از امپراتوری تجارت الکترونیک تا موتور نوآوری
روایت پیرامون صعود فناوری چین اغلب بر دستورالعمل‌های دولتی و قهرمانان ملی متمرکز است. با این حال، در زیر سطح استراتژی‌های کلان، اکوسیستم پیچیده‌تری نهفته است، اکوسیستمی که در آن غول‌های مستقر نه تنها رقابت می‌کنند، بلکه به طور فعال، و گاهی ناخواسته، نسل بعدی نوآوران را پرورش می‌دهند. Alibaba Group Holding، که مدت‌ها مترادف با انفجار تجارت الکترونیک این کشور بود، به طور فزاینده‌ای خود را به عنوان یک نیروی محوری در تحولی متفاوت، و شاید حتی عمیق‌تر، نشان می‌دهد: ظهور بخش هوش مصنوعی چین. این صرفاً به معنای توسعه هوش مصنوعی توسط خود Alibaba نیست؛ بلکه به این معناست که این شرکت به عنوان یک کوره ذوب عمل می‌کند و از طریق ترکیبی از ستون فقرات فناورانه، دسترسی سرمایه‌گذاری و، به طور حیاتی، استعدادی که پرورش می‌دهد و گاهی آزاد می‌کند، سرمایه‌گذاری‌های جدیدی را شکل می‌دهد.
Hangzhou، شهر خوش‌منظره‌ای که Alibaba آن را خانه می‌نامد، به نمونه کوچکی از این پویایی تبدیل شده است. این شهر که زمانی عمدتاً به خاطر مناظر دریاچه غربی (West Lake) شناخته می‌شد، اکنون به قطب پر جنب و جوش جاه‌طلبی فناورانه تبدیل شده و با مراکز معتبری مانند Beijing و Shenzhen رقابت می‌کند. بخش عمده‌ای از این انرژی از پردیس گسترده Alibaba و شبکه وسیعی که لنگر آن است، به بیرون تابش می‌کند. نفوذ این شرکت بسیار فراتر از عملیات مستقیم آن گسترش می‌یابد و موج‌هایی ایجاد می‌کند که استارت‌آپ‌ها را پرورش می‌دهد و خطوط اصلی چشم‌انداز فناوری منطقه‌ای و در واقع ملی را شکل می‌دهد. درک نقش در حال تحول Alibaba مستلزم نگاهی فراتر از معاملات بازار و به جریان‌های کمتر مشهود، اما مسلماً تأثیرگذارترِ جریان استعداد، تخصیص سرمایه و پشتیبانی زیرساختی است که رونق هوش مصنوعی چین را تقویت می‌کند.
شبکه فارغ‌التحصیلان: وقتی استعداد پرواز می‌کند
Silicon Valley مدت‌هاست که ‘PayPal Mafia’ را جشن گرفته است، گروهی از کارمندان سابق که شرکت‌های انقلابی مانند Tesla، LinkedIn و YouTube را تأسیس یا تأمین مالی کردند. چین در حال مشاهده نسخه‌های خاص خود از این پدیده است و ‘Alibaba Mafia’ مسلماً یکی از قوی‌ترین آنهاست. کار در محیط پرتقاضا و پرشتاب یک غول فناوری مانند Alibaba، آموزشی بی‌نظیر را فراهم می‌کند. مهندسان، بازاریابان و مدیران در معرض عملیات پیچیده، مجموعه داده‌های عظیم، فناوری پیشرفته و فشار بی‌امان یک بازار فوق‌العاده رقابتی قرار می‌گیرند. این یک زمین تمرین پرمخاطره است که افراد را به ترکیبی منحصر به فرد از تخصص فنی و هوش تجاری مجهز می‌کند.
