ظهور هوش مصنوعی اروپایی و چالش سلطه Big Tech
رویکرد اولیه اروپا به هوش مصنوعی با احتیاط و استراتژی حمایت‌گرایانه همراه بود. این قاره بر ‘حاکمیت هوش مصنوعی’ تمرکز داشت، از نفوذ فزاینده فناوری‌های هوش مصنوعی خارجی نگران بود و عقب‌ماندگی خود را در مسابقه توسعه هوش مصنوعی تصدیق می‌کرد. با این حال، روایت به طور چشمگیری تغییر کرده است. استارت‌آپ‌های هوش مصنوعی فرانسوی مانند Mistral AI پیشرفت‌های چشمگیری را نشان داده‌اند و با سرعتی شتابان به پیشرفت‌های تکنولوژیکی دست یافته‌اند. این امر باعث ایجاد این باور شده است که اروپا می‌تواند با Big Tech رقابت کند و از مدل‌های منبع باز برای توسعه هوش مصنوعی قدرتمند با هزینه نسبتاً کمتر استفاده کند.
ظهور این رقبای اروپایی تنها عامل تغییر شکل چشم‌انداز جهانی هوش مصنوعی نیست.
جهش هوش مصنوعی چین: جبهه جدیدی در مسابقه تسلیحات تکنولوژیک
آغاز سال ۲۰۲۳ شاهد رونمایی از ‘هوش مصنوعی ساخت چین’ بود که تهدیدی مستقیم برای تسلط مدل‌های هوش مصنوعی Big Tech ایالات متحده به شمار می‌رفت. استارت‌آپ هوش مصنوعی چینی ‘DeepSeek’ با قابلیت‌های چشمگیر خود، موج‌هایی را در سراسر صنعت ایجاد کرد.
در حالی که ممکن است هیاهوی اولیه پیرامون DeepSeek به دلیل تلاش‌های مسدودسازی در کشورهای مختلف کاهش یافته باشد، ظهور آن نشان‌دهنده آغاز مرحله جدیدی در رقابت هوش مصنوعی ایالات متحده و چین است. موفقیت DeepSeek در توانایی آن برای کاهش چشمگیر هزینه‌های توسعه و همزمان افزایش عملکرد هوش مصنوعی نهفته است. این امر پتانسیل کاهش وابستگی به راه‌حل‌های گران‌قیمت هوش مصنوعی ایالات متحده را نشان می‌دهد و بر قدرت فزاینده هوش مصنوعی چین تأکید می‌کند. رقابت تکنولوژیکی بین این ملت‌های قدرتمند قرار است بیشتر تشدید شود، زیرا شرکت‌های چینی نیز به طور تهاجمی در حال پیگیری پیشرفت‌هایی در زمینه ‘انسان‌نماها’ هستند، که یکی دیگر از عوامل بالقوه تغییر بازی است.
کمرنگ شدن روایت ‘آخرالزمان هوش مصنوعی’
تکامل سریع فناوری هوش مصنوعی، ارزیابی مجدد اولویت‌ها را ضروری می‌سازد. اکنون تمرکز به پیش‌دستی سریع‌تر بر فناوری و یافتن راه‌هایی برای کنترل هوش مصنوعی تغییر می‌کند. با نفوذ هوش مصنوعی به زندگی واقعی، درخواست‌ها برای توقف موقت تحقیقات هوش مصنوعی به طور فزاینده‌ای غیرعملی تلقی می‌شوند. همانطور که نیویورک تایمز به طور خلاصه بیان کرد، ‘آخرالزمان‌گرایان هوش مصنوعی به طور فزاینده‌ای در حال از دست دادن جایگاه خود هستند.’
میدان نبرد نوظهور: هوش مصنوعی نظامی
یکی از حوزه‌هایی که نیازمند توجه فوری است، حوزه نوظهور هوش مصنوعی نظامی است. تابوی قبلاً ناگفته علیه کاربرد نظامی هوش مصنوعی به سرعت در حال از بین رفتن است. شرکت‌های فناوری پیشرو، از جمله Meta، OpenAI، Google و MistralAI، فعالانه با پیمانکاران دفاعی درگیر می‌شوند یا تیم‌های اختصاصی برای کشف کاربردهای هوش مصنوعی نظامی ایجاد می‌کنند. پیشرفت‌های هوش مصنوعی و رباتیک چین، که در مقیاس جهانی قابل مشاهده است، ملت‌ها را بیشتر ترغیب کرده است تا توسعه هوش مصنوعی نظامی را برای اهداف امنیت ملی در اولویت قرار دهند.
