چشمانداز هوش مصنوعی در 100 روز پس از ظهور شهابسنگ DeepSeek R1 در 20 ژانویه 2025 به طور غیرقابل برگشتی تغییر کرده است. این دوره شاهد ظهور DeepSeek به عنوان یک نیروی غالب بوده است، نه تنها تخصص هوش مصنوعی چین را به نمایش گذاشت، بلکه مسیر توسعه جهانی هوش مصنوعی را نیز شکل داد. این گزارش به بررسی تأثیر تحولآفرین صعود DeepSeek میپردازد و تأثیر آن بر سرمایهگذاریهای هوش مصنوعی، استراتژیهای سرمایهگذاری و پویاییهای رقابتی در داخل صنعت را بررسی میکند.
خط حیاتی برای استارتآپهای هوش مصنوعی
برای ژانگ یانگ، بنیانگذار یک شرکت سختافزار هوش مصنوعی، ظهور DeepSeek چیزی کمتر از یک خط حیاتی نبود. در آستانه فروپاشی در اواخر سال 2024، شرکت ژانگ یانگ، که بر سختافزار هوش مصنوعی همراه متمرکز بود، با وجود تلاشهای گستردهاش، برای تأمین بودجه کافی تلاش کرده بود. تقاضا برای محصول آنها محدود بود و شرکت به سرعت منابع خود را در تحقیق و توسعه تخلیه میکرد.
راهاندازی DeepSeek R1 در اوایل سال 2025 نقطه عطفی بود. شرکت ژانگ یانگ یک سفارش قابل توجه از یک برند معروف دریافت کرد که به دنبال توسعه یک دستگاه خانه هوشمند برای کودکان بر اساس مدل DeepSeek R1 بود. این فرصت غیرمنتظره کسب و کار ژانگ یانگ را از آستانه ورشکستگی به وضعیت رشد سریع تبدیل کرد. ژانگ یانگ با ابراز قدردانی، شوخی کرد: «من واقعاً میخواهم از لیانگ ونفنگ تشکر کنم.»
این دگرگونی یک مورد مجزا نیست. لی پو، که پس از ترک مایکروسافت در ژوئیه 2023 وارد کارآفرینی هوش مصنوعی شد، برنامه DeepSeek را در طول سال نو قمری با والدین خود به اشتراک گذاشت. او خاطرنشان کرد که DeepSeek اولین برنامه هوش مصنوعی بود که واقعاً با عموم مردم طنینانداز شد.
استارتآپ لی پو، که سال گذشته در مرحله تأمین مالی اولیه بود، با الزامات سختگیرانهای که معمولاً با تأمین مالی دورهای Pre-A و A همراه است، روبرو شد. با این حال، امسال، تیم او درگیر بحثهای امیدوارکنندهای با چندین صندوق دلار آمریکا بوده است. برای لی پو، که قبلاً بر بازارهای خارج از کشور تمرکز داشت، به رسمیت شناخته شدن بینالمللی DeepSeek به عنوان یک کارت ویزیت عمل کرده است و نه تنها سطح پیشرفته فناوری هوش مصنوعی در چین، بلکه پتانسیل تیمهای هوش مصنوعی چینی را برای کاهش هزینهها و تسریع تجاریسازی نشان میدهد.
ماسههای متغیر سرمایهگذاری هوش مصنوعی
100 روز پس از انتشار DeepSeek R1 شاهد تغییر قابل توجهی در چشمانداز سرمایهگذاری خطرپذیر هوش مصنوعی بوده است.
در آگوست 2024، ژو شیائوهو، شریک مدیریت در GSR Ventures، پیشبینی کرد که هیچ شرکت بزرگ مدل مستقلی فراتر از پنج سال زنده نخواهد ماند، و پیشنهاد کرد که هوش مصنوعی “شش ببر کوچک” در نهایت توسط شرکتهای بزرگتر خریداری خواهند شد. با این حال، در عرض 60 روز پس از موفقیت DeepSeek، ژو شیائوهو در مارس 2025 در فید WeChat خود پست کرد و تمایل خود را برای سرمایهگذاری در DeepSeek با هر ارزشیابی در صورت باز شدن شرکت برای تأمین مالی ابراز کرد.
