جاه‌طلبی‌های هوش مصنوعی مالزی در سایه رقابت آمریکا-چین

اعلام اولیه و پس‌گیری متعاقب آن

اعلامیه اولیه که توسط معاون وزیر ارتباطات، تئو نی چینگ، مطرح شد، حول محور آغاز اکوسیستم جامع هوش مصنوعی مالزی بود. این پروژه جاه‌طلبانه به عنوان اولین پروژه در منطقه قلمداد شد که از تراشه‌ها و سرورهای پیشرفته Huawei و مدل زبان بزرگ DeepSeek در خارج از چین استفاده می‌کند. این همکاری به عنوان گامی مهم در تلاش‌های مالزی برای توسعه زیرساخت‌های استراتژیک هوش مصنوعی خود تلقی شد.

با این حال، هیجان پیرامون این اعلامیه عمر کوتاهی داشت. تنها یک روز بعد، بلومبرگ گزارش داد که تئو در حال پس گرفتن اظهارات خود در مورد Huawei است و هیچ توضیحی برای این چرخش ناگهانی ارائه نداد. این پس‌گیری غیرمنتظره، تردیدهایی را در مورد آینده این پروژه ایجاد کرد و سوالاتی را درباره عواملی که بر تصمیم دولت تأثیر می‌گذارند، برانگیخت.

در بحبوحه این ابهام، نماینده Huawei اظهار داشت که این شرکت هیچ تراشه Ascend خود را در مالزی نفروخته و دولت نیز هیچ خریدی انجام نداده است. این بیانیه، وضعیت را بیش از پیش پیچیده کرد و گمانه‌زنی‌ها را درباره ماهیت و دامنه همکاری برنامه‌ریزی شده افزایش داد.

نگرانی‌های مربوط به کنترل صادرات آمریکا

پس‌گیری اطلاعیه Huawei همزمان با افزایش نگرانی‌ها در مورد کنترل صادرات آمریکا بر تراشه‌های پیشرفته هوش مصنوعی بود. وزارت بازرگانی ایالات متحده اخیراً دستورالعمل‌هایی را صادر کرده بود که به شرکت‌ها هشدار می‌داد استفاده از تراشه‌های Ascend Huawei می‌تواند آنها را در معرض خطر نقض این کنترل‌ها قرار دهد.

این دستورالعمل‌ها بر تلاش‌های دولت ایالات متحده برای محدود کردن جریان فناوری پیشرفته به چین، به ویژه در زمینه‌هایی مانند هوش مصنوعی که در آن به دنبال حفظ برتری رقابتی خود است، تأکید داشت. نگرانی‌های ایالات متحده ناشی از استفاده بالقوه از این فناوری‌ها برای پیشبرد توانایی‌های نظامی چین و از بین بردن سلطه ایالات متحده در زمینه هوش مصنوعی است.

شفاف‌سازی دولت

در واکنش به جنجال‌های پیرامون اطلاعیه Huawei، وزارت سرمایه‌گذاری، تجارت و صنعت بیانیه‌ای صادر کرد و در آن موضع دولت را روشن کرد. این وزارتخانه تأکید کرد که ابتکار زیرساخت هوش مصنوعی که شامل Skyvast، یک شرکت مالزیایی، و Huawei می‌شود، یک تلاش "خصوصی" است.

در این بیانیه همچنین آمده است که این ابتکار توسط دولت مالزی توسعه نیافته، تأیید نشده یا هماهنگ نشده است و بخشی از هیچ توافقنامه دولت به دولت یا برنامه فناوری ملی اجباری نیست. این شفاف‌سازی به دنبال دور کردن دولت از این پروژه و کاهش نگرانی‌ها در مورد نقض احتمالی کنترل صادرات آمریکا بود.

این وزارتخانه همچنین بر تعهد مالزی به رعایت کامل تمام قوانین کنترل صادرات قابل اجرا، دستورالعمل‌های امنیت ملی و راهنمایی‌های نوظهور از سوی مقامات نظارتی جهانی تأکید کرد. در عین حال، این وزارتخانه بر حق حاکمیتی مالزی برای تدوین سیاست‌های خود مطابق با منافع ملی تأکید کرد.

