از ببرهای هوش مصنوعی تا بچه گربه ها

عقب نشینی استراتژیک از رویای AGI

بارزترین مثال، Baichuan است که توسط وانگ شیائوچوان، مدیرعامل سابق Sogou، تأسیس شده است. این شرکت در دومین سالگرد تاسیس خود، از تغییر جهت خبر داد و بر کاهش عملیات اضافی و تمرکز منابع بر هوش مصنوعی در مراقبت های بهداشتی تاکید کرد. این تغییر در تضاد شدید با چشم انداز اصلی آن برای تبدیل شدن به نسخه چینی OpenAI است.

به طور مشابه، Zero One (01.AI)، که توسط کای-فو لی، رئیس سابق گوگل چین، تاسیس شده است، نیز استراتژی ‘کوچک اما نفیس’ را اعلام کرده و جاه طلبی های اولیه خود را برای ساخت یک پلتفرم هوش مصنوعی 2.0 و تسریع ظهور هوش مصنوعی عمومی (AGI) رها کرده است.

سایر ‘ببرها’ مانند MiniMax در حال کاهش مقیاس تجارت سازمانی (B2B) خود برای تمرکز بر بازارهای خارج از کشور با برنامه های کاربردی ایجاد ویدیوی هوش مصنوعی هستند. در همین حال، Zhipu AI، Moonshot AI (Yuezhi Anmian) و Character AI (نسخه چینی)، در حالی که در جامعه متن باز فعال هستند، تمرکز خود را به بازار B2B SaaS (نرم افزار به عنوان یک سرویس) نیز تغییر می دهند. برخی از کارشناسان این حوزه را ‘کمترین نوآورانه’ در صنعت هوش مصنوعی می دانند.

‘شوک’ DeepSeek و بار هزینه

این تغییر استراتژیک هماهنگ تصادفی نیست. به گفته وانگ ونگوانگ، کارشناس فناوری، بسیاری از شرکت های هوش مصنوعی چینی به دلیل هزینه های بالای سرمایه گذاری و دشواری رقابت از نظر بازده اقتصادی از آموزش مستقل LLM ها دست کشیده اند.

با این حال، نقطه عطف واقعی در ژانویه 2025 رخ داد، زمانی که استارت آپ DeepSeek مدل DeepSeek R1 خود را راه اندازی کرد. این مدل با عملکرد قدرتمند و مقرون به صرفه بودن برتر (احتمالاً به دلیل تکنیک های بهینه سازی اختصاصی) غوغایی به پا کرد. ظهور DeepSeek R1 باعث شد که بیشتر استارت آپ های هوش مصنوعی باقیمانده، به ویژه شرکت های کوچک و متوسط، متوجه شوند که نمی توانند از نظر فناوری و هزینه با رقابت برای مدل های اساسی همراهی کنند. این ‘شوک’ مستقیماً ‘شش ببر هوش مصنوعی’ را برانگیخت تا به طور جمعی به دنبال مسیرهای جدید باشند.

پیمایش چالش های بازار گوشه ای

تغییر به بازارهایی مانند مراقبت های بهداشتی هوش مصنوعی یا B2B SaaS موفقیت آسان را تضمین نمی کند. بازار B2B SaaS، در حالی که واقع بینانه تر در نظر گرفته می شود، با رقابت شدید نیز مواجه است. وانگ ونگوانگ خاطرنشان می کند که مانع فنی برای ساخت یک پلت فرم LLM اساسی خیلی بالا نیست (‘حدود نیم سال طول کشید تا خودم یکی را توسعه دهم’). هزاران پلتفرم مشابه در بازار وجود دارد که به راحتی کپی می شوند و منجر به جنگ های قیمتی می شوند (وانگ خدمات B2B را فقط با قیمت 40000-50000 RMB ارائه می دهد، قیمتی که رقابت برای شرکت های بزرگ دشوار است).