علیرغم این اعتماد مجدد به هوش مصنوعی، الگوهای سرمایهگذاری از توسعه مدلهای بزرگ به سمت برنامههای کاربردی هوش مصنوعی و هوش تجسم یافته تغییر کرده است. به عنوان مثال، Huarong Capital در Fluidity مستقر در سیلیکون سرمایهگذاری کرد، که خدمات تسریع استدلال آن برای DeepSeek در پذیرش گسترده آن بسیار مهم بود. ZhenGe Fund و دیگران سرمایهگذاری زیادی در هوش تجسم یافته انجام دادهاند، به طوری که تأمین مالی دور B فناوری YuShu به مبلغ 1 میلیارد یوان رکورد جدیدی را در این زمینه به ثبت رسانده است. شرکتهای سهامی خاص نیز شروع به بررسی حوزههای عمودی مانند “هوش مصنوعی + مراقبتهای بهداشتی” و “هوش مصنوعی + حقوق” کردهاند. به عنوان مثال، ارزش Harvey، یک ابزار تولید قرارداد حقوقی، تنها در شش ماه دو برابر شد.
تأکید DeepSeek بر راهکارهای متنباز کمهزینه نه تنها مانع ورود برای توسعه برنامههای کاربردی هوش مصنوعی را کاهش داده است، بلکه رقابت در صنعت هوش مصنوعی را نیز تشدید کرده است.
به عنوان مثال، YueZhiAnMian، یکی از “شش ببر کوچک” هوش مصنوعی، گزارش شده است که 70 درصد از بودجه بازاریابی خود را برای ربات گفتگوی Kimi کاهش داده است تا بر آموزش مدل تمرکز کند و سعی کند رویکرد فنی DeepSeek را تکرار کند. Zhipu AI، که قبلاً 20 درصد از کارکنان خود را در سال 2024 به دلیل فشارهای تجاریسازی اخراج کرده بود، در ماه مارس اعلام کرد که مدلهای سری GLM خود را متنباز میکند و به جنبش متنباز میپیوندد. همچنین بیش از 1.5 میلیارد یوان بودجه از داراییهای دولتی در Hangzhou و Zhuhai دریافت کرد و به دنبال تثبیت نفوذ خود به عنوان یک “تیم ملی” بود.
AI Agent لی پو، “WorkfxAI”، بر سناریوهای عمودی مانند تجارت الکترونیک، بانکداری و مراقبتهای بهداشتی تمرکز دارد. با تنظیم دقیق مدلها با دادههای این حوزههای خاص، نزدیک به یک میلیون یوان درآمد ایجاد کرده است. لی پو گفت: «رقابت دیگر بر سر پارامترهای فنی نیست، بلکه بر سر این است که چه کسی میتواند به سرعت و مؤثرتر مدلها را به سناریوهای خاص متصل کند.»
DeepSeek نیز به تکرار و نوآوری ادامه داده است. در 25 مارس، DeepSeek به طور رسمی یک ارتقاء نسخه جزئی به مدل V3 را اعلام کرد و در 30 آوریل، مدل بزرگ DeepSeek-Prover-V2-671B را منتشر کرد که بر اثبات ریاضی تمرکز دارد. صرف نظر از اینکه اثرات مثبت یا منفی هستند، زلزله “غیرعمدی” که توسط DeepSeek ایجاد شده است، بدون شک پیامدهای عمیقتر و دوررستری خواهد داشت.
جذابیت بودجه خارج از کشور
«تأمین مالی داخلی به خارج از کشور نگاه میکند. ظهور DeepSeek باعث شده است سرمایهگذاران خارجی به تیمهای هوش مصنوعی چینی بیشتر علاقهمند شوند.»
لی پو یکی از اولین اعضای تیم جستجوی Bing مایکروسافت بود. از Alibaba تا مایکروسافت، و سپس شروع سرمایهگذاری هوش مصنوعی خود در ژوئیه 2023، او تیمهایی را هم در چین و هم در خارج از کشور ساخته است. با این حال، سال گذشته، او نتوانست مبلغ رضایتبخشی از بودجه را تأمین کند.
قبل از موفقیت DeepSeek در ژانویه 2025، کارآفرینان هوش مصنوعی مانند لی پو با یک بازار سرمایهگذاری افسرده روبرو بودند.