بررسی ایالات متحده و "پشته" هوش مصنوعی

اطلاعیه اولیه Huawei توجه مقامات آمریکایی، از جمله David Sacks ، چهره برجسته در زمینه هوش مصنوعی و کریپتو در دولت ترامپ را به خود جلب کرده بود. Sacks گزارشی در مورد این معامله را بازنشر کرد و نگرانی‌هایی را در مورد پیامدهای بالقوه آن برای رقابت ایالات متحده در هوش مصنوعی ابراز کرد.

اظهارات Sacks مفهوم "پشته" هوش مصنوعی را برجسته کرد که به مجموعه ابزارها، فناوری‌ها و چارچوب‌های مورد نیاز برای ساخت، آموزش، استقرار و مدیریت برنامه‌های هوش مصنوعی اشاره دارد. نگرانی این بود که اتکا به یک "پشته کامل چینی" می‌تواند توسعه و پذیرش فناوری‌های هوش مصنوعی آمریکایی را تضعیف کند.

دولت ترامپ اخیراً قانون انتشار هوش مصنوعی را که توسط دولت بایدن راه‌اندازی شده بود و سطوح مختلفی از دسترسی را برای کشورهایی که به دنبال تراشه‌های هوش مصنوعی هستند، ایجاد می‌کرد، لغو کرد. لغو این قانون نشان دهنده عزم دولت ایالات متحده برای حفظ کنترل شدید بر صادرات فناوری پیشرفته هوش مصنوعی است.

گزارش شده است که ایالات متحده قصد دارد قوانین صادرات تراشه‌های هوش مصنوعی خود را اصلاح کند تا سخت‌افزار هوش مصنوعی آمریکایی را در سراسر جهان ارتقا دهد و در عین حال، اقداماتی را برای جلوگیری از روی آوردن شرکت‌هایی که مراکز داده را در آسیای جنوب شرقی یا خاورمیانه می‌سازند به جایگزین‌های چینی، اجرا کند.

جاه‌طلبی‌های مرکز داده مالزی و جریان غیرقانونی تراشه‌ها

مالزی به یک مرکز برجسته برای توسعه مراکز داده، به ویژه در ایالت جنوبی جوهور تبدیل شده است. در 18 ماه گذشته، این ایالت سرمایه‌گذاری‌های قابل توجهی را از شرکت‌هایی مانند Nvidia، Microsoft و ByteDance جذب کرده است که همگی به دنبال ایجاد مراکز داده در منطقه هستند.

با این حال، مالزی نیز با مشکلاتی در رابطه با جریان غیرقانونی تراشه‌ها مواجه بوده است. در اوایل سال جاری، سنگاپور سه مرد را در یک پرونده کلاهبرداری در رابطه با فروش تراشه‌های Nvidia از طریق مالزی به چین متهم کرد. این حادثه نشان داد که مالزی می‌تواند به عنوان یک نقطه حمل و نقل برای فناوری‌های حساسی که به مقصد چین هستند، مورد استفاده قرار گیرد.

دولت ایالات متحده متعهد شده است که حمل و نقل غیرقانونی تراشه‌های پیشرفته Nvidia به چین از طریق کشورهای ثالث را سرکوب کند و مقامات به طور خاص مالزی را به عنوان یک منطقه نگران کننده شناسایی کرده‌اند. ایالات متحده از مالزی درخواست کرده است که بر محموله‌های تراشه‌های Nvidia نظارت کند تا اطمینان حاصل شود که آنها به مقاصد غیرمجاز منحرف نمی‌شوند.

Tengku Zafrul Aziz، وزیر سرمایه‌گذاری، تجارت و صنعت مالزی، چالش‌های ردیابی نیمه هادی‌ها از طریق زنجیره‌های تامین جهانی را که شامل چندین طرف از جمله تولیدکنندگان تراشه، تأمین کنندگان و توزیع کنندگان می‌شود، تصدیق کرد.

