مطالعه بنیاد لینوکس: شمشیری دو لبه
مطالعه بنیاد لینوکس، که اوایل این ماه منتشر شد، از مزایای سیستم‌های هوش مصنوعی متن باز دفاع می‌کند و بر مقرون به صرفه بودن آنها برای مشاغل در هر اندازه، به ویژه شرکت‌های کوچک، تأکید دارد. این مطالعه نشان می‌دهد سازمان‌هایی که مدل‌های هوش مصنوعی بسته را انتخاب می‌کنند، ممکن است سه و نیم برابر بیشتر از کسانی که از گزینه‌های متن باز استفاده می‌کنند، هزینه نرم‌افزاری متحمل شوند.
این تحقیق با بدنه‌ی فزاینده‌ای از شواهد همسو است که از مزایای هوش مصنوعی متن باز پشتیبانی می‌کنند. به عنوان مثال، یک نظرسنجی که توسط IBM و Morning Consult در ژانویه انجام شد، نشان داد که بیش از نیمی از شرکت‌هایی که از ابزارهای هوش مصنوعی متن باز استفاده می‌کنند، احتمال بیشتری دارد که بازده مثبت سرمایه‌گذاری (ROI) را تجربه کنند. علاوه بر این، دو پنجم از پاسخ‌دهندگان که هنوز راهکارهای هوش مصنوعی متن باز را اتخاذ نکرده‌اند، از قصد خود برای ادغام این ابزارها در پروژه‌های هوش مصنوعی خود در سال آینده خبر دادند.
با این حال، مشارکت متا در مطالعه بنیاد لینوکس، بحثی را برانگیخته و منتقدین بر این باورند که این مشارکت به عنوان یک کمپین بازاریابی کم‌رنگ برای مدل‌های هوش مصنوعی Llama شرکت عمل می‌کند.
معضل “متن باز”: Llama زیر ذره‌بین
آماندا براک، مدیر عامل OpenUK، ادعا می‌کند که مدل‌های Llama متا معیارهای لازم برای طبقه‌بندی به عنوان “متن باز” واقعی را ندارند. او اشاره می‌کند که نه متا و نه این مطالعه، این مغایرت را تصدیق نمی‌کنند.
براک اظهار داشت: «Llama، صرف نظر از تعریفی که انتخاب می‌کنید، "متن باز" نیست. من شخصاً تعریف نرم‌افزار متن باز (OSD) از ابتکار متن باز (OSI) را ترجیح می‌دهم. Llama به دلیل چندین دلیل، از جمله گنجاندن یک محدودیت تجاری در مجوز خود، از مطابقت با استاندارد متن باز آن ناکام می‌ماند.»
براک در ادامه به پیامدهای این محدودیت پرداخت: «این محدودیت، جریان آزاد که مرکز مجوز متن باز است را مختل می‌کند و اصطکاک ایجاد می‌کند. ما متکی به این هستیم که متن باز توسط هر کسی برای هر منظوری قابل استفاده باشد، و Llama این الزام را برآورده نمی‌کند.»
ادعاهای متا در مورد متن باز: یک موضوع بحث‌برانگیز
محدوده مدل Llama متای متا به عنوان “متن باز” برچسب‌گذاری شده است، اما این شرکت با چالش‌های مداومی از سوی ذینفعان صنعت در رابطه با این ادعا مواجه بوده است. نکته اصلی اختلاف، حول تفسیرهای مختلف از آنچه که واقعاً “متن باز” را تشکیل می‌دهد، می‌چرخد.
هسته اصلی اختلاف نظر، در شرایط صدور مجوز اعمال شده برای کاربران پس از رسیدن به سطح معینی از تجاری‌سازی نهفته است. در حالی که مدل‌های Llama دسترسی باز را ارائه می‌دهند، محدودیت‌هایی برای کاربران تحت شرایط خاص اعمال می‌شود.
در اوایل سال جاری، ابتکار متن باز (OSI) به طور عمومی از متا در مورد این موضوع انتقاد کرد و ادعا کرد که این شرکت “به طور نادرستی به ترویج Llama به عنوان متن باز ادامه می‌دهد.”
