بایدو و بایت‌دنس (ByteDance) در پی یک دعوی حقوقی بار دیگر در کانون توجه قرار گرفته‌اند. دادگاه ناحیه هایدیانِ پکن اخیراً حکمی را منتشر کرده است که در آن یک شرکت فناوری شبکه‌ای به دلیل جمع‌آوری گسترده بیش از 600,000 ورودی از پلتفرم دایره‌المعارف بایدو، به اتهام رقابت ناعادلانه توسط بایدو تحت پیگرد قانونی قرار گرفت. دادگاه هایدیان پس از رسیدگی، این شرکت را به رقابت ناعادلانه محکوم کرد و دستور داد که فعالیت‌های متخلفانه را متوقف کند، تأثیرات را رفع کند و 5 میلیون یوان برای خسارات اقتصادی و 3 میلیون یوان برای هزینه‌های منطقی بپردازد.
به گفته منابع مختلف، این شرکت فناوری شبکه‌ای، شرکت “هودونگ بایکه” (Hudong Baike) بود که در سال 2019 توسط بایت‌دنس به طور کامل خریداری شد. منابع داخلی اظهار داشتند که رفتار غیرقانونی عمدتاً قبل از اینکه “هودونگ بایکه” توسط بایت‌دنس خریداری شود، رخ داده است.
این پرونده اولین پرونده داخلی است که شامل رقابت در داده‌های ورودی دایره‌المعارف می‌شود و همچنین پرونده‌ای است که بیشترین مبلغ درگیر در میان بسیاری از دعاوی بین بایدو و بایت‌دنس را دارد.
دایره‌المعارف یک اکوسیستم محتوا است که در گذشته ابزاری مهم برای شرکت‌ها برای ورود به بازار موتورهای جستجو بود. هدف بایت‌دنس از خرید یک دایره‌المعارف، ورود به بازار جستجو بود. با این حال، از آنجایی که بایت‌دنس تمرکز استراتژیک خود را از جستجو به پلتفرم محتوا تغییر می‌دهد، همراه با انقلاب فناوری ناشی از هوش مصنوعی، غول‌های فناوری اکنون روی دروازه‌های فوق‌العاده عصر هوش مصنوعی شرط می‌بندند، نه یک عملکرد جستجوی واحد.
رقابت بین بایدو و بایت‌دنس پایان نخواهد یافت. برعکس، با تکرار فنّاوری هوش مصنوعی، این رقابت شدیدتر خواهد شد.
آغاز رقابت
دایره‌المعارف یک حوزه نسبتاً تخصصی است، اما به عنوان یک اکوسیستم محتوا، بخش مهمی از بازار جستجو است.
بر اساس اطلاعات منتشر شده توسط دادگاه ناحیه هایدیانِ پکن، “هودونگ بایکه” از طریق ابزارهای فنی بیش از 600,000 ورودی دایره‌المعارف بایدو را به صورت دسته‌ای جمع‌آوری کرده و همزمان، اطلاعات کاربری را جعل کرده و محتوای جمع‌آوری شده را به عنوان پست‌های کاربر عادی در وب‌سایت خود بارگذاری کرده است که تأثیر جایگزینی اساسی بر وب‌سایت دایره‌المعارف بایدو داشته است.
بایدو در این دعوی پیروز شد. دادگاه ناحیه هایدیانِ پکن معتقد است که شرکت فناوری شبکه‌ای فوق‌الذکر فاقد مجوز قانونی بوده، نظم رقابت در بازار را مختل کرده، رفاه اجتماعی را به طور کلی ارتقا نداده و به منافع عمومی و بلندمدت مصرف‌کنندگان آسیب خواهد رساند، بنابراین مفاد «قانون رقابت ناعادلانه» را نقض کرده و مرتکب رقابت ناعادلانه شده است.
این اولین پرونده داخلی است که در آن رقابت بر سر داده‌های ورودی دایره‌المعارف درگیر است. قاضی خاطرنشان کرد که این پرونده منافع به‌دست‌آمده توسط اپراتورهای وب‌سایت‌های دایره‌المعارف از طریق جمع‌آوری، ذخیره‌سازی، سازماندهی، مدیریت و انتشار حجم عظیمی از ورودی‌های دایره‌المعارف را در محدوده حمایت قانون رقابت قرار می‌دهد و مسیری برای حمایت از داده‌های عمومی و صدور رأی در پرونده‌های مشابه ارائه می‌دهد.
