اختلال دیپ‌سیک: استارتاپی نوین در هوش مصنوعی چین

اثر “گربه‌ماهی”: اختلال ناخواسته DeepSeek

تأثیر DeepSeek فراتر از مرزهای چین رفته و در وال استریت و سیلیکون ولی نیز موج ایجاد کرده است. با این حال، تأثیر آن در جامعه هوش مصنوعی چین، جایی که بازیکنان تثبیت شده‌ای مانند Moonshot AI و MiniMax را تحت‌الشعاع قرار داده، بیشتر احساس می‌شود.

Liang Wenfeng، نیروی محرکه DeepSeek، در مصاحبه‌ای در جولای 2024 اعتراف کرد که این شرکت ناخواسته به “گربه‌ماهی” در بازار هوش مصنوعی چین تبدیل شده است. این اصطلاح استعاری به یک عنصر رقابتی اشاره دارد که فعالیت را تحریک می‌کند و از رکود در یک صنعت خاص جلوگیری می‌کند. در حالی که هدف اولیه DeepSeek ممکن است ایجاد اختلال نبوده باشد، انتشار مدل V2 آن در جولای 2024 باعث جنگ قیمتی شد و نسخه‌های بعدی (V3 در دسامبر و R1 در ژانویه) نقش مخرب آن را بیشتر تثبیت کرد. این پیشرفت‌ها سؤالات وجودی را برای بسیاری از بازیگران در بازار مدل هوش مصنوعی شلوغ چین ایجاد کرد.

واگرایی در رویکردها: چین در مقابل ایالات متحده

به طور متناقض، اختلال DeepSeek ممکن است در نهایت به نفع اکوسیستم هوش مصنوعی چین باشد. به گفته برخی از تحلیلگران، DeepSeek با پیشبرد مرزهای قابلیت‌های مدل هوش مصنوعی و در دسترس‌تر کردن این فناوری، به چین “مزیت” داده است.

Grace Shao، تحلیلگر هوش مصنوعی و بنیانگذار خبرنامه صنعتی AI Proem، تفاوت کلیدی در نحوه برخورد با هوش مصنوعی در چین و ایالات متحده را برجسته می‌کند. قبل از R1 DeepSeek، بسیاری از استارت‌آپ‌های هوش مصنوعی چینی بر روی برنامه‌های کاربردی مصرف‌کننده تمرکز داشتند. این استراتژی‌ها توسط استراتژی کسب درآمد از دوران اینترنت موبایل هدایت می‌شوند. در مقابل، ایالات متحده عمدتاً هوش مصنوعی را به عنوان ابزاری برای افزایش بهره‌وری شرکت‌ها و کارمندان اداری پذیرفته است.

Shao این واگرایی را به تفاوت‌های ساختاری اقتصادی بین دو بازار نسبت می‌دهد. با این حال، او تأکید می‌کند که قابلیت‌های مدل قوی، صرف نظر از کاربرد خاص، سنگ بنای صنعت هوش مصنوعی باقی می‌ماند.

مسابقه برای رسیدن: استارت‌آپ‌های هوش مصنوعی چین پاسخ می‌دهند

با درک اهمیت پیشرفت‌های بنیادی هوش مصنوعی، سایر توسعه‌دهندگان مدل هوش مصنوعی چینی اکنون در تلاش برای پر کردن شکاف با DeepSeek هستند.

Zhipu AI: تامین مالی و پذیرش منبع باز

Zhipu AI مستقر در پکن، استارت‌آپی با ریشه در دانشگاه Tsinghua، اخیراً یک دور سرمایه‌گذاری قابل توجه 1 میلیارد یوان (140 میلیون دلار آمریکا) را اعلام کرد. این سرمایه‌گذاری شامل حمایت دولت شهرداری Hangzhou بود، جایی که Zhipu AI یک شرکت تابعه تأسیس کرده است.

فراتر از تأمین مالی، Zhipu AI جنبش منبع باز را نیز پذیرفته است. این شرکت مدل‌ها و عوامل هوش مصنوعی خود را در اختیار توسعه‌دهندگان قرار داده و همکاری و نوآوری را در جامعه گسترده‌تر تقویت می‌کند. یک نمونه اخیر از این تعهد، انتشار CogView-4، یک مدل متن به تصویر منبع باز است که قادر به تولید کاراکترهای چینی است.

موج منبع باز: یک تغییر فرهنگی

روند توسعه منبع باز در بخش هوش مصنوعی چین نشان دهنده یک تغییر فرهنگی گسترده‌تر است.

چرا منبع باز؟

• میل به اثبات نوآوری: برای نسلی از کارآفرینان متولد دهه 80 و 90، میل شدیدی برای نشان دادن اینکه شرکت‌های چینی قادر به نوآوری واقعی هستند، وجود دارد و فراتر از تصور صرفاً “کپی کردن” فناوری‌های موجود می‌روند.
• شناخت جهانی: جذابیت شناخت بین‌المللی یک انگیزه قوی است. استناد و استفاده توسط توسعه‌دهندگان و مشاغل خارج از چین اغلب معتبرتر از تمرکز صرف بر سود حاصل از پروژه‌های فردی تلقی می‌شود.

