب‌آوری فناوری: ایجاد زیرساخت‌های فناوری مقاوم که بتواند در برابر اختلالات مقاومت کند و با شرایط متغیر سازگار شود، بسیار مهم است. این شامل تنوع بخشیدن به زنجیره‌های تأمین، سرمایه‌گذاری در تحقیق و توسعه محلی و توسعه نیروی کار ماهر می‌شود.
- امنیت سایبری: تقویت قابلیت‌های امنیت سایبری برای محافظت در برابر تهدیدات سایبری و اطمینان از امنیت داده‌ها و زیرساخت‌های حیاتی ضروری است. این شامل سرمایه‌گذاری در فناوری‌های امنیت سایبری، آموزش متخصصان امنیت سایبری و ترویج آگاهی از امنیت سایبری در بین مشاغل و مصرف‌کنندگان می‌شود.
- انطباق با شریعت: اطمینان از اینکه توسعه فناوری با اصول شریعت سازگار است برای اطمینان از اینکه فناوری برای منافع جامعه و مطابق با ارزش‌های اسلامی مورد استفاده قرار می‌گیرد، مهم است. این شامل توسعه دستورالعمل‌ها و استانداردهای اخلاقی برای توسعه هوش مصنوعی، ترویج کاربردهای هوش مصنوعی در مالی اسلامی و مشارکت با علمای دینی و رهبران جامعه می‌شود.
مالزی با پذیرش این استراتژی‌ها می‌تواند از چالش‌های طوفان اقتصادی جهانی عبور کند، از فرصت‌های ارائه شده توسط ظهور فناوری چینی استفاده کند و آینده‌ای فناوری مقاوم، اخلاقی و مرفه را ایجاد کند.