این اولین رویارویی بین بایدو و بایت‌دنس نیست. طبق گزارش Tianyancha، از سال 2016 تاکنون، 41 پرونده بین بایدو و شرکت فناوری پکن Douyin، 187 پرونده بین بایدو و شرکت خدمات اطلاعات پکن Douyin و 6 پرونده بین بایدو و شرکت فناوری Zhejiang Jinri Toutiao وجود داشته است. با یک برآورد محافظه‌کارانه، حداقل 234 پرونده قضایی بین بایدو و بایت‌دنس وجود دارد.
از نظر نوع پرونده، اختلافات بین بایدو و بایت‌دنس عمدتاً حول محور رقابت ناعادلانه و اختلافات مالکیت کپی‌رایت متمرکز است که بیشتر در دوره 2018 تا 2021 رخ داده و هر دو طرف در آن پیروزی‌ها و شکست‌هایی داشته‌اند. به عنوان مثال، در سال 2018، بایت‌دنس از بایدو به اتهام رقابت ناعادلانه شکایت کرد و ادعا کرد که بایدو در صفحات جستجوی خود به Toutiao Jinri تهمت زده است. دادگاه حکم داد که بایدو 500,000 یوان به بایت‌دنس غرامت بپردازد. به گزارش وال استریت ژورنال، رقابت بین بایدو و بایت‌دنس عمدتاً در حوزه‌های فید خبری، ویدیوهای کوتاه و جستجو رخ داده است، به ویژه جستجو، که تجارت اصلی بایدو و سخت‌ترین مهره برای شکستن برای بایت‌دنس است.
تنها در عرض شش سال، جاه‌طلبی‌های بایت‌دنس برای جستجو محو شده است. این غرامت 8 میلیون یوانی بیشتر شبیه شهریه‌ای است که بایت‌دنس برای اشتباهات استراتژیک گذشته خود می‌پردازد.
در سال 2019، بایت‌دنس رسماً برنامه “Toutiao Search” را راه‌اندازی و شروع به ورود به زمینه جستجو کرد. به منظور ساختن یک اکوسیستم محتوای جستجو، بایت‌دنس در همان سال، “هودونگ بایکه” را خریداری کرد و پس از آن “دایره‌المعارف Toutiao” را راه‌اندازی کرد. در سال 2023، “دایره‌المعارف Toutiao” به “دایره‌المعارف Douyin” ارتقا یافت و بعداً به “دایره‌المعارف Kuai Dong” تغییر نام داد، اما تجارت دایره‌المعارف بایت‌دنس هیچ پیشرفتی نشان نداد.
در همین حال، بایت‌دنس عمداً جستجو را کمرنگ کرده و تمرکز خود را به سمت انجمن‌های محتوا تغییر داده است. در سال 2021، بایت‌دنس تلاش کرد تا Xiaohongshu را با قیمت 20 میلیارد دلار خریداری کند، اما موفق نشد. در سال 2023، بایت‌دنس نام برنامه “Toutiao Search” را به “You Shi” تغییر داد و موقعیت محصول را از جستجو به یک پلتفرم محتوا معادل Xiaohongshu تغییر داد و بر راهنماهای زندگی با محتوایی در زمینه‌های غذا، تجربه‌های زندگی، مهارت‌های عملی و غیره متمرکز شد.
می‌توان گفت که استراتژی بایت‌دنس برای شرط‌بندی روی انجمن‌های محتوا کاملاً آینده‌نگرانه است. وال استریت ژورنال گزارش داد که تا سه‌ماهه چهارم سال 2024، حجم جستجوی روزانه Xiaohongshu به 600 میلیون رسیده است، در حالی که حجم جستجوی روزانه بایدو میلیاردها بوده است، که نشان می‌دهد مقیاس جستجوی Xiaohongshu در حال حاضر تهدیدی برای بایدو است.
متأسفانه، “You Shi” ساخته شده توسط بایت‌دنس نتوانست از این استراتژی انجمن محتوای نویدبخش پشتیبانی کند. اکنون، “You Shi” به یکی از اعضای معمولی کارخانه برنامه بایت‌دنس تبدیل شده است.
رقابت در حوزه هوش مصنوعی
در طول سی سال گذشته، اینترنت چین دوران پورتال، دوران BAT و دوران اینترنت موبایل را تجربه کرده است. اکنون، عصر هوش مصنوعی در حال فرا رسیدن است و غول‌های فناوری به حوزه هوش مصنوعی شرط می‌بندند و بایدو و بایت‌دنس بار دیگر در این مسیر با هم روبرو می‌شوند.