مسیر Misa Zhu Mingming را در نظر بگیرید. او که مهندسی غوطه‌ور در اکوسیستم Alibaba بود، چهار سال حیاتی را صرف جذب نه تنها مهارت‌های فنی، بلکه مکانیک عملیاتی گسترده‌تر یک شرکت فناوری در مقیاس بزرگ کرد. به گفته خودش، زمان حضورش در Alibaba در پر کردن شکاف‌های دانشی حیاتی، به‌ویژه در زمینه‌هایی مانند بازاریابی، عملیات و امور مالی - رشته‌هایی که اغلب در نقش‌های صرفاً فنی کمتر توسعه یافته‌اند اما برای موفقیت کارآفرینی ضروری هستند - نقش اساسی داشت. این تجربه یادگیری جامع، محصول جانبی عملیات چندوجهی Alibaba، بسیار ارزشمند بود.
در سال 2014، Zhu جهش کارآفرینی را انجام داد و از امنیت نسبی غول مستقر جدا شد تا Rokid را تأسیس کند. این فقط یک استارت‌آپ فناوری دیگر نبود؛ بلکه سرمایه‌گذاری‌ای بود که مستقیماً به تقاطع آینده‌نگرانه سخت‌افزار و هوش مصنوعی، با تمرکز بر توسعه عینک‌های هوشمند پیچیده، هدف گرفته بود. راه‌اندازی چنین پروژه جاه‌طلبانه‌ای بیش از یک ایده خوب نیاز دارد؛ نیازمند سرمایه، ارتباطات و اعتبار است.
ظهور Rokid: سمفونی حمایت
سفر اولیه Rokid نمونه‌ای از چگونگی پرورش سرمایه‌گذاری‌های نوپا توسط اکوسیستم Alibaba است. این استارت‌آپ سرمایه‌گذاری فرشته‌ای حیاتی را تضمین کرد و به‌طور قابل‌توجهی، در میان اولین حامیان آن Vision Plus Capital بود. این فقط یک شرکت سرمایه‌گذاری خطرپذیر نبود؛ بلکه توسط افرادی که عمیقاً در شبکه Alibaba ریشه داشتند، به‌ویژه Eddie Wu Yongming، تأسیس شده بود. صعود بعدی Wu به سمت مدیرعاملی Alibaba Group Holding در سال 2023 بر روابط عمیق و درهم‌تنیده بین شرکت مادر و سرمایه‌گذاری‌هایی که توسط فارغ‌التحصیلان آن ایجاد یا حمایت می‌شوند، تأکید می‌کند.
این حمایت اولیه از سوی چهره‌های مرتبط با Alibaba چیزی بیش از سوخت مالی فراهم کرد. این به عنوان یک سیگنال اعتبارسنجی قدرتمند در چشم‌انداز رقابتی سرمایه‌گذاری چین عمل کرد. احتمالاً درها را باز کرد، معرفی‌ها را تسهیل کرد و راهنمایی استراتژیک مبتنی بر تجربه سخت‌به‌دست‌آمده از پیمایش بخش فناوری چین را ارائه داد. برای یک شرکت جوان مانند Rokid، این نوع تأیید و دسترسی به شبکه، که به‌طور غیرمستقیم از حوزه نفوذ Alibaba ناشی می‌شود، می‌تواند به اندازه خود سرمایه حیاتی باشد.
یک دهه بعد، Rokid دیگر فقط یک استارت‌آپ امیدوارکننده نیست. این شرکت جایگاه قابل توجهی را برای خود ایجاد کرده و به یکی از مشهورترین شرکت‌های فناوری Hangzhou تبدیل شده است. عینک‌های واقعیت افزوده (AR) آن، که به‌طور فزاینده‌ای با مدل‌های پیچیده هوش مصنوعی ترکیب شده‌اند، توجه قابل‌توجهی را به خود جلب کرده‌اند، در پلتفرم‌های رسانه‌های اجتماعی سروصدا ایجاد کرده و حتی بر برداشت‌های بازار تأثیر گذاشته‌اند. به رسمیت شناختن Rokid به عنوان ‘هفتمین اژدهای کوچک’ Hangzhou، آن را در کنار سایر سرمایه‌گذاری‌های فناوری با رشد سریع مانند DeepSeek و Unitree Robotics در جایگاهی محترم قرار می‌دهد و شهرت این شهر را به عنوان یک کانون نوآوری که تا حدی توسط حضور Alibaba پرورش یافته است، بیشتر تثبیت می‌کند.