در زمینه Agent لی پو، تأمین بودجه دور فرشته در چین مستلزم دستیابی به درآمد سالانه 1 میلیون دلار در عرض شش ماه، از صفر بود. در آن زمان، درک روشنی از هوش مصنوعی در بین کاربران B-end یا C-end در چین وجود نداشت، که این الزامات را برای استارتآپهایی مانند لی پو سخت جلوه میداد. «هنگام جمعآوری بودجههای فرشته یا اولیه، سرمایهگذاران اساساً از استانداردهای دور Pre-A یا A استفاده میکردند. داشتن تعداد زیادی کاربر برای دریافت بودجه کافی نبود. آنها نرخ درآمد و پرداخت سطح دور A/Pre-A را مطالبه میکردند.»
در کشورهای خارجی، کلمات کلیدی مرتبط با تیمهای چینی “از نظر فناوری عقب مانده، مقلد” بودند. تیم لی پو نیز نتوانست توجه را به خود جلب کند.
پس از موفقیت DeepSeek در طول سال نو قمری، اوضاع تغییر کرد.
لی پو دیگر نیازی نداشت که با زحمت توضیح دهد هوش مصنوعی چیست. موفقیت DeepSeek حتی برای والدینش در خانه قابل درک بود. در همان زمان، پیشرفتهای فناوری DeepSeek باعث شد سرمایهگذاران خارجی متوجه شوند که «فناوری هوش مصنوعی چین به سطح بالایی رسیده است. اگرچه ممکن است از نظر عملکرد به اندازه OpenAI نوآورانه نباشد، اما DeepSeek ثابت کرده است که ما میتوانیم قیمتها را کاهش دهیم.» صندوقهای خارج از کشوری که قبلاً لی پو را نادیده گرفته بودند، اکنون بیشتر مایل به بررسی تیمهای چینی هستند.
امروز، تأمین مالی دور اولیه لی پو به مرحله نهایی رسیده است، “هدف جمعآوری 5 میلیون دلار است.”
فانگ چنگ، شریک در یک صندوق سرمایهگذاری خطرپذیر داخلی پیشرو، همچنین به Alpha گفت که کاهش قیمت DeepSeek منجر به انفجار در بازار برنامههای کاربردی هوش مصنوعی خواهد شد و اجماعی برای سرمایهگذاری فعال در بالادست (مانند تراشهها) و پاییندست (مانند برنامههای کاربردی و سختافزار) هوش مصنوعی وجود دارد. «ظهور DeepSeek واقعاً منجر به همگرایی درک همه شده است.»
فانگ چنگ متوجه شد که ظهور DeepSeek نه تنها شرکتهای بزرگ را به عجله برای راهاندازی مدلهای بزرگ عمیقفکر سوق داده است، بلکه کارآفرینان هوش مصنوعی نیز از DeepSeek یاد میگیرند.
“WorkfxAI” لی پو نیز شروع به افزودن یک فرآیند نمایشی تفکر در سراسر طراحی محصول و پیوندهای مختلف خود کرده است. محبوبیت DeepSeek باعث شد او متوجه شود که چه ToB و چه ToC، کاربران شفافیت و قابلیت توضیح بیشتری میخواهند. کاربران میخواهند بدانند هوش مصنوعی واقعاً چه کاری انجام میدهد.
پذیرش شفافیت و قابلیت توضیح
مانند لی پو، پس از موفقیت DeepSeek، چنگ سن نه تنها بخشی از مدلهای محصول خود را با DeepSeek جایگزین کرد، بلکه فرآیندهای داخلی محصول را نیز بر اساس الهامی که به دست آورده بود، اصلاح کرد.
چنگ سن پس از ترک یک شرکت اینترنتی پیشرو برای شروع کسب و کار خود در سپتامبر سال گذشته، ابزار Agent خود را در ژانویه سال جاری راهاندازی کرد. هنگام تجزیه و تحلیل دلایل موفقیت DeepSeek، چنگ سن متوجه شد که کیفیت تولید بالای DeepSeek به دلیل نمایش تفکر داخلی آن در خارج است و به کاربران C-end اجازه میدهد مستقیماً دستورالعمل صادر کنند و مدل بزرگ را در فرآیند CoOT (زنجیره تفکر) محدود کنند.