مسابقه گسترده‌تر هوش مصنوعی بین ایالات متحده و چین

جنجال‌های پیرامون همکاری هوش مصنوعی مالزی با Huawei بر مسابقه گسترده‌تر هوش مصنوعی بین ایالات متحده و چین تأکید می‌کند. هر دو کشور سرمایه‌گذاری‌های زیادی در تحقیق و توسعه هوش مصنوعی انجام می‌دهند و به دنبال دستیابی به مزیت رقابتی در این فناوری مهم هستند.

کاخ سفید اخیراً از توافقاتی برای ارسال صدها هزار تراشه هوش مصنوعی به عربستان سعودی خبر داد که بخش قابل توجهی از این تراشه‌ها به Humain، یک استارت‌آپ هوش مصنوعی که توسط صندوق ثروت ملی عربستان سعودی راه‌اندازی شده است، می‌رود. این اقدام نشان دهنده تلاش‌های دولت ایالات متحده برای تقویت مشارکت خود در حوزه هوش مصنوعی و مقابله با نفوذ رو به رشد چین است.

در واکنش به هشدارهای ایالات متحده علیه شرکت‌هایی که از تراشه‌های Ascend Huawei استفاده می‌کنند، پکن ایالات متحده را به "قلدری و حمایت گرایی یکجانبه" متهم کرده و استدلال می‌کند که این اقدامات ثبات زنجیره صنعتی و زنجیره تأمین جهانی نیمه هادی را تضعیف می‌کند.

پیمایش در یک چشم‌انداز پیچیده

مالزی خود را در موقعیت چالش برانگیزی می‌یابد که بین منافع رقیب ایالات متحده و چین در بخش فناوری گرفتار شده است. این کشور به دنبال استفاده از هوش مصنوعی برای پیشبرد رشد اقتصادی و بهبود خدمات عمومی است، اما باید شبکه پیچیده کنترل صادرات و ملاحظات ژئوپلیتیکی را نیز پیمایش کند.

ماجرای مربوط به اطلاعیه Huawei نیاز مالزی به ارزیابی دقیق پیامدهای مشارکت‌های فناوری خود و اطمینان از انطباق با تمام مقررات قابل اجرا را برجسته می‌کند. دولت همچنین باید بین تمایل خود برای جذب سرمایه‌گذاری خارجی و تعهد خود به حفظ حاکمیت و پیگیری منافع ملی خود تعادل برقرار کند.

همزمان با تشدید مسابقه هوش مصنوعی بین ایالات متحده و چین، مالزی باید یک استراتژی روشن و منسجم برای پیمایش در این چشم‌انداز پیچیده توسعه دهد. این استراتژی باید شفافیت، پاسخگویی و پایبندی به هنجارها و استانداردهای بین‌المللی را در اولویت قرار دهد. مالزی با انجام این کار می‌تواند مزایای هوش مصنوعی را به حداکثر برساند و در عین حال خطرات مرتبط با تنش‌های ژئوپلیتیکی را کاهش دهد.

دولت مالزی باید پیامدهای احتمالی هرگونه همکاری فناوری را به دقت در نظر بگیرد و بررسی‌های لازم و ارزیابی‌های ریسک را برای اطمینان از انطباق با مقررات بین‌المللی و همسویی با منافع ملی انجام دهد. مالزی همچنین باید به طور فعال با ایالات متحده و چین تعامل داشته باشد، ارتباطات باز را تقویت کند و به دنبال راه حل‌های سودمند متقابل باشد. مالزی با حفظ موضع بی‌طرفانه و ترویج همکاری، می‌تواند خود را به عنوان یک شریک مورد اعتماد در اکوسیستم جهانی هوش مصنوعی معرفی کند. سرمایه‌گذاری در قابلیت‌های هوش مصنوعی داخلی نیز برای مالزی بسیار مهم است تا وابستگی خود را به فناوری‌های خارجی کاهش دهد و نوآوری را در داخل مرزهای خود تقویت کند. این می‌تواند شامل حمایت از استارت‌آپ‌های محلی، ترویج تحقیق و توسعه و توسعه نیروی کار ماهر در زمینه‌های مرتبط با هوش مصنوعی باشد.