تأمل Zhu در مورد زمان حضورش در Alibaba - یادگیری در مورد بازاریابی، عملیات و امور مالی - جنبه کلیدی این اثر اکوسیستمی را برجسته می‌کند. Alibaba، از طریق مقیاس محض و پیچیدگی عملیاتی خود، به عنوان یک مدرسه تکمیلی ناخواسته برای کارآفرینان عمل می‌کند. کارمندان در معرض بهترین شیوه‌ها قرار می‌گیرند، یاد می‌گیرند پروژه‌های پیچیده را مدیریت کنند، پویایی بازار را درک کنند و انعطاف‌پذیری لازم برای پیشرفت در دنیای پرتقاضای استارت‌آپ را توسعه دهند. هنگامی که این افراد برای راه‌اندازی شرکت‌های خود می‌روند، این دانش عملی و ارزشمند را با خود حمل می‌کنند و شانس موفقیت خود را به میزان قابل توجهی افزایش می‌دهند. توانایی Rokid در پیمایش چالش‌های توسعه سخت‌افزار، ادغام هوش مصنوعی و نفوذ در بازار، مدیون درک تجاری بنیادی است که بنیان‌گذار آن در محیط Alibaba به دست آورده است.
پرورش باغ هوش مصنوعی: فراتر از سرمایه‌گذاری‌های فارغ‌التحصیلان
در حالی که داستان‌های موفقیت فارغ‌التحصیلانی مانند Misa Zhu Mingming گواهی قانع‌کننده‌ای بر نفوذ غیرمستقیم Alibaba است، نقش این شرکت به عنوان کاتالیزور هوش مصنوعی بسیار فراتر از پرورش کارمندان سابق است. Alibaba به طور فعال از طریق پیشنهادات اصلی فناورانه، سرمایه‌گذاری‌های استراتژیک و تلاش‌های تحقیقاتی داخلی، چشم‌انداز را شکل می‌دهد و زمینه مساعدی را برای نوآوری هوش مصنوعی در سراسر چین ایجاد می‌کند.
Alibaba Cloud (Aliyun): لایه بنیادی
شاید مهم‌ترین سهم، Alibaba Cloud باشد که در داخل کشور به نام Aliyun شناخته می‌شود. این پلتفرم به عنوان یکی از بزرگترین پلتفرم‌های رایانش ابری در جهان شناخته می‌شود و به عنوان بستر دیجیتالی برای کسب‌وکارهای بی‌شماری در چین، از جمله تعداد زیادی از استارت‌آپ‌های هوش مصنوعی، عمل می‌کند. توسعه مدل‌های پیچیده هوش مصنوعی نیازمند قدرت محاسباتی عظیم برای آموزش و استنتاج، دسترسی به راه‌حل‌های ذخیره‌سازی مقیاس‌پذیر و ابزارهای تخصصی برای مدیریت داده‌ها و استقرار مدل است. Alibaba Cloud همه اینها را، اغلب با قیمت‌های رقابتی، فراهم می‌کند و مانع ورود نوآوران هوش مصنوعی را کاهش می‌دهد. استارت‌آپ‌هایی که در غیر این صورت ممکن است برای تأمین زیرساخت‌های لازم با مشکل مواجه شوند، می‌توانند از منابع Aliyun برای توسعه، آزمایش و مقیاس‌بندی برنامه‌های کاربردی هوش مصنوعی خود استفاده کنند. این دموکراتیزه کردن قدرت محاسباتی، یک توانمندساز اساسی رونق فعلی هوش مصنوعی است و Alibaba معمار اصلی این زیرساخت است. علاوه بر این، Aliyun مجموعه خدمات و پلتفرم‌های هوش مصنوعی خود را ارائه می‌دهد که به شرکت‌ها امکان می‌دهد قابلیت‌هایی مانند پردازش زبان طبیعی، بینایی کامپیوتری و یادگیری ماشین را بدون نیاز به ساخت همه چیز از ابتدا، در محصولات خود ادغام کنند.