در این زمینه، داده ها عامل تعیین کننده برای مزیت رقابتی می شوند. گائو پنگ، کارشناس علی بابا تاکید می کند: ‘برای ایجاد یک مزیت رقابتی، عامل تعیین کننده این است که چه داده هایی دارید، زیرا همه می توانند از این مدل استفاده کنند.’ این دقیقاً ضعف استارت آپ ها در مقایسه با غول هایی مانند علی بابا، ByteDance یا شرکت هایی است که داده های تخصصی مانند DeepSeek را جمع آوری کرده اند.

آینده هوش مصنوعی در چین

به نظر می رسد کارشناسان، از جمله کای-فو لی، موافق هستند که رقابت برای ساخت مدل های هوش مصنوعی اساسی در چین به زودی فقط به سه بازیگر اصلی محدود خواهد شد: DeepSeek، Alibaba و ByteDance. جیانگ شائو، کارشناس پیش بینی می کند: ‘استارت آپ هایی که به دنبال فناوری LLM هستند، همگی با شکست مواجه خواهند شد’، و پیش بینی می کند که رهبر (احتمالاً DeepSeek) 50 تا 80 درصد سهم بازار را به دست خواهد آورد. مسابقه نهایی این خواهد بود که چه کسی اول به AGI دست می یابد.

DeepSeek در حال حاضر به دلیل تیم فنی با استعداد، آرمان ها و منابع فراوان خود بسیار مورد توجه قرار می گیرد. وانگ ونگوانگ حتی پیشنهاد می کند که اگر DeepSeek تصمیم بگیرد تهاجمی تر تجاری سازی کند، می تواند به رتبه اول در جهان صعود کند.

برای ‘شش ببر هوش مصنوعی’ که زمانی امیدوارکننده بودند، آینده کمتر روشن به نظر می رسد. رها کردن رقابت اساسی LLM و جستجوی بقا در بازارهای گوشه ای یا رقابتی B2B یک واقعیت تلخ را نشان می دهد: بدون مزیت قابل توجه در داده ها یا فناوری اصلی واقعاً متمایز، ایجاد معجزه در صنعت هوش مصنوعی بسیار دشوار است. رویای اولیه ‘شکست دادن ایالات متحده و پیشی گرفتن از OpenAI’ به تدریج جای خود را به هدف واقع بینانه تر بقا و توسعه در یک بازار بی ثبات هوش مصنوعی می دهد.

بررسی عمیق تغییرات استراتژیک

خوشحالی اولیه پیرامون ‘شش ببر هوش مصنوعی’ تصویری از نوآوری و اختلال سریع را ترسیم کرد. سرمایه گذاری خطرپذیر آزادانه جریان داشت و پروژه های بلندپروازانه با هدف ایجاد مدل های هوش مصنوعی با هدف کلی که قادر به رقابت با مدل های توسعه یافته توسط OpenAI و سایر رهبران جهانی بودند، تامین می کرد. با این حال، واقعیت های بازار و منابع عظیمی که برای رقابت در آن سطح مورد نیاز بود، به زودی آشکار شد.

تغییر Baichuan به هوش مصنوعی در مراقبت های بهداشتی نمونه بارز این تعدیل استراتژیک است. بخش مراقبت های بهداشتی فرصت های زیادی برای برنامه های کاربردی هوش مصنوعی ارائه می دهد، از بهبود تشخیص و برنامه ریزی درمان گرفته تا تسریع در کشف دارو و شخصی سازی مراقبت از بیمار. Baichuan با تمرکز بر این حوزه خاص، می تواند از تخصص خود برای توسعه راه حل های هدفمند استفاده کند که به چالش های دنیای واقعی می پردازد و به طور بالقوه درآمد تولید می کند و یک مدل کسب و کار پایدار ایجاد می کند.