بنابراین، چنگ سن نیز گرههایی را در داخل محصول اضافه کرد تا فرآیند تفکر دستگاه را در دور بعدی خروجی بگنجاند. “کیفیت خروجی پس از افزودن فرآیند تفکر واقعاً بالاتر است.” اگرچه هزینه مصرف ماهانه توکن در مقایسه با قبل 2-3 برابر افزایش یافته است، اما تعداد کاربران ثبت نام شده نیز از 4000 نفر در فوریه به بیش از 30000 نفر در امروز افزایش یافته است.
با این حال، فانگ چنگ اعتراف کرد که اگرچه تیم اخیراً دو برابر تعداد پروژهها را نسبت به نوامبر سال گذشته مشاهده کرده است، اما یک تفاهم ضمنی در صنعت برای اجتناب از زمینه پایگاه مدل بزرگ که DeepSeek در آن قرار دارد، وجود دارد و در عوض بر سرمایهگذاری در برنامههای کاربردی هوش مصنوعی و مسیرهای هوش تجسم یافته تمرکز دارد.
“DeepSeek ثابت کرده است که مدلهای بزرگ لزوماً نباید با قدرت محاسباتی انباشته شوند تا عملکرد را بهبود بخشند، اما موانع مدلهای بزرگ را نیز دوباره افزایش داده است. اکنون برای صندوقها غیر از داراییهای دولتی دشوار است که سرمایهگذاری پیگیری در شش ببر کوچک را بر عهده بگیرند.” فانگ چنگ گفت که حتی اگر سرمایهگذاران لحن خود را نسبت به کارآفرینان شل کرده باشند، تعداد کمی هستند که در واقع اقدام میکنند.
واقعیت جمعآوری سرمایه در یک چشمانداز رقابتی
برای کارآفرینان، بازار سرمایهگذاری کنونی مانند خورشید بهاری به نظر میرسد که روشن به نظر میرسد اما قادر به انتقال گرما نیست.
«در مقایسه با سال گذشته، سرمایهگذاران بیشتری به سمت Agent نگاه میکنند، اما جمعآوری سرمایه دشوارتر است.»
چنگ سن به Alpha گفت که سال گذشته او نیز مانند لی پو تقریباً با شرایط سخت تأمین مالی مسدود شده بود. عنوان یک شرکت اینترنتی پیشرو به آرامی “پولی نشد”. در نهایت، او تصمیم گرفت از سرمایهگذاران فردی به عنوان بودجه اولیه پول بگیرد.
با محبوبیت DeepSeek، سرمایهگذاران فعالتر از سال گذشته به نظر میرسند، اما DeepSeek آستانه فنی را برای توسعهدهندگان معمولی بیشتر کاهش داده است، و نتیجه این است که رقبای بیشتری وجود دارد و جمعآوری پول دشوارتر است.
در واقع، در 100 روز از زمان موفقیت DeepSeek، مسیر مدل بزرگ به طور فزایندهای شلوغ شده است.
دادههای AppGrowing نشان میدهد که از فوریه، سرمایهگذاری Kimi به شدت کاهش یافته است، از بیش از 100 میلیون یوان سرمایهگذاری ماهانه در دسامبر 2024 و ژانویه، به 44.25 میلیون یوان در فوریه. YueZhiAnMian به عنوان یک مدرسه فنی نسبتاً برجسته در میان شش ببر کوچک، همچنین خبر کاهش قابل توجه بودجه سرمایهگذاری محصول را فاش کرده است.
در همان زمان، هنگامی که DeepSeek اعلام کرد که حاشیه سود نظری آن 545٪ است، حتی با قیمتهای بسیار پایین توکن، باز هم میتواند سود کسب کند. Zhipu، که ارزش آن بیش از 20 میلیارد یوان است و به تازگی بیش از 1.5 میلیارد یوان تأمین مالی در مکانهای مختلف دریافت کرده است، طبق گفته Phoenix.com، فروش 300 میلیون یوان در سال 2024 داشته است، اما همچنان 2 میلیارد یوان ضرر داشته است. در مقابل DeepSeek، که متنبازتر است و دید بالاتری دارد، کارآفرینان هوش مصنوعی، حتی شش ببر کوچک برتر، با یک دور حذف شدید در تجاریسازی مشاغل B-end روبرو هستند.