براک ضمن اذعان به تلاش‌های متا با طیف Llama به عنوان “گامی در جهت درست” در ترویج آگاهی از متن باز، تأکید می‌کند که پیشرفت قابل توجهی هنوز برای مقابله مؤثر با “شستشوی باز” در صنعت فناوری مورد نیاز است.
براک خاطرنشان کرد: «با تأکید وب‌سایت متا بر یک نکته کلیدی از گزارش خود به عنوان "تحقیقات بنیاد لینوکس نشان می‌دهد که چگونه مدل‌های هوش مصنوعی متن باز، مانند Llama، با در دسترس‌تر کردن راهکارهای مهم فناوری، باعث رشد اقتصادی، نوآوری و رقابت می‌شوند"، جای تعجب نیست که OSI با خشم برخاسته است و بنیاد لینوکس را به حمایت از شستشوی باز متهم می‌کند.»
او در ادامه بر پیامدهای گسترده‌تر شستشوی باز تأکید کرد و گفت: «شستشوی باز فقط یک مسئله متن باز امروزی نیست. با قانونگذارانی مانند اتحادیه اروپا که از اصطلاح متن باز به عنوان مبنایی برای استثنائات مسئولیت در هوش مصنوعی و استانداردهایی که باید در هوش مصنوعی رعایت شوند، استفاده می‌کنند، تأثیر شستشوی باز به یک موضوع اجتماعی تبدیل شده است.»
فراتر از متا: یک روند گسترده‌تر در صنعت
متا تنها توسعه‌دهنده صنعتی نیست که در تیررس بحث تعریف متن باز قرار گرفته است.
در مارس 2024، Databricks مدل زبانی بزرگ خود، DBRX را راه‌اندازی کرد، که کارشناسان همچنین ادعا کردند که به استانداردهای متن باز پایبند نیست. این امر به گنجاندن یک سیاست استفاده قابل قبول خارجی و عملکرد آن تحت مجوزی خارج از حوزه قضایی چارچوب OSI نسبت داده شد. جنجال DBRX بیشتر ابهام و پیچیدگی پیرامون اصطلاح “متن باز” و چالش‌های پیش روی توسعه‌دهندگان در پیمایش تفسیرهای مختلف آن را برجسته می‌کند. این بحث نیاز به وضوح و استانداردسازی بیشتر در تعریف اصول متن باز، به ویژه در زمینه به سرعت در حال تحول هوش مصنوعی را برجسته می‌کند. بدون یک تعریف پذیرفته شده جهانی، خطر “شستشوی باز” همچنان پابرجا خواهد بود و به طور بالقوه اعتبار و یکپارچگی جنبش متن باز را تضعیف می‌کند.
تعریف متن باز: اصول اصلی
برای درک بحث و جدال پیرامون Llama متای متا و DBRX داتابریکس، ضروری است که به اصول اساسی که نرم‌افزار متن باز را تعریف می‌کنند، بپردازیم. ابتکار متن باز (OSI) یک تعریف گسترده‌ای را ارائه می‌دهد که ده معیار اصلی را که یک مجوز نرم‌افزار باید برای در نظر گرفته شدن به عنوان متن باز داشته باشد، مشخص می‌کند:
- توزیع مجدد رایگان: مجوز نباید هیچ طرفی را از فروش یا واگذاری نرم‌افزار به عنوان جزئی از توزیع تجمیعی نرم‌افزار حاوی برنامه‌هایی از چندین منبع مختلف منع کند. مجوز نباید برای چنین فروشی حق امتیاز یا هزینه دیگری را مطالبه کند.
- کد منبع: برنامه باید شامل کد منبع باشد و باید اجازه توزیع در کد منبع و همچنین فرم کامپایل شده را بدهد. در جایی که برخی از اشکال یک محصول با کد منبع توزیع نمی‌شود، باید وسیله‌ای با تبلیغات خوب برای به دست آوردن کد منبع با هزینه‌ای بیش از هزینه تولید مثل معقول وجود داشته باشد - ترجیحاً، دانلود از طریق اینترنت بدون پرداخت هزینه. کد منبع باید شکل ترجیحی باشد که یک برنامه‌نویس برنامه را تغییر می‌دهد. کد منبع به طور عمدی مبهم مجاز نیست. اشکال واسطی مانند خروجی یک پیش پردازنده یا مترجم مجاز نیست.