سرمایه‌گذاری‌های استراتژیک: کاشت بذر آینده
Alibaba Group، همراه با صندوق‌های سرمایه‌گذاری که ارتباط نزدیکی با مدیران اجرایی آن دارند (مانند Vision Plus Capital)، به طور فعال در تأمین مالی موج بعدی شرکت‌های فناوری مشارکت می‌کند. در حالی که همه سرمایه‌گذاری‌ها صرفاً بر هوش مصنوعی متمرکز نیستند، این بخش بدون شک یکی از حوزه‌های اصلی مورد علاقه است. این سرمایه‌گذاری‌ها سرمایه حیاتی را فراهم می‌کنند، اما اغلب با مزایای استراتژیک نیز همراه هستند - دسترسی به بازار Alibaba، مشارکت‌های بالقوه، تخصص فنی و راهنمایی عملیاتی. با تخصیص استراتژیک سرمایه، Alibaba و نهادهای مرتبط با آن می‌توانند بر جهت توسعه هوش مصنوعی تأثیر بگذارند و از شرکت‌هایی که روی فناوری‌های امیدوارکننده کار می‌کنند یا نیازهای حیاتی بازار را برطرف می‌کنند، حمایت کنند. این رویکرد سرمایه‌گذاری مدیریت‌شده به تسریع رشد استارت‌آپ‌های هوش مصنوعی با پتانسیل بالا کمک می‌کند و موقعیت چین را در رقابت جهانی هوش مصنوعی بیشتر تثبیت می‌کند.
نوآوری داخلی و سرریز دانش
خود Alibaba یک مصرف‌کننده و توسعه‌دهنده عظیم فناوری هوش مصنوعی است. الگوریتم‌های هوش مصنوعی موتورهای توصیه تجارت الکترونیک آن را قدرت می‌بخشند، لجستیک Cainiao (بازوی لجستیکی آن) را بهینه می‌کنند، زیربنای مدیریت ریسک در Ant Group (وابسته فین‌تک آن) هستند و خدمات مشتری را از طریق چت‌بات‌ها بهبود می‌بخشند. این استقرار گسترده داخلی هوش مصنوعی یک چرخه فضیلت‌مند ایجاد می‌کند. این امر نوآوری مستمر را در Alibaba هدایت می‌کند و تکنیک‌ها، ابزارها و مجموعه داده‌های جدیدی را تولید می‌کند. در حالی که بخش عمده‌ای از این کار اختصاصی است، دانش و تخصص به دست آمده به ناچار به بیرون منتشر می‌شود. مهندسان و محققان بین شرکت‌ها جابجا می‌شوند، مقالات تحقیقاتی منتشر می‌شوند و بهترین شیوه‌ها در کنفرانس‌های صنعتی به اشتراک گذاشته می‌شوند. مقیاس محض پیاده‌سازی هوش مصنوعی Alibaba به عنوان یک معیار و منبع الهام برای صنعت گسترده‌تر عمل می‌کند، در حالی که استعدادهای آموزش‌دیده در دیوارهای آن اغلب مهارت‌های خود را در جای دیگری به کار می‌گیرند و به قابلیت‌های کلی اکوسیستم کمک می‌کنند.