این حادثه یادآور وابستگی متقابل فناوری، ژئوپلیتیک و توسعه اقتصادی در قرن بیست و یکم است. در حالی که کشورهای سراسر جهان در تلاش برای مهار قدرت متحول کننده هوش مصنوعی هستند، باید مراقب خطرات و چالش‌های احتمالی مرتبط با آن نیز باشند. تجربه مالزی درس‌های ارزشمندی را برای سایر کشورهایی که به دنبال پیمایش در پیچیدگی‌های رقابت فناوری ایالات متحده و چین و ایجاد مسیر خود در عصر هوش مصنوعی هستند، ارائه می‌دهد.

مالزی در آینده باید موارد زیر را در اولویت قرار دهد:

• شفافیت و بررسی دقیق: ارزیابی‌های کاملی از تمام مشارکت‌های فناوری انجام دهید تا از انطباق با مقررات بین‌المللی و همسویی با منافع ملی اطمینان حاصل شود.
• بی‌طرفی و همکاری: با ایالات متحده و چین تعامل داشته باشید، ارتباطات باز را تقویت کنید و به دنبال راه حل‌های سودمند متقابل باشید.
• قابلیت‌های هوش مصنوعی داخلی: در استارت‌آپ‌های محلی، تحقیق و توسعه و توسعه نیروی کار سرمایه‌گذاری کنید تا وابستگی به فناوری‌های خارجی کاهش یابد و نوآوری در داخل مرزهای خود تقویت شود.
• برنامه‌ریزی استراتژیک: یک استراتژی روشن و منسجم برای پیمایش در چشم‌انداز ژئوپلیتیکی پیچیده مسابقه هوش مصنوعی توسعه دهید و شفافیت، پاسخگویی و پایبندی به هنجارهای بین‌المللی را در اولویت قرار دهید.

مالزی با پذیرش این اصول می‌تواند پیچیدگی‌های رقابت فناوری ایالات متحده و چین را پشت سر بگذارد و جایگاه خود را به عنوان یک بازیگر پیشرو در چشم‌انداز جهانی هوش مصنوعی تضمین کند.

علاوه بر این، این حادثه بر اهمیت حیاتی ارتباطات و هماهنگی واضح در داخل دولت مالزی تأکید می‌کند. اظهارات متناقض مقامات مختلف دولتی، سردرگمی و عدم اطمینان ایجاد کرد، اعتماد عمومی را تضعیف کرد و به طور بالقوه به شهرت مالزی به عنوان یک شریک قابل اعتماد آسیب رساند. برای جلوگیری از شرایط مشابه در آینده، دولت باید پروتکل‌های روشنی را برای برقراری ارتباط در مورد مسائل حساس فناوری ایجاد کند و اطمینان حاصل کند که همه مقامات به طور کامل از مواضع کلیدی سیاست مطلع و همسو هستند.

در نهایت، این پرونده نیاز مالزی به تقویت دفاع سایبری خود را برجسته می‌کند. از آنجایی که کشور به طور فزاینده‌ای به فناوری‌های دیجیتال متکی می‌شود، در برابر حملات سایبری و جاسوسی آسیب‌پذیرتر می‌شود. دولت باید در زیرساخت‌ها و آموزش‌های پیشرفته امنیت سایبری سرمایه‌گذاری کند تا از زیرساخت‌های حیاتی و داده‌های حساس خود در برابر عوامل مخرب محافظت کند.

مالزی با پرداختن به این چالش‌ها و اجرای توصیه‌های ذکر شده در بالا، می‌تواند خطرات مرتبط با رقابت فناوری ایالات متحده و چین را کاهش دهد و اطمینان حاصل کند که می‌تواند به تعقیب جاه‌طلبی‌های هوش مصنوعی خود به شیوه‌ای مسئولانه و پایدار ادامه دهد.