امنیت سایبری: سپر ضروری در عصر هوش مصنوعی
پاتریس کین، رئیس گروه Thales، یک پیمانکار دفاعی پیشرو اروپایی، ارتباط حیاتی بین هوش مصنوعی و امنیت سایبری را در جریان بازدید خود از اجلاس هوش مصنوعی پاریس بیان کرد. او تاکید کرد که ‘هوش مصنوعی قماری است که بدون امنیت سایبری نمی‌توانیم از پس آن برآییم.’ کین در مصاحبه‌ای با Maeil Economy هشدار داد: ‘استفاده نظامی از هوش مصنوعی در حال تبدیل شدن به یک واقعیت است و امنیت سایبری باید همگام با آن تقویت شود. اگر اقدامی متقابل علیه آن وجود نداشته باشد، با خطرات بزرگی روبرو خواهیم شد.’ او همچنین نفوذ فزاینده چین در حوزه هوش مصنوعی را تصدیق کرد و گفت: ‘جای تعجب نیست که چین به یک بازیگر مهم در هوش مصنوعی تبدیل شده است’ و به ارتباط بالقوه فناوری‌هایی مانند DeepSeek با بخش دفاعی اشاره کرد.
نگرانی‌های کین در مورد خطرات و آسیب‌پذیری‌ها بی‌اساس نیست.
آسیب‌پذیری‌های سیستم‌های هوش مصنوعی
کین گفت: ‘بحث‌های عمومی در مورد فناوری‌های پیشرفته مانند هوش مصنوعی و ربات‌ها عمدتاً بر اخلاق، اطلاعات نادرست و مشاغل آینده متمرکز است، اما مسئله مهم امنیت خود هوش مصنوعی است.’ او بر به هم پیوستگی جامعه مدرن تأکید کرد، جایی که هوش مصنوعی تقریباً در هر جنبه‌ای تعبیه شده است و ‘یک سیستم عظیم ایجاد می‌کند که اگر اشتباه پیش برود می‌تواند همه چیز را در هم بشکند.’ او به تأثیر فزاینده حملات سایبری اشاره کرد که با افزایش کنترل هوش مصنوعی بر عملکردهای مختلف، از تشخیص‌های پزشکی گرفته تا کنترل دسترسی فیزیکی، رخ می‌دهد، در حالی که آسیب‌پذیری نگران‌کننده برخی از سیستم‌های هوش مصنوعی را برجسته می‌کند.
الزامات منحصر به فرد هوش مصنوعی نظامی
توسعه هوش مصنوعی برای اهداف دفاعی چالش‌های منحصر به فردی را ارائه می‌دهد. همانطور که کین توضیح داد، ‘ارتش الزامات خاصی دارد که نمی‌توان با ابزارهای مبتنی بر داده مانند DeepSeek و ChatGPT برآورده کرد، و خواهان قابلیت اطمینان مطلق در موقعیت‌های مرگ و زندگی است.’ کاربردهای نظامی مستلزم درک عمیقی از مکانیسم‌های عملیاتی هوش مصنوعی و منطق پشت خروجی‌های آن است. این سطح از شفافیت و قابلیت اطمینان برای استقرار موثر و ایمن در زمینه‌های نظامی بسیار مهم است.
تهدید محاسبات کوانتومی: عصر جدیدی از چالش‌های امنیت سایبری
ظهور محاسبات کوانتومی قرار است چشم‌انداز امنیت سایبری را متحول کند. کین اهمیت فناوری کوانتومی را در عصر ‘فوق متصل’ برجسته کرد، جایی که مقادیر زیادی از اطلاعات حیاتی در ابر یا مراکز داده قرار دارند. توانایی فناوری کوانتومی برای شکستن بالقوه سیستم‌های رمزنگاری موجود، آن را به یک نگرانی اساسی در زمینه امنیت سایبری تبدیل می‌کند.
سرعت و قدرت کامپیوترهای کوانتومی
کامپیوترهای کوانتومی از اصول مکانیک کوانتومی برای انجام محاسبات به روشی اساساً متفاوت از کامپیوترهای کلاسیک استفاده می‌کنند. به جای استفاده از بیت‌هایی که 0 یا 1 را نشان می‌دهند، کامپیوترهای کوانتومی از کیوبیت‌ها استفاده می‌کنند که می‌توانند به طور همزمان در چندین حالت (00، 01، 10 و 11) وجود داشته باشند. این امر امکان پردازش موازی را فراهم می‌کند و کامپیوترهای کوانتومی را قادر می‌سازد تا مسائل خاصی را به طور تصاعدی سریع‌تر از کامپیوترهای کلاسیک حل کنند. در زمینه‌های خاص، کامپیوترهای کوانتومی در حال حاضر به ‘برتری کوانتومی’ دست یافته‌اند.