Stepfun: مدل‌های چندوجهی و مشارکت‌های استراتژیک

Stepfun مستقر در شانگهای، که در سال 2023 توسط Jiang Daxin، دانشمند ارشد سابق Microsoft Research Asia تأسیس شد، استارت‌آپ دیگری است که در عرصه منبع باز گام برمی‌دارد.

مشارکت‌های منبع باز Stepfun:

• Step-Video-T2V: مدلی که ویدیوها را از ورودی متن تولید می‌کند.
• Step-Audio: برای تعاملات صوتی طراحی شده است.
• مدل آتی تبدیل تصویر به ویدیو: برای انتشار در این ماه برنامه‌ریزی شده است.

مشارکت‌های استراتژیک Stepfun ماهیت مشارکتی اکوسیستم هوش مصنوعی چین را برجسته می‌کند. حامیان شامل شرکت سرمایه‌گذاری سرمایه متعلق به دولت شهرداری شانگهای، غول اینترنتی Tencent Holdings، Qiming Venture Partners و 5Y Capital هستند.

MiniMax: پذیرش دیرهنگام منبع باز

MiniMax، که به خاطر برنامه‌های هوش مصنوعی شخصی‌سازی شده محبوب خود Talkie و Xingye شناخته می‌شود، در ابتدا رویکرد بسته‌تری را دنبال کرد. با این حال، این شرکت در ژانویه، اندکی پس از انتشار V3 DeepSeek، تغییر جهت داد.

پیشنهادات منبع باز MiniMax:

• MiniMax-Text-01: یک مدل زبان بزرگ (LLM)، فناوری زیربنای خدمات هوش مصنوعی مولد مانند ChatGPT.
• MiniMax-VL-01: یک مدل چندوجهی.

Yan Junjie، بنیانگذار، در مصاحبه‌ای با رسانه چینی LatePost صادقانه اعتراف کرد که اگر فرصت دوباره‌ای داشت، از همان ابتدا مسیر منبع باز را انتخاب می‌کرد.

Moonshot AI: استدلال چندوجهی و نوآوری

Moonshot AI، که به خاطر ربات چت Kimi خود شناخته می‌شود، در فضای منبع باز نیز فعال بوده است.

مشارکت‌های Moonshot AI:

• K1.5: یک مدل استدلال چندوجهی سطح o1، که در ژانویه منتشر شد (همزمان با راه‌اندازی R1 DeepSeek).
• معماری منبع باز و نوآوری‌های بهینه‌ساز: ماه گذشته معرفی شد.

Baichuan AI: تمرکز مجدد بر بخش پزشکی

Baichuan AI، که توسط Wang Xiaochuan، مدیر عامل سابق Sogou تأسیس شد، یک تغییر استراتژیک برای تمرکز تلاش‌های خود بر بخش پزشکی انجام داده است. این تمرکز مجدد شامل بازسازی، از جمله انحلال تیم خدمات مالی آن بود. Baichuan AI این حرکت را تأیید کرد و اظهار داشت که “در حال بهینه‌سازی و تنظیم تجارت مالی برای تمرکز منابع و تمرکز بر مشاغل اصلی پزشکی خود است.”

01.AI: از مدل‌های مقیاس بزرگ تا برنامه‌های کاربردی خاص صنعت

01.AI، که توسط Lee Kai-fu، رئیس سابق Google China تأسیس شد، نیز یک چرخش استراتژیک را تجربه کرده است. این شرکت از آموزش مدل‌های هوش مصنوعی در مقیاس بزرگ دور شده و اکنون تمرکز خود را بر توسعه برنامه‌های کاربردی خاص صنعت معطوف کرده است. یک نمونه قابل توجه از این تغییر، مشارکت 01.AI با واحد خدمات محاسبات ابری Alibaba Group Holding برای ایجاد یک “آزمایشگاه مشترک مدل بزرگ صنعتی” است. این همکاری شامل انتقال چندین کارمند 01.AI به Alibaba Cloud بود.

چشم‌انداز در حال تحول: رقابت و همکاری

چشم‌انداز هوش مصنوعی چین با تعامل پویای رقابت و همکاری مشخص می‌شود. ورود مخرب DeepSeek بدون شک موجی از نوآوری را برانگیخته و بازیگران تثبیت شده را مجبور به انطباق و تازه‌واردان را به تسریع تلاش‌های خود کرده است. پذیرش اصول منبع باز، محیطی مشارکتی‌تر را تقویت می‌کند، جایی که اشتراک دانش و پیشرفت جمعی در اولویت قرار دارند.