پرورش یک قطب: اکوسیستم Hangzhou
حضور Alibaba، شهر Hangzhou را به چیزی بیش از شهری با یک شرکت فناوری بزرگ تبدیل کرده است؛ این یک اکوسیستم فناوری واقعی را پرورش داده است. این شامل دانشگاه‌هایی است که برنامه‌های علوم کامپیوتر خود را تقویت می‌کنند، ظهور تأمین‌کنندگان و ارائه‌دهندگان خدمات تخصصی، تمرکز سرمایه خطرپذیر و رویدادهای شبکه‌سازی است که همکاری و تبادل ایده را تسهیل می‌کند. Alibaba به عنوان مرکز ثقل عمل می‌کند، استعداد و سرمایه‌گذاری را جذب می‌کند، که به نوبه خود از طیف متنوعی از شرکت‌های کوچکتر، از جمله بسیاری که بر هوش مصنوعی متمرکز هستند، پشتیبانی می‌کند. موفقیت ‘اژدهایان کوچک’، از جمله Rokid، تا حدی به این محیط متمرکز نسبت داده می‌شود که در آن منابع، استعداد و فرصت‌ها، که به شدت تحت تأثیر نقش لنگر Alibaba هستند، همگرا می‌شوند.
بافتن تار و پود جاه‌طلبی هوش مصنوعی چین
تحول Alibaba از یک غول تجارت الکترونیک به یک کاتالیزور چندوجهی برای نوآوری هوش مصنوعی، روایتی قانع‌کننده در مورد تکامل غول‌های فناوری در قرن بیست و یکم است. این نشان می‌دهد که تأثیر یک شرکت می‌تواند فراتر از محصولات و خدمات خود باشد و کل یک بخش صنعتی را از طریق تعامل پیچیده توسعه استعداد، تأمین زیرساخت، سرمایه‌گذاری استراتژیک و کشش گرانشی اکوسیستم خود شکل دهد.
داستان Misa Zhu Mingming و Rokid نمادی از این روند گسترده‌تر است. مهندسی که در محیط پرتقاضای Alibaba پرورش یافته، به مهارت‌های متنوع مجهز شده و توسط سرمایه مرتبط با شبکه شرکت پشتیبانی می‌شود، به ساخت یک شرکت پیشرو سخت‌افزاری مبتنی بر هوش مصنوعی ادامه می‌دهد. این یک حادثه مجزا نیست، بلکه بخشی از الگویی است که در آن Alibaba هم به عنوان زمین تمرین و هم به عنوان سکوی پرتاب عمل می‌کند.
به طور همزمان، Alibaba Cloud زیرساخت دیجیتال ضروری را فراهم می‌کند و به طور مؤثر هزینه و پیچیدگی توسعه هوش مصنوعی را برای نسلی از استارت‌آپ‌ها کاهش می‌دهد. فعالیت‌های سرمایه‌گذاری آن نوآوری را بیشتر هدایت و تسریع می‌کند، در حالی که کار پیشگامانه خود در به‌کارگیری هوش مصنوعی در سراسر عملیات گسترده‌اش، سرریز دانشی ایجاد می‌کند که به نفع جامعه گسترده‌تر است. تمرکز این عناصر در Hangzhou یک قطب پر جنب و جوش ایجاد کرده است که قدرت یک شرکت لنگر بزرگ را در پرورش یک اکوسیستم نوآوری منطقه‌ای نشان می‌دهد.
همانطور که چین اهداف بلندپروازانه خود را در هوش مصنوعی دنبال می‌کند، نقش بازیگران مستقری مانند Alibaba حیاتی باقی خواهد ماند. آنها فقط شرکت‌کنندگان در مسابقه نیستند؛ آنها به طور فعال در حال ساخت مسیر، آموزش دوندگان و تأمین مالی تیم‌ها هستند. سفر این شرکت نشان‌دهنده تغییری است که در آن موفقیت شرکت‌ها به‌طور فزاینده‌ای نه تنها با سهم بازار یا سود، بلکه با توانایی پرورش نوآوری و توانمندسازی موج بعدی پیشرفت‌های فناورانه، و در نتیجه بافتن تار و پود آینده فناورانه ملت، سنجیده می‌شود. به نظر می‌رسد اژدها فقط آتش نمی‌دمد؛ بلکه در حال آهنگری فولاد است.