تغییر Zero One به سمت راه حل های ‘کوچک اما نفیس’ نشان دهنده شناخت مشابهی از نیاز به تمرکز بر زمینه هایی است که شرکت می تواند در آن برتر باشد. Zero One به جای تلاش برای ساخت یک پلتفرم هوش مصنوعی گسترده که می تواند همه کارها را انجام دهد، بر توسعه ابزارها و برنامه های کاربردی تخصصی که نیازهای خاص را برآورده می کنند، تمرکز می کند. این رویکرد به شرکت اجازه می دهد تا از نقاط قوت خود استفاده کند و از پخش بیش از حد منابع خود جلوگیری کند.

تمرکز MiniMax بر بازارهای خارج از کشور با برنامه های کاربردی ایجاد ویدیوی هوش مصنوعی نمونه دیگری از یک تغییر استراتژیک با هدف یافتن جایگاهی است که شرکت بتواند در آن رشد کند. تقاضا برای محتوای ویدیویی به سرعت در حال افزایش است و ابزارهای مجهز به هوش مصنوعی می توانند به سازندگان کمک کنند تا ویدیوهای با کیفیت بالا را به طور کارآمدتر تولید کنند. MiniMax با هدف قرار دادن بازارهای خارج از کشور، می تواند از فرصت های جدید استفاده کند و جریان های درآمد خود را متنوع کند.

تغییر Zhipu AI، Moonshot AI و Character AI به سمت B2B SaaS نشان دهنده تمایل به یافتن منبع درآمد پایدارتر و قابل پیش بینی تر است. بازار B2B SaaS پتانسیل جریان های درآمد مکرر و روابط طولانی مدت با مشتری را ارائه می دهد. با این حال، رقابت در این بازار شدید است و شرکت ها باید راه حل های قانع کننده ای ارائه دهند که به نیازهای تجاری خاص بپردازد.

درک مزیت DeepSeek

ظهور DeepSeek به عنوان یک رهبر بالقوه در چشم انداز هوش مصنوعی چین به دلیل چندین عامل است. اولاً، این شرکت یک تیم فنی بسیار با استعداد با تخصص در زمینه هایی مانند یادگیری عمیق، پردازش زبان طبیعی و بینایی کامپیوتر جمع آوری کرده است. دوم، DeepSeek تعهد قوی به تحقیق و توسعه دارد و دائماً مرزهای فناوری هوش مصنوعی را پیش می برد. سوم، این شرکت دسترسی به منابع قابل توجهی دارد که به آن اجازه می دهد تا در زیرساخت ها و استعدادهای مورد نیاز برای رقابت در بالاترین سطح سرمایه گذاری کند. در نهایت، DeepSeek چشم انداز روشنی برای آینده هوش مصنوعی دارد و بر توسعه مدل های هوش مصنوعی با هدف کلی که می توانند طیف گسترده ای از مشکلات را حل کنند، تمرکز دارد.

مدل DeepSeek R1 DeepSeek گواهی بر مهارت فنی این شرکت است. گفته می شود این مدل بسیار کارآمد و مقرون به صرفه است و به DeepSeek اجازه می دهد تا با بازیکنان بزرگتر در بازار رقابت کند. عملکرد این مدل بسیاری از ناظران صنعت را تحت تأثیر قرار داده است و انتظار می رود نقش مهمی در شکل دادن به آینده هوش مصنوعی در چین ایفا کند.

داده ها: نفت جدید در عصر هوش مصنوعی

در عصر هوش مصنوعی، داده ها نفت جدید هستند. شرکت هایی که به مجموعه داده های بزرگ و با کیفیت بالا دسترسی دارند، نسبت به کسانی که این کار را نمی کنند، مزیت قابل توجهی دارند. داده ها برای آموزش مدل های هوش مصنوعی ضروری هستند و هر چه داده های بیشتری یک مدل آموزش داده شود، احتمالاً بهتر عمل می کند.