روندهای کلیدی:

• افزایش تمرکز بر مدل‌های بنیادی: استارت‌آپ‌ها اهمیت توسعه مدل‌های هوش مصنوعی قوی و بنیادی را به عنوان مبنایی برای نوآوری‌های آینده تشخیص می‌دهند.
• جنبش منبع باز: رویکرد منبع باز در حال افزایش است، که ناشی از تمایل به شناخت جهانی و اعتقاد به قدرت توسعه مشارکتی است.
• مشارکت‌های استراتژیک: همکاری بین استارت‌آپ‌ها، شرکت‌های فناوری تثبیت شده و نهادهای دولتی به طور فزاینده‌ای رایج می‌شود و منابع و تخصص را جمع‌آوری می‌کند.
• برنامه‌های کاربردی خاص صنعت: برخی از شرکت‌ها تمرکز خود را از مدل‌های هوش مصنوعی با هدف کلی به توسعه برنامه‌های تخصصی متناسب با صنایع خاص، مانند مراقبت‌های بهداشتی و مالی، تغییر می‌دهند.

تأثیر بلندمدت اختلال DeepSeek هنوز مشخص نیست. با این حال، یک چیز واضح است: چشم‌انداز هوش مصنوعی چین در حال گذراندن یک دوره تکامل سریع است که ناشی از ترکیبی از فشار رقابتی، پیشرفت‌های تکنولوژیکی و تعهد فزاینده به اصول منبع باز است. این محیط پویا نوید می‌دهد که پیشرفت‌های بیشتریرا به همراه داشته باشد و آینده هوش مصنوعی را نه تنها در چین، بلکه در سطح جهانی تغییر دهد. رقابت شدید همچنین باعث تأکید بیشتر بر کارایی و مقرون به صرفه بودن می‌شود. شرکت‌ها تحت فشار هستند تا مدل‌های با کیفیت بالا را با قیمت‌های رقابتی ارائه دهند، که در نهایت به نفع کاربران نهایی است و پذیرش هوش مصنوعی را در بخش‌های مختلف تسریع می‌کند.

تغییر به سمت برنامه‌های کاربردی خاص صنعت نیز یک روند قابل توجه است. شرکت‌هایی مانند Baichuan AI و 01.AI با تمرکز بر نیازها و چالش‌های منحصر به فرد بخش‌های خاص، قصد دارند راه‌حل‌هایی ایجاد کنند که مستقیماً مرتبط‌تر و تأثیرگذارتر باشند. این رویکرد می‌تواند منجر به پذیرش سریع‌تر هوش مصنوعی در زمینه‌هایی مانند مراقبت‌های بهداشتی، مالی و تولید شود و مزایای ملموسی را برای مشاغل و مصرف‌کنندگان به همراه داشته باشد.

علاوه بر این، مشارکت نهادهای دولتی، مانند سرمایه‌گذاری دولت شهرداری شانگهای در Stepfun و حمایت دولت Hangzhou از Zhipu AI، اهمیت استراتژیک توسعه هوش مصنوعی در چین را برجسته می‌کند. این حمایت دولتی نه تنها منابع مالی، بلکه درجه‌ای از اعتبار و ثبات را نیز فراهم می‌کند و سرمایه‌گذاری و نوآوری بیشتر در این بخش را تشویق می‌کند.

تعامل بین رقابت و همکاری نیز یکی از ویژگی‌های بارز چشم‌انداز هوش مصنوعی چین است. در حالی که شرکت‌ها بدون شک برای سهم بازار و شناخت رقابت می‌کنند، همچنین به طور فزاینده‌ای تشخیص داده می‌شود که همکاری، به ویژه از طریق ابتکارات منبع باز، می‌تواند پیشرفت را برای کل صنعت تسریع کند. این روحیه همکاری در به اشتراک‌گذاری مدل‌ها، کدها و یافته‌های تحقیقاتی مشهود است و حس پیشرفت جمعی را تقویت می‌کند.

تکامل مداوم بخش هوش مصنوعی چین گواهی بر جاه‌طلبی این کشور برای تبدیل شدن به یک رهبر جهانی در هوش مصنوعی است. ترکیبی از انگیزه کارآفرینی، حمایت دولت و پذیرش فزاینده اصول منبع باز، زمینه مساعدی برای نوآوری ایجاد می‌کند. از آنجایی که شرکت‌های هوش مصنوعی چینی به پیشبرد مرزهای آنچه ممکن است ادامه می‌دهند، نه تنها بازار داخلی خود را تغییر می‌دهند، بلکه به پیشرفت جهانی هوش مصنوعی نیز کمک می‌کنند. داستان DeepSeek و تأثیر آن بر چشم‌انداز هوش مصنوعی چین نمونه‌ای قانع‌کننده از این است که چگونه یک نیروی مخرب واحد می‌تواند تغییرات گسترده‌ای را کاتالیز کند و سرعت نوآوری را در کل یک صنعت تسریع کند.