پیامدها برای رمزگذاری
توسعه سریع فناوری محاسبات کوانتومی تهدیدی جدی برای سیستم‌های رمزگذاری فعلی است. قدرت محاسباتی عظیم کامپیوترهای کوانتومی می‌تواند به طور بالقوه الگوریتم‌های رمزگذاری موجود را در عرض چند ثانیه رمزگشایی کند و سیستم‌های امنیتی فعلی را در برابر حملات سایبری آسیب‌پذیر کند. فروپاشی سیستم‌های رمزگذاری به دلیل فناوری کوانتومی می‌تواند تمام ارتباطات و داده‌های محافظت شده توسط رمزگذاری را در معرض عوامل مخرب قرار دهد. دولت ایالات متحده با درک این تهدید، برنامه‌هایی را برای پیاده‌سازی رمزگذاری مقاوم در برابر کوانتوم برای پروژه‌های امنیتی و فناوری حساس آغاز کرده است که هدف آن تکمیل تا سال ۲۰۳۵ است.
تکامل مداوم فناوری کوانتومی
کین تاکید کرد که فناوری کوانتومی در حال حاضر در زمینه‌های مختلفی از جمله کامپیوتر، تلفن‌های هوشمند، رادار، GPS و نیمه‌هادی‌ها ادغام شده است. با این حال، او تاکید کرد که ‘آنچه در حال حاضر می‌بینیم فقط نوک کوه یخ است.’ گروه Thales به شدت در فناوری کوانتومی سرمایه‌گذاری می‌کند و تأثیر دگرگون‌کننده آن بر جهان را پیش‌بینی می‌کند. او نرخ هشداردهنده حملات سایبری را تصدیق کرد و خاطرنشان کرد که در حالی که فناوری کوانتومی هنوز به طور کامل تجاری نشده است، تهدیدات بالقوه آن به طور گسترده‌ای توسط شرکت‌های متعددی شناخته شده است.
ضرورت هژمونی تکنولوژیک: ایجاد تعادل بین حمله و دفاع
رقابت جهانی هوش مصنوعی در حال تشدید است و هم‌افزایی‌های تکنولوژیکی باعث پیشرفت‌های سریع در زمینه‌هایی مانند انسان‌نماها و پهپادها می‌شود. تنوع فناوری هوش مصنوعی با سرعتی بی‌سابقه در حال شتاب گرفتن است. عقب ماندن در این مسابقه برای برتری تکنولوژیک می‌تواند عواقب ویرانگری نه تنها برای اقتصاد یک کشور، بلکه برای امنیت ملی آن نیز داشته باشد. توصیه این غول دفاعی اروپایی بر نیاز حیاتی به توسعه نه تنها ‘نیزه’ تجاری‌سازی تکنولوژیک، بلکه ‘سپر’ دفاع قوی در برابر حملات دشمنان یا نیروهای تهدیدکننده تأکید می‌کند.
یک درگیری مداوم: فراخوانی برای دفاع پیشگیرانه
رئیس کین با یادآوری هشیارکننده‌ای به پایان رساند: ‘اغلب می‌توان نادیده گرفت که مبارزه بر سر هوش مصنوعی محل درگیری مداوم بین عوامل مخرب و قربانیان ناخودآگاه است. اما این بار، خطر بزرگتر از همیشه است.’ او بر نیاز فوری به آمادگی پیشگیرانه تاکید کرد و هشدار داد که ‘اگر از هم اکنون آماده نشوید، این خطر وجود دارد که از قدرت هوش مصنوعی برای واگذاری کنترل به افرادی که می‌خواهند آسیب برسانند استفاده کنید.’ نبرد برای تسلط بر هوش مصنوعی صرفاً یک مسابقه تکنولوژیک نیست. این یک مبارزه مداوم است که نیازمندهوشیاری، سازگاری و تعهد به محافظت در برابر سوء استفاده احتمالی از این فناوری دگرگون‌کننده است. خطرات بیشتر از همیشه است و خواستار رویکردی پیشگیرانه و جامع برای دفاع در عصر هوش مصنوعی است.