با این حال، همه داده ها برابر ایجاد نمی شوند. داده های با کیفیت بالا داده هایی هستند که دقیق، کامل و مرتبط با کار مورد نظر هستند. داده های تخصصی داده هایی هستند که خاص یک حوزه یا صنعت خاص هستند. شرکت هایی که به داده های تخصصی دسترسی دارند، موقعیت بهتری برای توسعه راه حل های هوش مصنوعی دارند که به نیازهای خاص می پردازند.

به همین دلیل است که شرکت هایی مانند Alibaba، ByteDance و DeepSeek نسبت به استارت آپ های کوچکتر هوش مصنوعی مزیت قابل توجهی دارند. این شرکت ها به مقادیر زیادی داده دسترسی دارند که می توانند از آنها برای آموزش مدل های هوش مصنوعی خود و توسعه راه حل های نوآورانه استفاده کنند.

راه پیش رو برای استارت آپ های هوش مصنوعی چین

تغییرات استراتژیکی که در میان استارت آپ های هوش مصنوعی چین رخ می دهد، نشان دهنده شناختی از نیاز به انطباق با واقعیت های بازار است. رقابت برای ساخت مدل های هوش مصنوعی با هدف کلی گران و رقابتی است و بسیاری از استارت آپ ها متوجه شده اند که نمی توانند در آن سطح رقابت کنند.

در عوض، این استارت آپ ها بر یافتن بازارهای گوشه ای و توسعه راه حل های تخصصی تمرکز می کنند که به نیازهای خاص می پردازند. این رویکرد به آنها اجازه می دهد تا از تخصص خود استفاده کنند و از پخش بیش از حد منابع خود جلوگیری کنند.

با این حال، راه پیش رو برای استارت آپ های هوش مصنوعی چین بدون چالش نیست. رقابت شدید است و شرکت ها باید راه حل های قانع کننده ای ارائه دهند که هم نوآورانه و هم مقرون به صرفه باشند. آنها همچنین باید بتوانند استعدادهای برتر را جذب و حفظ کنند، که در صنعت هوش مصنوعی تقاضای زیادی دارد.

با وجود این چالش ها، هنوز دلیلی برای خوش بینی وجود دارد. چین دارای یک بازار هوش مصنوعی بزرگ و در حال رشد است و فضای زیادی برای نوآوری و رشد وجود دارد. استارت آپ هایی که قادر به انطباق با چشم انداز در حال تغییر و توسعه راه حل های نوآورانه هستند، پتانسیل رشد را دارند.

پیامدهای گسترده تر

کاهش مقیاس جاه طلبی ها در میان برخی از استارت آپ های هوش مصنوعی چین پیامدهای گسترده تری برای چشم انداز جهانی هوش مصنوعی دارد. این نشان می دهد که رقابت برای ساخت مدل های هوش مصنوعی با هدف کلی به طور فزاینده ای در میان تعداد کمی از بازیکنان بزرگ متمرکز می شود. این می تواند منجر به کاهش رقابت و نوآوری شود، زیرا رقابت برای بازیکنان کوچکتر به طور فزاینده ای دشوار می شود.

با این حال، همچنین نشان می دهد که هنوز فرصت های زیادی برای راه حل های هوش مصنوعی تخصصی وجود دارد که به نیازهای خاص می پردازند. استارت آپ هایی که قادر به شناسایی این فرصت ها و توسعه راه حل های نوآورانه هستند، هنوز می توانند رشد کنند، حتی در بازاری که تحت سلطه بازیکنان بزرگ است.

آینده هوش مصنوعی در چین و سراسر جهان احتمالاً تحت تأثیر ترکیبی از عوامل از جمله نوآوری های فناوری، پویایی بازار و سیاست های دولت شکل خواهد گرفت. باید دید این عوامل چگونه عمل می کنند، اما یک چیز روشن است: انقلاب هوش مصنوعی هنوز در مراحل اولیه خود است و فرصت های زیادی برای بازیکنان مستقر و استارت آپ ها برای ایجاد یک تأثیر قابل توجه وجود دارد.