اخیراً شایعه شده است که Wei Wei، رئیس پلتفرم باز، MiniMax را ترک کرده است. در پاسخ، MiniMax گفت که تجارت B-end داخلی وارد مرحله جدیدی از توسعه شده است و توسط رهبران دیگر رهبری خواهد شد. فشار تجاریسازی شرکتهای مدل بزرگ که ناشی از جنون DeepSeek است، ظاهراً برای MiniMax نیز اجتنابناپذیر است.
حتی در سناریوهای عمودی، سطح رقابت فقط در حال افزایش است. آنچه در مقابل کارآفرینان هوش مصنوعی قرار دارد، مشکل فوری تجاریسازی است که باید به آن پاسخ داده شود.
Zero One Wanwu، که توسط Li KaiFu تأسیس شده است، “پیشآموزش” مدلهای زبان بزرگ را متوقف کرده است و در عوض بر فروش راهکارهای تجاری هوش مصنوعی سفارشی با استفاده از مدلهای DeepSeek تمرکز کرده است. Baichuan Intelligence به بازار مراقبتهای بهداشتی روی آورده است.
چنگ سن تصمیم گرفت خدمات سفارشی را برای مشاغل B-end کوچکتر توسعه دهد و دو گروه سنی را هدف قرار دهد: پیر و جوان.
چنگ سن در Xiaohongshu تحت جنون Deepseek اعلام کرد که Agent او به Deepseek دسترسی دارد، و تعداد لایکها میتواند به بیش از 4000 برسد، که محبوبترین پست از زمان شروع کسب و کارش است. با این حال، از آنجایی که تعداد کاربران از 4000 نفر در فوریه به بیش از 30000 نفر افزایش یافته است، و مصرف ماهانه توکن 2-3 برابر افزایش یافته است، چنگ سن هنوز باید راهی برای تیم پیدا کند.
با این حال، چه در قالب پشتیبانی اقامت تیم باشد و چه در بررسی مدل شارژ SaaS تجاری، چنگ سن اعتراف کرد که اینها فقط منابع احتمالی پول نقد هستند، “از این گذشته، SaaS تجاری داخلی سالهاست توسعه یافته است، و شرکتهای بزرگ هنوز یک مدل خوب خاص ایجاد نکردهاند.”
تیم چنگ سن برخلاف سردرگمی ناشی از جستجوی سرمایهگذار هنگام شروع کسب و کار در ابتدای سال گذشته، تصمیم گرفت پایگاه کاربران را به دو گروه سنی، پیر و جوان محدود کند. اگرچه قدرت مصرف این دو گروه مورد تردید است، چنگ سن تصمیم گرفت ابتدا “کارهای ارزشمندی” انجام دهد، “مهم نیست که امسال نتوانیم پول جمع کنیم.”
فشار بیوقفه رقابت فناوری
به نظر میرسد امواجی که توسط سنگریزه DeepSeek ایجاد شده است هنوز محدود است.
برای کارآفرینان، آنچه در 60 روز و 100 روز از زمان موفقیت DeepSeek تغییر نکرده است، فشاری است که ناشی از رقابت فناوری بیپایان است.
WorkfxAI لی پو فرکانس بهروزرسانی را حفظ میکند که هر 1-2 ماه تکرار میشود. بهروزرسانیهای عملکردی کارخانههای بزرگ مانند Google، OpenAI، ByteDance، Alibaba، DeepSeek و غیره به مرجعی برای پیشرفت بهروزرسانی WorkfxAI تبدیل میشوند، «هنگامی که Gemini و OpenAI بهروزرسانی میشوند، ما بلافاصله بهروزرسانی خواهیم کرد.»
تیم لی پو به منظور حفظ موانع فنی ارائه یک پلتفرم Agent برای کاربران B-end، باید در جاده تکرار مداوم قدم بگذارد.
و اخیراً، DeepSeek Vv3 به بهروزرسانیهای عملکردی دست یافته است، و انتظار میرود مدل R2 که بر توانایی استدلال تمرکز دارد نیز قبل از ماه مه منتشر شود. در ماه مارس، OpenAI بهروزرسانیهای عمدهای را در GPT-4o و Sora انجام داد و یک مدل جدید تبدیل متن به تصویر راهاندازی کرد. نه تنها از پرسش مداوم، تبدیل سبک و PPT تصویر پشتیبانی میکند، بلکه حتی از Midjourney، پلتفرم پیشرو در این زمینه، در برخی جنبههای عملکردی پیشی میگیرد.