- آثار مشتق: مجوز باید اجازه اصلاحات و آثار مشتق را بدهد و باید اجازه دهد که آنها با همان شرایط مجوز نرم‌افزار اصلی توزیع شوند.
- یکپارچگی کد منبع نویسنده: مجوز ممکن است توزیع کد منبع را در شکل اصلاح شده محدود کند، فقط در صورتی که مجوز اجازه توزیع “فایل‌های پچ” را با کد منبع به منظور اصلاح برنامه در زمان ساخت بدهد. مجوز باید صریحاً توزیع نرم‌افزار ساخته شده از کد منبع اصلاح شده را مجاز کند. مجوز ممکن است از آثار مشتق بخواهد که نام یا شماره نسخه متفاوتی از نرم‌افزار اصلی داشته باشند.
- عدم تبعیض علیه افراد یا گروه‌ها: مجوز نباید علیه هیچ شخص یا گروهی از افراد تبعیض قائل شود.
- عدم تبعیض علیه زمینه‌های تلاش: مجوز نباید هیچ‌کس را از استفاده از برنامه در یک زمینه خاص از تلاش محدود کند. به عنوان مثال، ممکن است برنامه را از استفاده در یک تجارت یا از استفاده برای تحقیقات ژنتیکی منع نکند.
- توزیع مجوز: حقوق مرتبط با برنامه باید برای همه کسانی که برنامه به آنها توزیع مجدد می‌شود، بدون نیاز به اجرای مجوز اضافی توسط آن طرف‌ها اعمال شود.
- مجوز نباید مختص یک محصول باشد: حقوق مرتبط با برنامه نباید بستگی به این داشته باشد که برنامه بخشی از یک توزیع نرم‌افزای خاص باشد. اگر برنامه از آن توزیع استخراج شود و در شرایط مجوز برنامه استفاده یا توزیع شود، تمام طرف‌هایی که برنامه به آنها توزیع مجدد می‌شود باید همان حقوقی را داشته باشند که در ارتباط با توزیع نرم‌افزار اصلی اعطا می‌شود.
- مجوز نباید نرم‌افزار دیگر را محدود کند: مجوز نباید محدودیت‌هایی را برای نرم‌افزار دیگری که همراه با نرم‌افزار دارای مجوز توزیع می‌شود، اعمال کند. به عنوان مثال، مجوز نباید اصرار داشته باشد که تمام برنامه‌های دیگری که روی رسانه مشابه توزیع می‌شوند، نرم‌افزار متن باز باشند.
- مجوز باید از نظر فناوری بی‌طرف باشد: هیچ‌گونه پیش‌بینی مجوز نباید مبتنی بر هیچ فناوری یا سبک رابط فردی باشد.
این اصول بر اهمیت آزادی، شفافیت و همکاری در اکوسیستم متن باز تأکید می‌کنند. هنگامی که یک مجوز نرم‌افزار از این اصول منحرف می‌شود، این سوالات را مطرح می‌کند که آیا این نرم‌افزار واقعاً می‌تواند متن باز در نظر گرفته شود یا خیر. در مورد Llama متای متا و DBRX داتابریکس، نگرانی‌ها حول محدودیت‌های تجاری، سیاست‌های استفاده قابل قبول و چارچوب‌های مجوز است که ممکن است به طور کامل با تعریف OSI همسو نباشند.
پیامدهای “شستشوی باز”
عمل “شستشوی باز”، که در آن شرکت‌ها نرم‌افزار خود را به عنوان متن باز معرفی می‌کنند در حالی که به طور کامل معیارهای آن را
براورده نمی‌کنند، می‌تواند چندین پیامد منفی داشته باشد:
- از بین بردن اعتماد: می‌تواند اعتماد به جنبش متن باز را به طور کلی از بین ببرد و تشخیص بین پروژه‌های متن باز واقعی و پروژه‌هایی که صرفاً تظاهر می‌کنند را برای کاربران دشوار کند.
- بی‌انگیزگی مشارکت: می‌تواند مشارکت توسعه‌دهندگانی را که به اصول متن باز متعهد هستند، دلسرد کند، زیرا ممکن است احساس کنند که تلاش‌های آنها توسط شرکت‌هایی که با قوانین یکسانی بازی نمی‌کنند، تضعیف می‌شود.