از نظر جدول زمانی، بایدو سریع‌تر از بایت‌دنس واکنش نشان داده و یکی از اولین شرکت‌هایی است که در داخل کشور مدل‌های بزرگ را توسعه داده است. بایدو در اوایل سال 2019، Wenxin Big Model 1.0 را منتشر کرد. پس از اینکه ChatGPT در اواخر سال 2022 یک شبه در سراسر جهان مشهور شد، بایدو نیز پیشگام در راه‌اندازی محصول هوش مصنوعی تولیدی Wenxin Yiyan (بعداً به “Wenxin Yi Jian” تغییر نام یافت) شد.
واکنش بایت‌دنس به هوش مصنوعی کندتر بود. تا سال 2023، بایت‌دنس شروع به بحث در مورد GPT در جلسات داخلی نکرده بود. با این حال، با این باور که سخت‌کوشی معجزه به همراه می‌آورد، بایت‌دنس تلاش‌های بی‌سابقه‌ای را انجام داده است. ژانگ ییمینگ شخصاً از نویسندگان مقالات فناوری هوش مصنوعی پیشرفته بازدید کرده و بازخوردهایی را در مورد محصولات هوش مصنوعی خود ارائه کرده است.
در حال حاضر، هم بایدو و هم بایت‌دنس در صنعت هوش مصنوعی به عنوان یک زیرساخت هوش مصنوعی و ارائه‌دهنده برنامه‌های کاربردی هوش مصنوعی نقش دارند. بایدو یک طرح کامل شامل لایه تراشه (تراشه Kunlun)، لایه چارچوب (PP Paddle)، لایه مدل (Wenxin) و لایه کاربردی ایجاد کرده است، در حالی که طرح هوش مصنوعی بایت‌دنس شامل تحقیقات پایه هوش مصنوعی، خانواده مدل Doubao و اکوسیستم کاربردی است.
این بدان معناست که بایدو و بایت‌دنس در مدل‌ها، برنامه‌های کاربردی، رایانش ابری و سایر سطوح رقابت خواهند کرد. در عین حال، این میدان نبرد شامل غول‌های فناوری مانند علی‌بابا، تنسنت، هواوی و همچنین استارت‌آپ‌های متعددی از جمله DeepSeek است. این یک رقابت جامع است که به طور کامل توانایی‌های استراتژیک، فناوری و مدل کسب‌وکار را آزمایش می‌کند. در حال حاضر، قطعی‌ترین میدان نبرد برای هوش مصنوعی، رایانش ابری است، که همچنین یک منطقه رقابتی شدید برای بایدو و بایت‌دنس است. در فوریه سال جاری، شن دو، معاون اجرایی گروه بایدو و رئیس گروه کسب‌وکار ابر هوشمند بایدو، در یک جلسه داخلی اظهار داشت که جنگ قیمت “مخرب” در بازار داخلی در سال گذشته منجر به درآمد کلی صنعت بسیار کمتر از بازار خارجی شده و رقابت را برای مدل‌های بزرگ چین به طور فوق‌العاده تشدید کرده است.
انتقادات مستقیماً متوجه بایت‌دنس بود. در می 2024، بایت‌دنس خانواده مدل بزرگ Doubao را راه‌اندازی کرد که در آن مدل اصلی بازار سازمانی فقط 0.0008 یوان در هر ۱۰۰۰ توکن قیمت داشت، که ۹۹.۳٪ کمتر از میانگین صنعت بود و نشان‌دهنده ورود قیمت مدل‌های بزرگ به «عصر فِن» (Fen Era) بود. پس از آن، علی‌بابا، تنسنت، Zhi Pu و سایر شرکت‌ها از این الگو پیروی کردند و جنگ قیمت “جنگ قیمتی” را در بازار مدل‌های بزرگ داخلی آغاز کردند.
تان دائ، رئیس آتش‌فشانی انجین، در پاسخ به اتهامات بایدو از طریق رسانه‌های اجتماعی اظهار داشت: «تولیدکنندگان داخلی و خارجی هر دو برای کاهش قیمت مدل‌ها به نوآوری‌های فناوری متکی هستند. ما صرفاً به سطح قیمت Gemini 2.0 Flash دست یافته‌ایم که کاملاً به پیشرفت فناوری متکی است.» وی در ادامه افزود: «همه باید مانند DeepSeek روی اصول اولیه و نوآوری تمرکز کنند، آرامش خود را حفظ کنند، از گمانه‌زنی‌های بی‌اساس خودداری کنند و مشکلات را به عوامل خارجی نسبت ندهند.»