یک لرزش از یک غول فناوری ممکن است برای کارآفرینان یک طوفان باشد. چنگ سن افزود: «الگوریتمها و مدلهایی که زمان و نیروی انسانی زیادی را صرف تنظیم دقیق کردهاند، ممکن است با یک بهروزرسانی مدل بزرگ یکباره جایگزین شوند.»
برای همگام شدن با تکرار فناوری، کارآفرینان باید با شرکتهای بزرگ برای افراد و منابع رقابت کنند. اگرچه محبوبیت DeepSeek منجر به تعدیلات استراتژیک توسط شرکتهای بزرگ مانند ByteDance، Alibaba و Tencent شده است، که منجر به ظهور ناگهانی تعدادی از استعدادهای فنی عالی در بازار شده است، «هنوز افراد کافی وجود ندارد. بستههای حقوق سالانه استعدادهای الگوریتم خوب چیزی نیست که استارتآپهای معمولی بتوانند از عهده آن برآیند.» فانگ چنگ افزود.
لازم به ذکر است که در این رقابت پر از ناشناختهها، عزم شرکتهای بزرگ و کارآفرینان برای ادامه سرمایهگذاری در هوش مصنوعی تغییر نخواهد کرد و حتی در 60 روز از زمان محبوبیت DeepSeek بیشتر تقویت شده است.
علاوه بر همگام شدن با DeepSeek و تصاحب سودهای سرریز، Tencent نه تنها به طور فعال Yuanyuanbao را ترویج میکند، بلکه مدل بزرگ استدلال عمیق T1 خود را نیز در زمان مناسب راهاندازی کرده است. در همان زمان، Alibaba نیز اخیراً اهمیت Quark را دوباره افزایش داده و آن را به عنوان برنامه شاخص هوش مصنوعی Alibaba قرار داده است.
بر اساس دادههای AppGrowing، Tongyi Qianwen از پایان فوریه به تدریج سرمایهگذاری خود را در تبلیغات افزایش داده است و حجم سرمایهگذاری آن پس از انتشار مدل استنتاج متنباز QwQ-32B در 6 مارس وارد TOP10 شد. بخش مدل بزرگ Doubao (Seed) Byte نیز در جلسه همگانی پیشنهاد کرد که کاربرد بلندمدت مدل باید با توجه به قابلیتهای مدل انجام شود و مدل استنتاج Doubao به طور کامل بهروزرسانی میشود.
“مدلهای بزرگ مانند سلاحهای هستهای هستند، و شرکتهای بزرگ باید بدون توجه به هر چیزی آنها را داشته باشند. از آنجا که اگر یک پیشرفت بزرگ در قابلیتهای مدل وجود داشته باشد و شما همگام نشوید، کاربران شما همچنان دزدیده میشوند.” قضاوت Fu Sheng در مورد رقابت فعلی برنامههای کاربردی هوش مصنوعی نیز بازتابی از اقدامات شرکتهای بزرگ است.
به طور کلی، “DeepSeek بیشتر شبیه یک الهامبخش است، ظهور آن به بازار یک اجماع داده است و کارآفرینان را هیجانزدهتر کرده است، اما اثر عملی واقعی آشکار نیست. DeepSeek ممکن است نیاز داشته باشد که در تمام جنبههای قابلیتهای عمومی با OpenAI مطابقت داشته باشد. اگر در آن زمان همچنان چنین قیمت پایینی داشته باشد، به طور کامل یک انقلاب هوش مصنوعی را رهبری خواهد کرد.» لی پو افزود.
چه شرکتهای بزرگ، چه شش ببر کوچک هوش مصنوعی، و چه حتی DeepSeek، این نبرد پیرامون مدلهای پایه و برنامههای کاربردی هوش مصنوعی هنوز به پایان نرسیده است. 100 روز از محبوبیت DeepSeek ممکن است بیشتر شبیه یک پانویس فنی باشد، و کارآفرینان چینی شروع به سوار شدن بر موج کردهاند. در مرحله بعد، ناشناختههای بیشتری در انتظار آنهاست.