- عدم قطعیت قانونی: می‌تواند عدم قطعیت قانونی را برای کاربرانی که به نرم‌افزار اعتماد می‌کنند ایجاد کند، زیرا ممکن است از حقوق و تعهدات خود تحت مجوز مطمئن نباشند.
- مانع نوآوری: می‌تواند با محدود کردن آزادی برای اصلاح و توزیع مجدد نرم‌افزار، که محرک اصلی نوآوری در جامعه متن باز است، مانع نوآوری شود.
بنابراین، ضروری است که شرکت‌ها در مورد شرایط مجوز نرم‌افزار خود شفاف باشند و از ادعاهای گمراه‌کننده در مورد وضعیت متن باز آن اجتناب کنند.
نیاز به وضوح و استانداردسازی بیشتر
بحث مداوم در مورد Llama متای متا و DBRX داتابریکس، نیاز به وضوح و استانداردسازی بیشتر در تعریف اصول متن باز را برجسته می‌کند. فقدان یک تعریف پذیرفته شده جهانی، سردرگمی ایجاد می‌کند و به شرکت‌ها اجازه می‌دهد از شکاف‌ها سوء استفاده کنند و در “شستشوی باز” شرکت کنند.
چندین ابتکار برای رسیدگی به این موضوع در حال انجام است:
- ابتکار متن باز (OSI): OSI همچنان نقش مهمی در تعریف و ترویج اصول متن باز ایفا می‌کند. این یک تعریف گسترده‌ای از متن باز ارائه می‌دهد و گواهینامه‌هایی را برای مجوزهایی که معیارهای آن را برآورده می‌کنند، ارائه می‌دهد.
- بنیاد لینوکس: بنیاد لینوکس در تلاش است تا همکاری و نوآوری را در جامعه متن باز ترویج کند. این یک پلت فرم برای پروژه‌های متن باز فراهم می‌کند و میزبان رویدادهایی است که توسعه‌دهندگان، کاربران و شرکت‌ها را گرد هم می‌آورد.
- اتحادیه اروپا (EU): اتحادیه اروپا به طور فزاینده‌ای اهمیت متن باز را تشخیص می‌دهد و آن را در سیاست‌ها و مقررات خود ادغام می‌کند. این اتحادیه از اصطلاح “متن باز” به عنوان مبنایی برای استثنائات مسئولیت در هوش مصنوعی و استانداردهایی که باید در هوش مصنوعی رعایت شوند، استفاده می‌کند.
این ابتکارات به ایجاد یک اکوسیستم متن باز شفاف‌تر و استانداردتر کمک می‌کنند. با این حال، کار بیشتری برای اطمینان از اینکه اصول متن باز به طور واضح تعریف و به طور مداوم اعمال می‌شوند، مورد نیاز است.
پیشروی: شفافیت و پاسخگویی
برای مبارزه موثر با “شستشوی باز” و ترویج متن باز واقعی، رویکردی چند وجهی مورد نیاز است:
- شفافیت: شرکت‌ها باید در مورد شرایط مجوز نرم‌افزار خود شفاف باشند و از ادعاهای گمراه‌کننده در مورد وضعیت متن باز آن اجتناب کنند.
- پاسخگویی: سازمان‌های صنعتی و نهادهای نظارتی باید شرکت‌ها را در قبال ادعاهای متن باز خود پاسخگو نگه دارند و علیه کسانی که در “شستشوی باز” شرکت می‌کنند، اقدام کنند.
- آموزش: کاربران و توسعه‌دهندگان باید در مورد اصول متن باز و نحوه شناسایی پروژه‌های متن باز واقعی آموزش ببینند.
- همکاری: جامعه متن باز باید به همکاری برای تعریف و ترویج اصول متن باز و توسعه ابزارها و منابعی که به کاربران و توسعه‌دهندگان کمک می‌کند تا در اکوسیستم متن باز پیمایش کنند، ادامه دهد.
با همکاری یکدیگر، می‌توانیم یک اکوسیستم متن باز شفاف‌تر، پاسخگوتر و نوآورانه‌تر ایجاد کنیم که برای همه سودمند باشد. آینده هوش مصنوعی و سایر فناوری‌ها به آن بستگی دارد.