مطمئناً، هم بایدو و هم بایت‌دنس از فنّاوری هوش مصنوعی بهره‌مند می‌شوند. در ۲۱ می، بایدو گزارش سه‌ماهه اول سال ۲۰۲۵ را منتشر کرد و درآمد ۳۲.۵ میلیارد یوان را محقق کرد که نسبت به سال قبل ۳ درصد افزایش یافته و از انتظارات بازار فراتر رفته است. با توجه به تقاضای قوی برای هوش مصنوعی تولیدی و مدل‌های بزرگ، درآمد ابر هوشمند بایدو ۴۲ درصد نسبت به سال قبل افزایش یافته و ۲۶ درصد از درآمد اصلی را تشکیل می‌دهد و موقعیت خود را تحکیم بخشیده است.
انجین آتش‌فشانی نیز در حال تجربه رشد سریعی است. وال استریت ژورنال گزارش داد که تا پایان مارس ۲۰۲۵، تعداد توکن‌های مورد استفاده روزانه مدل بزرگ Doubao به ۱۲.۷ تریلیون رسیده است که بیش از صد برابر از زمان راه‌اندازی آن در می سال گذشته افزایش یافته است. طبق گزارش IDC «تحلیل چشم‌انداز بازار خدمات مدل بزرگ ابر عمومی چین، سه‌ماهه اول ۲۰۲۵»، انجین آتش‌فشانی با سهم بازار ۴۶.۴ درصدی در رتبه اول قرار دارد و ابر هوشمند بایدو از نزدیک آن را دنبال می‌کند.
در مورد کاربرد هوش مصنوعی در سمت C، محصولات اصلی بایدو، Wenxin Yi Jian و محصولات اصلی بایت‌دنس، Doubao و Jimo همچنان در حال رقابت هستند. طبق داده‌های QuestMobile، تا مارس ۲۰۲۵، کاربران فعال ماهانه هوش مصنوعی Doubao و Jimo به ترتیب ۱۱۶ میلیون و ۸.۹ میلیون نفر بوده و در رتبه‌بندی برنامه‌های کاربردی بومی هوش مصنوعی داخلی در رتبه‌های دوم و پنجم قرار دارند، در حالی که Wenxin Yi Jian با ۸.۸۷ میلیون کاربر فعال ماهانه، رتبه ششم را کسب کرده است.
در حال حاضر، فنّاوری هوش مصنوعی همچنان بزرگ‌ترین عاملی است که بر تحولات صنعت تأثیر می‌گذارد و هم بایدو و هم بایت‌دنس همچنان در مرحله سرمایه‌گذاری هوش مصنوعی قرار دارند.
در آغاز سال جاری، تیم مدل بزرگ Doubao بایت‌دنس در داخل تیمی را برای تحقیقات طولانی‌مدت AGI به اسم رمز “Seed Edge” تشکیل داده و مشوق اکتشافات AGI پیشرفته هستند. طبق گزارش Zheshang Securities، پیش‌بینی می‌شود هزینه‌های سرمایه‌ای بایت‌دنس در سال ۲۰۲۴ به ۸۰ میلیارد یوان و در سال ۲۰۲۵ به ۱۶۰ میلیارد یوان برسد. بایدو نیز در کنفرانس تلفنی درآمد خود اعلام کرد که قصد دارد به افزایش سرمایه‌گذاری هوش مصنوعی در سال ۲۰۲۵ ادامه دهد و حوزه‌های سرمایه‌گذاری اصلی شامل خدمات ابری هوش مصنوعی، مدل Wenxin Yiyan، فنّاوری رانندگی خودکار و تحول جستجوی هوش مصنوعی است.
یکی غول سنتی اینترنت و دیگری پادشاه جدید اینترنت موبایل؛ رقابت بین بایدو و بایت‌دنس به زمان بیشتری برای تأیید نیاز دارد. بیش از دو سال از زمان ظهور ChatGPT می‌گذرد و غول‌های داخلی برای رهایی از موقعیت پیرو و ورود به مرحله نوآوری واقعی فناوری تلاش می‌کنند. این رقابتی برای قدرت گفتمان جهانی هوش مصنوعی خواهد بود و هم بایدو و هم بایت‌دنس نباید راضی به خود باشند.